GRÀMAR

1. GRÀMAR Cruth an t-seisein • Ro-ràdh Catriona • Dòighean-teagaisg Christina • CòmhradhBuidhnean 1) Dè an seòrsastuthancànain a thasinnagiarraidh? 2) A’ cruthachadhstuthan air puing/eaneile. • Cruinncòmhla

2. GRÀMAR • drochainm air a bhithaiggràmar o chionnbhliadhnaichean • tha e rodhoirbh; tha e dòrainneach; chaneilduinegathuigsinn; dè an fheum a th’ ann co-dhiù; am feumsinnseo a dhèanamh? • do mhòran, bhagràmar a’ ciallachadhliostaichean de dh’ainmearan, gnìomhairean, co-ghnìomhairean, (uair is modh), parsing, general analysis msaa. • bhaluchd-teagaisggacheangalriobair ‘fhoirmeil’ a’ bha a’ gabhail a-steach a bhithagionnsachadhpharadigms is riaghailtean air do theangaidh a bharrachd air naceudan de dh’eisgeachdan.

3. GRÀMAR * Ge b’ e dè na beachdan a th’ againn air gràmar, tha sinn ga chleachdadh gach latha dher beatha bho thòisicheas sinn a’ bruidhinn.

4. GRÀMAR 1918 DARA LITIR FHIONNLAIGH PHÌOBAIRE G’ A MHNAOI A Mhairi, Eudailnam Ban, Gheall mi sgrìobhadh ad ionnsuidh, agusda-rìreadh is faochadh do ‘m chridheconaltaradhbeag a bhithagamriut. Chan ‘eilthufhèin no napàisdeanbeagatiota as mo chuimhne. Am chadal no ‘m fhaireachadhthasibhfachomhair mo shùlagusann am beachd m’ inntinn. Is taitneachleamuaigneasgubhithsmaointeach’ oirbh. Is minig a ghoideas mi mach san anmoch, gubruach an uillt, a thadlùth do ‘n àitesa’ bheil mi, chùmconaltradhdìomhair a chumailribh; saoilidh mi gur e torman an uilltagainnfhèin a th’ ann, agusceileireadhnaneunbuchallach a dh’ fhàg mi às mo dhèidh. Fhuair mi o cheannoidhche no dhà, bàtabeagseileastair a’ snàmh san linne, ‘s gefaoin e r’ a ràdh, shil mo dheòir, oir thug i mo lurachangaolach, Lachannbeag, am chuimhne. A Mhairi, a ghràidh, ma dheònaicheas am Freasdaldhomh-sadoldachaidh, cha bhi e soirbh mo chur a rithisto’ntigh.............. D’ fhear-pòsdadìleas FionnlaghMacAonghais

5. GRÀMAR • Mar sin feumaidhsinnsùil a thoirt air conaltradh. Thafiosagainngur e conaltradh a th’ ann an cànan. • Thasinn a’ cleachdadhcànanairsonsmuain air choreigin a chur an cèill do dhaoineeileann an suidheachadh air choreigin. • Ach ciamar a thasinn a’ dèanamh sin?

6. GRÀMAR • ’S e siostam fiosrachaidh a th’ ann an gràmar agus chan e riaghailtean a dh’fheumar ionnsachadh. • Tha teagasg gràmar a’ toirt cothrom do sgoilearan an siostam seo a thogail nan inntinn agus an uair sin a chur an sàs iad fhèin.

7. GRÀMAR • Gu h-eachdraidheil, b’ e bhith a’ mìneachadh mar a bhacànanagobrachadh am prìomhdhòighteagaisg a bh’ ann: • a’ mìneachadhriaghailtean do sgoilearan • a’ toirtdhaibheisimpleireangus gun tuigiadnariaghailtean • agiarraidhorrafhèinnariaghailtean a chur an sàs

8. GRÀMAR • Dèbh’ aigcuid an aghaidhteagaisgfhoirmeil? • gun robh e a’ crochadh air gràmartraidiseantanachrobh a’ toirt for air atharraichean a bh’ air tighinn air cànannachrobh e a’ toirtsgoilearangubhith a’ bruidhinn MacLaren 1971 Ag eadar-theangachadhsheantansan.

9. GRÀMAR • On sin thàinig a’ gluasadgubhith a’ stèidheachadhteagasgcànain air conaltradh. • A-nisthacuidann a tha a’ cumail a-mach gun deachsinnrofhada le modhconaltraidhagus gum buchòirdhuinn a’ teagasggràmarann an dòighnasfhoirmeile. (Chan anndìreachsaGhàidhlig) Carson?

10. GRÀMAR • Ma bheir sinn sùil aithghearr air ais aig an ìre seo, chì sinn na dòighean air teagasg cànain a bh’ ann agus mar a bha iad ag atharrachadh: • Leabhraichean gràmair le mìneachadh a-mhàin me Calder, gun deit ach c 1910 Facal air an Fhacal, 2000 [a’ chiad fhear le mìneachadh sa Ghàidhlig]

11. GRÀMAR • Leabhraichean gràmair le mìneachadh agus earrainnean leughaidh me Faoghaid an Fhèidh, Reid 1895

12. GRÀMAR • Leabhraichean gràmair le mìneachadh agus seantansan rin eadar-theangachadh me MacLaren, 1971 Cothrom Ionnsachaidh, 1992

13. GRÀMAR • Coimheadaidh sinn a-nis air na duilleagan sa phasgan gus buidhnean còmhraidh a chur air dòigh