BECERİ ÖĞRETİMİ

1. BECERİ ÖĞRETİMİ

2. BECERİ ÖĞRETİMİ Beceri Bireyin sahip olduğu yeterliliklerine dayalı olarak yapabileceği tahmin edilen veya yaptığı etkinliklerdir.

3. Öğrenme, birey davranışının öğretimden sonra değişiklik göstermesidir. Davranış ise, iki ya da daha fazla kişi tarafından güvenilir olarak gözlenebilen ve ölçülebilen belli bir başlangıcı ve bitişi olan, tekrarlanabilen devinsel özellikler olarak tanımlanır. Davranışlar tek basamaklı ve zincirleme olarak ikiye ayrılır: Tek basamaklı davranışlar başlangıcı ve bitişi kolayca ayırdedilebilen davranışlar olarak tanımlanır. Örneğin;Oturma,kalkma,tutma,bırakma, düğmeye basma vb. Zincirleme davranışlar ise, birkaç davranışın bir araya gelerek daha karmaşık bir davranışı oluşturmasına denir. Örneğin; Atılan topu kollarıyla yakalama,pazar ya da marketten alış veriş yapma, çorap giyme, çamaşır makinesini kullanma gibi.

4. BECERİLERE BAKALIM

5. BECERİ ALANLARI • Öz bakım Becerileri • Tuvalet becerileri • Yemek yeme becerileri • Giyinme-Soyunma becerileri • Kişisel bakım ve temizlik becerileri • Günlük Yaşam Becerileri • Evdeki araç gereci kullanma • Ev temizliği ve düzeni • Mutfak becerileri • Çamaşır yıkama ve giysilerin bakımı • Uyku zamanı becerileri

6. Toplumsal Yaşam Becerileri • İletişim araçlarının kullanımı • Alışveriş becerileri • Sosyal ve kültürel etkinlikler • Kamu alanlarının kullanımı ile ilgili beceriler • Arkadaşlık, komşuluk ve akrabalık ilişkileri • Bağımsız seyahat etme

7. BECERİ ANALİZİ • Beceri analizi, bir amacı (beceriyi) gerçekleştirebilmek için gerekli her bir davranışınayrıntılı ve mantıklı olaraksıralanmasıya da davranış zincirinin betimlenmesidir.

8. Beceri Analizi, • karmaşık ya da • çok basamaklı davranış ya da • becerilerin küçük, öğretilmesi kolay alt basamaklarına (işlem basamaklarına) ayrılması olarak tanımlanmaktadır.

9. Beceri analizi • Bir becerinin tamamlanabilmesi için gereken her bir beceri basamağının sıralı olarak belirlenmesidir. Beceri analizi; Performans belirlemek, Öğretim yapmak, Öğretim sonunda değerlendirme amacıyla kullanılır.

10. BECERİ ANALİZİNİN ÖĞRETİME KATKILARI • Bilgi • Öğretimin Bireyselleştirilmesi • Öğretimi Kolaylaştırır • Objektif Değerlendirme • Tekrarlanabilirlik

11. BİLGİ Beceri analizi yapıldığında en yüksek düzeyde bilgi sunmak mümkün olmaktadır. Öğretim basamaklarının beceri analiziyle belirlenmesi nedeniyle öğretim materyali küçük parçalar halinde sunulabilmektedir. Böylece öğretmen öğrenciye bilgiyi daha çabuk ve kesin olarak kazandırabilmektedir.

12. ÖĞRETİMİN BİREYSELLEŞTİRİLMESİ Beceri analizinin yapılması öğretim basamaklarının oluşturulmasına hizmet etmesi nedeniyle öğrencilerin düzeyine göre öğretimin oluşturulmasını mümkün kılmaktadır.

13. ÖĞRETİMİ KOLAYLAŞTIRIR Öğretilmek istenen konuda beceri analiziyle belirlenen basamaklar öğrencinin bulunduğu düzeyi kolayca belirlememize yardımcı olduğu gibi öğretime nereden başlayacağımızın bilinmesine de yardımcı olur. Öğrenciler düzeylerine göre öğretim yapıldığında, daha kolay ve hızlı öğrenirler.

14. OBJEKTİF DEĞERLENDİRME • Yapılan beceri analizi basamaklarıyla öğrencilerin göstermiş oldukları ilerlemeleri değerlendirmek ve kaydını tutmak mümkün olmaktadır. Bu da öğretmenin yanlılığını azaltmaktadır. • Özellikle yetersizlikten ağır düzeyde etkilenmiş çocukların ilerlemeleri yavaş olabilmektedir. Çocukların ilerlemelerini ancak ayrıntılı beceri basamaklarında görmek mümkün olabilmektedir.

15. TEKRARLANABİLİRLİK Yapılan beceri analizleri başka öğretmenlerce tekrar uygulanabilme olanağı vermektedir. Beceri basamaklarına göre oluşturulan programlar başka okul ve öğretmenlerce kolayca uygulanabilir.

16. Beceri analizi, • Yapılış sırasına göre beceri analizi • Gelişimsel aşamaya göre beceri analizi • Güçlük düzeyine göre beceri analizi olmak üzere: 3 farklı şekilde yapılabilir.

17. Yapılış sırasına göre beceri analizi • İLERİ ZİNCİRLEME YÖNTEMİ • TERSİNE ZİNCİRLEME YÖNTEMİ

18. Gelişimsel aşamaya göre beceri analizi • Bir becerinin gelişim aşamalarına göre beceri basamaklarının belirlenmesidir.Çocuk gelişiminde bazı beceriler bir sonraki beceriler için önkoşul niteliğindedir.Ön koşul beceri,bir üst becerinin öğrenilebilmesi için mutlaka öğrenilmesi gereken beceridir. • Örn,Yirmiye kadar atlamadan ritmik sayabilmesi için, birden ona kadar ritmik sayabilme becerisini öğrenmiş olması gerekir.

19. Gelişimsel aşamaya göre beceri analizi yapmak için; - gelişim aşamalarının çok iyi bilinmesi ya da gözden geçirilmesi, - gelişim aşamalarıyla ilgili kaynakların taranması, - geliştirilen programların içeriğinin yeterli ve doğru olup olmadığının değerlendirilmesi ve gerektiğinde uyarlanarak kullanılması yerinde olacaktır.

20. Güçlük düzeyine göre beceri analizi • Bazen becerinin taşıdığı güçlük düzeyine göre analiz edilmesi gerekebilir. Güçlük düzeyine göre analiz, becerinin daha kolay edinilebilen alt becerilerinin belirlenmesidir. • Örn,”Yatay,dikey,eğri ve eğik çizgileri ve bunların kombinasyonlarını çizer.” becerisinin analizi Satır çizgisi arasında yukarıdan aşağı ve soldan sağa, doğru çizmeyi gerektiren harfleri (I, ı, İ, i, L, T, E, F, H ) yazar. - Satır çizgisi arasında, eğik doğru çizmeyi gerektiren harfleri (A, K, V, v, Y, y, Z, z) yazar. Satır çizgisi arasında daire ve eğri çizmeyi gerektiren harfleri yazar.

21. Satır çizgisi arasında daire ve eğri çizmeyi gerektiren harfleri (O, o, Ö, ö, C, c, Ç, ç, G, Ğ, S, s) yazar. - Satır çizgisi arasında daire ve doğru çizmeyi gerektiren harfleri ( a, b, B, P, p, D, d, g, ğ, e, R) yazar. - Satır çizgisi arasında eğri (kavis, kıvrım) ve doğru çizmeyi gerektiren harfleri (J, j, l, t, k, h, m, n, r, u, ü) yazar şeklinde yapılabilir.

22. PSİKOMOTOR BECERİLER İÇİNBECERİ ANALİZİ ÜRETME YOLLARI Beceri analizindeki basamakları belirlemenin iki yolu bulunmaktadır: • Beceri basamakları oluşturulurken (bellekten) basamaklar oluşturulmaktadır. • Davranışı bizzat yaparak basamaklar sırayla yazılmaktadır. Beceri analizi genellikle (davranışı gerçekleştiren bir kişinin gözlenmesiyle) ya da beceri analizini hazırlayan kişinin (kendisinin davranışı yerine getirerek) notlar almasıyla hazırlanır.

23. Lütfen ! “Bardaktan su içme” becerisinin analizini bellekten yapalım.

24. * Bellekten Beceri Analizi Yazmanın Avantaj ve Dezavantajları Avantajları • Daha az zamanı gerektirir. • Analiz her türlü ortamda gerçekleştirilebilir. • Analizi yaparken özel araç-gereç gerekmez. Dezavantajları • Bazı beceri basamakları unutulabilir.

25. Lütfen ! • Aynı işlemi şimdi de bizzat yaparak yazalım.

26. * Bizzat Yaparak Beceri Analizi Yapmanın Avantaj ve Dezavantajları Avantajlar • Tüm basamaklar bizzat yapılarak yazıldığı için atlama riski söz konusu olmayacaktır. Dezavantajlar • Öğretilmek istenen bazı davranışların sınıf dışında gerçekleşiyor olması nedeniyle beceri analizinin sınıf dışında bir ortamda gerçekleştirilmek durumunda olması, • Beceriyi bizzat yapabilmek için özel bir takım araçları gerekli olabilir.

27. Hangi Beceri Analizi Yolunu Kullanacağımıza Nasıl Karar Vereceğiz? Sağlıklı ve eksiksiz bir beceri analizi yapabilmek için aşağıdaki soruları cevaplamak gerekmektedir: 1. Söz konusu olan amaca (davranışa) aşina mısınız? (Bu davranışı düzenli olarak gerçekleştiriyor musunuz?) 2. Basamak atlama olasılığı var mıdır? 3. Özel bir takım araçlar gerekli midir? 4. Özel araçların bulunduğu ortama gereksinim var mıdır?

28. *** Eğer soruların ilkine cevabınız evetse, beceri analizini belleğinizden yapmanız yeterli olabilecektir. • *** Eğer ilk soruya cevabınız hayırsa, diğer sorulara cevabınız evet bile olsa, beceri analizini bizzat yaparak gerçekleştirmek gerekecektir.

29. Beceri Basamakları Oluştururken • Beceri alanını sınırlandırılması. • Basamakların gözlenebilir terimlerle yazılması. • Bu terimlerin uygulayıcının anlayabileceği şekilde ve düzeyine uygun yazılması. • Öğrencinin ne yapacağını ifade eden terimlerle yazılması. • Öğrencinin dikkatini yoğunlaştırmasına hizmet etmesi gibi özelliklere dikkat edilmesi gereklidir.

30. BECERİ ÖĞRETİM SÜRECİ • Beceri analizinin bulunduğu ölçü aracının hazırlanması • Öğrencinin performans düzeyinin belirlenmesi • Uzun dönemli, kısa dönemli ve öğretim amaçlarının belirlenmesi • Öğretim planlarının hazırlanması • Öğretimin değerlendirilmesi

31. Beceri Analizinin Yapılması Ve Ölçü Aracının Hazırlanması

32. İleriye Zincirleme Yöntemi İleri zincirleme yöntemine göre öğretim yapabilmek için performans alımı öncesi hazırlanan beceri analizinin ilk yapılandan son yapılana doğru düzenlenmesi gerekir. Öğretim yapılırken ilk işlem basamağı (birinci temel beceri) üzerinde durulup diğer işlem basamakların (diğer temel becerilerin) öğretimi yapılmaz. Öğrenci, ilk işlem basamağını bağımsız olarak gerçekleştirdikten sonra ikinci işlem basamağına geçilir.

34. Çocuğun beceri ölçü araçlarında yapabildiklerine dayalı olarak, kazandırılacak her beceri için tüm beceri, ileri zincirleme ya da tersine yaklaşımlarından birine göre uzun dönemli, kısa dönemli ve öğretimsel amaçlar belirlenir. Eğer, çocuğa kazandırılmak üzere belirlenen becerilerden biri giyinme becerisi ise ve çocuğun bu becerinin ölçüt bağımlı ölçü aracının uygulanması sonucunda temel becerilerin yarısından fazlasını gerçekleştiremediği ve pek çok beceri basamağında fiziksel yardım ve model olma ipucuna gereksinim duyduğu gözlendiyse, bu becerinin tersine zincirleme yaklaşımıyla kazandırılmasına karar verilebilir.

35. Becerinin tersine zincirleme yaklaşımıyla kazandırılmasına karar verildiğinde, öncelikle bu becerinin tersine zincirleme yöntemine göre beceri analizinin yapılması ve bu beceri analizine dayalı olarak, ölçüt bağımlı ölçü aracının hazırlanması gerekmektedir. Daha sonra, bu ölçü aracı çocuğa uygulanarak, ele alınan giyinme becerisindeki performans düzeyi tekrar belirlenir ve bu performans düzeyine dayalı olarak tersine zincirleme yaklaşımına göre uzun dönemli, kısadönemli ve öğretimsel amaçlar belirlenir.

36. TERSİNEZİNCİRLEME YÖNTEMİ Bu öğretim yönteminin kullanılabilmesi için performans alımı öncesinde hazırlanan beceri analizinin, tersine zincirlemeye göre yapılması gerekir. Yani beceri analizi son yapılandan ilk yapılana doğru düzenlenerek oluşturulmalıdır. Öğretim yapılırken son işlem basamağı üzerinde durulur; diğer işlem basamaklarının öğretimi yapılmaz. Öğrenci, son işlem basamağında bağımsızlığa ulaşınca sondan bir önceki işlem basamağının öğretimine geçilir. Her oturumda öğrencinin bağımsız gerçekleştirdiği basamakları da yaparak beceriyi tamamlaması istenir.

37. Tüm Beceri Yöntemi Bu yöntemin kullanılabilmesi için de performans alımı öncesi hazırlanan beceri analizinin, ileri zincirlemeye göre yapılması gerekir. Bu yöntemin uygulanması sırasında becerinin bütün işlem basamakları için öğretim yapılır. Her öğretim oturumunda beceri basamaklarındaki ipuçları yavaş yavaş çekilerek becerinin tümü gerçekleştirilmeye çalışılır.

38. Ölçü Aracının Hazırlanması Ölçüt bağımlı testler, öğrencinin öğretim amaçlarını gerçekleştirip gerçekleştiremediğini değerlendirmeye yöneliktir. Öğretim öncesinde öğrencinin bir beceride performans düzeyini (Başlama düzeyini) belirlemek, öğretim sırasında öğrencinin gösterdiği ilerlemeyi kaydetmek ve öğretim sonunda öğrencinin öğretim amaçlarını gerçekleştirme düzeyini belirlemek amacıyla kullanılır (Varol,1992:15).

39. Beceri öğretim materyalinin ilk basamağını oluşturan ölçü aracının hazırlanmasında beceri analizi yapıldıktan sonra beceri analizinin basamakları ölçü aracının bildirimlerini oluşturacaktır. • Bildirimler yazıldıktan sonra ölçüt belirlenmelidir. • Bildirimler yönergelere dönüştürülmelidir. • Değerlendirme yöntemi seçilmelidir.

40. ÖLÇÜT BAĞIMLI ÖLÇÜ ARAÇLARININ HAZIRLANMASI (Tek Fırsat Yöntemi)

41. ÖLÇÜT BAĞIMLI ÖLÇÜ ARAÇLARININ HAZIRLANMASI (Çoklu Fırsat Yöntemi)

42. Öğrencinin performans düzeyinin belirlenmesi

43. Performans Düzeyinin Belirlenmesi Beceri analizlerinden yararlanarak hazırlanan ölçüt bağımlı testlerde, her bildirim için yer alan sorular öğrenciye sorularak, doğru ve yanlış tepkileri kaydedilerek öğrencinin performans düzeyi (yapabildikleri) belirlenir. Öğrencinin performans düzeyinin belirlenmesi, öğretime nereden başlanacağına hizmet etmektedir  (Varol,1992:16) .

44. Beceri Öğretiminde Performans Düzeyinin Belirlenmesi Becerileri değerlendirmenin iki yolu vardır: • Tek fırsat yöntemi • Çoklu fırsat yöntemi

45. TEK FIRSAT YÖNTEMİ Bu yöntemde: • Bireye beceri analizinde yer alan basamakları yerine getirmesi için ana yönerge verilir, • Birey doğru yaptığı her basamak için (+) alır, birey bir basamağı yanlış yaparsa, yanıt için ayrılan sürede yapmazsa ya da yanıt için ayrılan sürede uygun olmayan davranışlar sergilerse (-) alır ve değerlendirmeye son verilir. • Beceri analizinde gerçekleştirilen ilk yanlış basamaktan sonra, geriye kalan tüm basamaklar için de (-) verilerek değerlendirme sonlandırılır.

46. Tek fırsat yöntemiyle değerlendirme yapmanın Avantajları; • Değerlendirme kısa sürede tamamlanır, • Bireyin yanlış yaptığı ilk basamakta değerlendirme sona erdirilerek öğretime geçildiği için öğretime ayrılan süre artar, değerlendirme sırasında öğrenmenin gerçekleşmesi çok küçük bir olasılık olduğu için uygulamanın etkisi daha kesin biçimde ortaya konur. Dezavantajları; • Tek fırsat yönteminde beceri analizinde bireyin doğru olarak sergileyebileceği basamaklar varken, bireyin yanlış yaptığı ilk basamakta değerlendirmeye son verildiği için tüm basamaklara ilişkin doğru bir değerlendirme yapılamamış olabilir.

47. Beceri:Çorap giyme Tarih: Öğrencinin adı soyadı:

48. ÇOKLU FIRSAT YÖNTEMi • Çoklu fırsat yöntemiyle öğrencinin becerinin her bir basamağını hangi ipucu kullanıldığın da gerçekleştirdiği ya da bağımsız olarak yapıp yapmadığı belirlenir. • Öğrenciye beceriyle ilgili ana yönerge verilir. • Beceri basamağı bağımsız yapılırsa “B” olarak kaydedilir. • Beceri basamağı bağımsız yapılmaz ya da hatalı yapılırsa durdurularak o basamakla ilgili sözel ipucu verilir. • Sözel ipucu verildiğinde beceri basamağı yapılırsa sözel ipucu olarak “Sİ” kaydedilir. • Sözel ipucu verildiğinde, beceri basamağı yapılamaz ise model olunarak, beceri öğrenciye gösterilir. • Model olunarak beceri basamağı öğrenciye gösterildiğinde, basamak öğrenci tarafından yapılırsa, model olma “MO” olarak kaydedilir. • Model olunduğunda beceri basamağı öğrenci tarafından gerçekleştirilemezse, fiziksel yardım “FY” olarak işaretlenir. • .

49. Ancak : Performans alımında öğrencinin fiziksel yardıma ihtiyaç duyduğu basamak daha sonraki basamakları etkilemiyor ise öğretmen beceri basamağına hızlı bir şekilde öğrenciye müdahalede bulunarak uygun pozisyona getirir ve diğer basamaklar üzerinden performans alımına devam edilir. Ancak FY olarak işaretlenen basamak ondan sonraki basamakları etkileyecek ise performans alımı sonlandırılır.

50. Çoklu fırsat yönteminin Avantajları; • Bu yöntemde bireyin doğru olarak sergileyebileceği tüm basamaklar için şans tanınıyor olması, yöntemin bir yararı olarak değerlendirilebilir. • Dezavantajları; • Bireyin doğru olarak sergileyemediği davranışların uygulamacı tarafından yerine getirilmesi sırasında, öğrenme gerçekleşebilir. Bu durum, uygulamanın etkililiğinin net biçimde görülmesini engelleyebilir.