ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ

1. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ Στη γλώσσα μας το ……….. είναι αυτό που παίζει τον πιο βασικό ρόλο μέσα σε μια πρόταση. Σε όλες τις προτάσεις υπάρχει κάποιος: ● που ενεργεί ● είτε παθαίνει κάτι ● είτε είναι κάτι ● ή βρίσκεται σε μια κατάσταση ΡΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ: (σελ.138, 139, 140, 181, 182, 183)

2. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΡΗΜΑΤΑ: Όταν κάποιος ενεργεί 1. Η μητέρα μου μαγειρεύει υπέροχα φαγητά. (Ποιος, ποια, ….) Υ Το υποκείμενο βρίσκεται σε πτώση ονομαστική. Η μητέρα (Τι κάνει;) Ρ μαγειρεύει Το αντικείμενο βρίσκεται σε πτώση αιτιατική Τι; Και Ρήμα Α φαγητά. μου Κτητική Αντωνυμία – η δική μου μητέρα Επίθετο – επιθετικός προσδιορισμός Πώς είναι τα φαγητά; υπέροχα

3. ΡΗΜΑΤΑ: Όταν κάποιος παθαίνει κάτι 2.Ο σκύλος μου τραυματίστηκε στο δρόμο (Ποιος, ποια, ….) Υ Ο σκύλος (Τι παθαίνει;) Ρ τραυματίστηκε Το ρήμα δεν παίρνει αντικείμενο Τι; Και Ρήμα Α Κτητική Αντωνυμία – ο δικός μου σκύλος μου Εμπρόθετος προσδιορισμός τόπου Ή φανερώνει τόπο στο δρόμο

4. ΡΗΜΑΤΑ: Όταν κάποιος βρίσκεται σε μια κατάσταση 3. Η Δέσποινα κοιμήθηκε μέχρι το μεσημέρι. (Ποιος, ποια, ….) Υ Η Δέσποινα (Σε ποια κατάσταση βρίσκεται;) Ρ κοιμήθηκε Τι; Και Ρήμα Α Φράση που φανερώνει χρόνο μέχρι το μεσημέρι

5. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΡΗΜΑΤΑ: Όταν κάποιος είναι κάτι 4. 0 καιρός είναι βροχερός. (Ποιος, ποια, ….) Υ 0 καιρός Ρ είναι Τι είναι; ή πώς είναι; Κατηγορούμενο (Κ) βροχερός

6. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ Β.Μ. σελ.10 : Το Υποκείμενο Διαβάζω - Θυμάμαι Α) Τα υποκείμενα βρίσκονται όλα στην ονομαστική πτώση και είναι συνήθως ουσιαστικά ή οι αντωνυμίες α', β' και γ' προσώπου εγώ, εσύ, αυτός, εμείς, εσείς, αυτοί: Εσύ είσαι ο αδερφός του Νικόλα; Συνήθως αυτές τις αντωνυμίες δεν τις λέμε, αφού εννοούνται εύκολα: Είμαστε πρωταθλητές. (Εμείς) Υ Υ

7. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ Το αντικείμενο (Β.Μ. σελ. 11) Το βρίσκουμε όταν ρωτήσουμε «τι;» ή «ποιον;». Α) Το αντικείμενο μπορεί να είναι μια λέξη: π.χ. 0 Μισέλ πιάνει την κιθάρα του. Α την κιθάρα Υ 0 Μισέλ Ρ πιάνει του Κτητική αντωνυμία

8. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ Β) Το αντικείμενο μπορεί να είναι μια ονοματική φράση π.χ. Σβήνω τα φώτα της αίθουσας. Υ Εγώ Ρ Σβήνω Α τα φώτα της αίθουσας.

9. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ Γ) Το αντικείμενο μπορεί να είναι μια αντωνυμία π.χ. Ο Ιβ μού εξήγησε... Υ Ο Ιβ Ρ εξήγησε... Α μού Αντικείμενο έχουμε όταν απαντάμε στις ερωτήσεις << τι; >> ή << σε ποιον;>>

10. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ Δ) Το αντικείμενο μπορεί να είναι πρόταση π.χ. Οι χορδές κοντεύουν να σπάσουν. Υ Οι χορδές Υ Ρ κοντεύουν Αυτές – οι χορδές Α να σπάσουν. να σπάσουν Ρ

11. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ Ε) Τα ρήματα που έχουν αντικείμενο τα λέμε: μεταβατικά π.χ. Ο Γιάννηςαγόρασετα εισιτήρια Υ Ρ Α μεταβατικά Έχουν Αντικείμενο

12. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΣΤ) Τα ρήματα που δεν έχουν αντικείμενο τα λέμε Τα ντραμς χτυπούν. αμετάβατα Υ Ρ Το κοινό χορεύει. Ρ Υ Τα φώτα αναβοσβήνουν. Υ Ρ ΒΙΒΛΙΟ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ σελ. 138, 139, 140.

13. ΤΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ Μερικά ρήματα, όπως το είμαικαι το γίνομαι, δεν παίρνουν αντικείμενο, αλλά μια άλλη λέξη που φανερώνει ότι το υποκείμενο έχει μια ιδιότητα ή ένα χαρακτηριστικό ή ότι βρίσκεται σε μια κατάσταση. Αυτή τη λέξη τη λέμε; κατηγορούμενο

14. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Π.Χ. Ο Γιάννης είναι σπουδαίος γιατρός. Υ Ο Γιάννης Ρ είναι Κ γιατρός. σπουδαίος Επίθετο, επιθ. προσδιορισμός ΕΡΓΑΣΙΑ: Κάνω το ίδιο για την πρόταση << Η Κατερίνα έγινε αρχιτέκτονας >>

15. ΤΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΜΑΘΑΙΝΩ – ΘΥΜΑΜΑΙ: Τα ρήματα είναι και έγινε δείχνουν – φανερώνουν μια ιδιότητα ή ένα χαρακτηριστικό που έχει το υποκείμενο. ( είναι γιατρός, έγινε αρχιτέκτονας ) Τα ρήματα αυτά δεν παίρνουν αντικείμενο και λέγονται ΣΥΝΔΕΤΙΚΑ *** Όταν το κατηγορούμενο είναι επίθετο ή μετοχή, βρίσκεται στην ίδια πτώση, στο ίδιο γένος και στον ίδιο αριθμό με το υποκείμενο. ΣΥΝΔΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ: είμαι, γίνομαι, φαίνομαι, εμφανίζομαι, παρουσιάζομαι, λέγομαι, εκλέγομαι, διορίζομαι, ……

16. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΠΟ ΦΩΤΟΤΥΠΙΕΣ ΤΕΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ: (σελ.138, 139, 140, 181, 182, 183)

17. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ Β.Μ. σελ.11 : Τα ο Υποκείμενο Διαβάζω - Θυμάμαι Β) Το υποκείμενο μπορεί να είναι και μια ολόκληρη πρόταση που ξεκινάει με το να ή το ότι: Πρόκειται να πάω διακοπές. Φαίνεται ότι οι φίλοι μας προτιμούν το ποδόσφαιρο. Τα ρήματα πρόκειται, φαίνεται λέγονται απρόσωπα. Υ Υ

18. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ Όταν μια λέξη είναι υποκείμενο, αντικείμενο ή κατηγορούμενο δε χωρίζεται ποτέ με κόμμα από το ρήμα. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Ο Νίκοςδε θα έρθει στη συναυλία ☻ Υ Ρ Εμπρ. Προσδ. τόπου Αγόρασα τα εισιτήρια γιατη συναυλία ☻ Υ: εγώ Ρ Α Δείχνει την αιτία ☻ Ο θείος μου είναιμουσικός Υ Ρ Κ (μου: ο δικός μου θείος)

19. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ Όμως υποκείμενο, αντικείμενο ή κατηγορούμενο μπορεί να είναι και ολόκληρη πρόταση. ☻ Φαίνεται πως δεν του αρέσει η συναυλία Ρ Υ Ειδική πρόταση: (πως) πως πως δεν του αρέσει η συναυλία Απρόσωπο ρήμα: παίρνει για υποκείμενο ολόκληρη πρόταση Ρ δεν αρέσει Υ η συναυλία Α σε ποιον; Του (αυτού)

20. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ Όμως υποκείμενο, αντικείμενο ή κατηγορούμενο μπορεί να είναι και ολόκληρη πρόταση. ☻ Δεν πρέπει να βάζεις δυνατά τη μουσική Ρ Υ Βουλητική πρόταση να βάζεις τόσο δυνατά τη μουσική Απρόσωπο ρήμα: παίρνει για υποκείμενο ολόκληρη πρόταση Ρ να βάζεις Υ εσύ Α τη μουσική δυνατά Δείχνει τον τρόπο

21. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ Όμως υποκείμενο, αντικείμενο ή κατηγορούμενο μπορεί να είναι και ολόκληρη πρόταση. ☻ 0 Νίκος είπεπως δε θα δει τη συναυλία Υ Ρ Α (πως-ότι) ειδική πρόταση Ρ δε θα δει Υ αυτός – ο Νίκος Α τη συναυλία

22. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ Όμως υποκείμενο, αντικείμενο ή κατηγορούμενο μπορεί να είναι και ολόκληρη πρόταση. ☻ Υ Θέλωνα ακούσω μουσική εγώ Ρ Α Βουλητική πρόταση να ακούσω μουσική Ρ να ακούσω εγώ Υ Α μουσική

23. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ☻ Θα έρθω σπίτι σου να ακούσουμε μουσική Ανεξάρτητη πρόταση Εξαρτημένη πρόταση (ΤΕΛΙΚΗ) Θα έρθω σπίτι σου να ακούσουμε μουσική Ρ Ρ Θα έρθω να ακούσουμε Υ Υ εγώ εμείς Α Α μουσική σπίτι σου δείχνει τόπο

24. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ☻ Αν πας στη συναυλία, να με πάρεις τηλέφωνο ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΠΟΔΟΣΗ Εξαρτημένη πρόταση (ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ) Ανεξάρτητη πρόταση να με πάρεις τηλέφωνο Αν πας στη συναυλία Ρ να πάρεις Ρ Αν πας Υ εσύ Υ εσύ Τι; Α1 τηλέφωνο στη συναυλία Ποιον; Α2 (δείχνει τόπο) με - εμένα

25. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ Δε θα έρθει στη συναυλία γιατί είναι άρρωστος ☻ Εξαρτημένη πρόταση (ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ) Ανεξάρτητη πρόταση Δε θα έρθει στη συναυλία γιατί είναι άρρωστος Ρ Ρ είναι Δε θα έρθει Υ αυτός Υ αυτός άρρωστος Κ Α Εισάγει Αιτιολογική πρόταση γιατί στη συναυλία Δείχνει τον τόπο

26. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΟΧΙ • Δεν ξέρω πώς θα παίξουν οι μουσικοί • (πλάγια ερωτηματική = αντικείμενο του ρήματος «ξέρω» • το «πώς» είναι με τόνο, γιατί «ρωτάει») • Φοβάται μήπως χάσει την αυριανή συναυλία, • (αντικείμενο του ρήματος «φοβάται»)

27. ΡΗΜΑ – ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ - ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ • Όποιος δεν έρθει στη συναυλία θα χάσει! • (αναφορική = υποκείμενο του ρήματος) • Θα τραγουδήσω ό,τι θέλω εγώ. • (αναφορική = αντικείμενο του ρήματος «τραγουδήσω») • Αυτός είναι ό,τι θέλεις: πιανίστας, κιθαρίστας, βιολοντσελίστας, όλα τα όργανα παίζει, • (αναφορική = κατηγορούμενο του ρήματος «είναι») ΟΧΙ