AK CİĞER KANSERİ TANI VE TEDAVİSİNDE SAĞLIK EKONOMİSİ

1. AKCİĞER KANSERİ TANI VE TEDAVİSİNDE SAĞLIK EKONOMİSİ Dr. Ahmet Demirkazık Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Onkoloji Bilim Dalı

2. KANSERE BAĞLI TIBBİ HARCAMALAR ARTIYOR • Kanser nedeniyle tıbbi harcamalar, tüm harcamaların %10 (GLOBAL) • Türkiye’de 2000 yılında kanser ilaçları, tüm ilaç pazarının % 1 iken, 2010 yılında % 10’unu buldu.

3. AR-GE • Yeni bir kimyasal maddenin bulunup ilaca dönüştürülmesi 10-15 yıl sürmektedir. İlk kanser ilaçları II. Dünya Savaşı Sırasında NCI tarafından (lösemili fare) • AR-GE çalışmaları 1990 yılında ilaç başına maliyeti 200-400 milyon $ • 2004 Yılında bu maliyet 600-900 milyon $. (EFPIA)

4. Bugün • ARGE için GÜNDE en az 10 milyon $harcamaları GEREKMEKTEDİR. • Bunun anlamı: Bir AİF, bir yılda ARGE için en az 3.5 – 4 MİLYAR DOLAR harcamaktadır. • Bir ilaç geliştirmenin maliyeti 1.7 MİLYAR DOLAR olmuştur.

5. AR-GE’de ABD Avrupa’yı Geride Bırakıyor • Avrupa 1990’lara kadar ilaç AR-GE süreçlerinde ve yeni geliştirilen ilaçlarda dünya lideri idi. • Avrupa’nın AR-GE’deki bu öncülüğü tedrici olarak geriledi. .

6.  İlk kez 1997’de ABD ilaç endüstrisi, Avrupalı rakiplerini yakalayarak toplam AR-GE harcamalarında öne geçti • AR-GE yatırımları 1990 ile 2002 arasında ABD’de 5 kat artarken Avrupa’da yalnızca 2.5 kat artış gösterdi.

7. Gelişmiş Ülkeler İlaç Pazarına Hakim • 2004 yılında dünyada üretici fiyatlarıyla toplam ilaç satışları 550 milyar $. • ABD ve Kanada (Kuzey Amerika pazarı) toplam pazarın % 45’ini oluşturmuştur (248 milyar $). • Avrupa, dünya pazarının % 26’sını(144 milyar$) Japonya ise % 11’ini (58 milyar$) oluşturmuştur. • Kuzey Amerika, Avrupa ve Japonya toplam ilaç tüketiminin % 82’ sini gerçekleştirmiştir. Kaynak:IMS: Information Medical Statistics 9 Mart 2005 Raporu

8. Türkiye AR-GE’de Yok ! • AR-GE yatırımlarına koşut olarak 1999-2003 döneminde geliştirilen yeni kimyasal ve biyolojik antitelerin 73’ü ABD, 62’si Avrupa, 28’i Japonya, 8’i diğer ülkelere ait • Türk ilaç endüstrisinin AR-GE yatırımı ise yok denecek kadar az.      EFPIA 2004

9. İlaç Endüstrisinde AR-GE Kârlı Alana Yöneliyor • ABD’de merkezi sinir sistemi ve duyu organları, anti-kanser, endokrin sistem, metabolizma ve kalp-damar sistemi ilaçları için 1999 yılı tahmini AR-GE harcaması 13.9 miyar $’dır. • Bu gruptaki ilaçlar için yapılan harcama toplam AR-GE harcamasının% 58’idir.

10. İlaç Hammaddesi Üretimimiz Sürekli Geriliyor  • 1995 yılında hammadde üretimimiz: 12.600 ton • 2003 yılında hammadde üretimimiz: 3.900 ton  (% 70 gerileme) 

11. Türk İlaç Endüstrisinin İstihdam Profili • 2003 yılında Türkiye ilaç sektöründe toplam çalışan sayısı: 22.000    Sektörde çalışanların; •     % 50’si pazarlama •     % 25’i yönetim •     % 25’i üretim ve hammadde  Kaynak: İlaç Endüstrisi İşverenleri Sendikası 2004 Yılı İstatistikleri

12. 2003 yılında EFPIA üyesi Avrupa ülkelerinde • İlaç endüstrisinde toplam çalışan  : 590.000 • - AR-GE alanında çalışan    : 100.000 (% 17)  • Türkiye’de ilaç endüstrisinde AR-GE alanında çalışanların sayısı ise yok denecek kadar azdır

13. Avrupa İlaç Endüstrileri ve Birlikleri Federasyonu (EFPIA) üyesi ülkeler • Almanya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İngiltere, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, Luksemburg, Norveç, Portekiz ve Yunanistan  

14. Biyoteknolojik İlaç Çağı • Moleküler biyoloji- gen teknolojisi-modern biyoteknolojiye dayalı yeni ilaçlar biyoteknolojik (biyotek) ilaçlar olarak tanımlanmaktadır (Biyofarmasötikler)

15. Biyofarmasötikler iki ana guruba ayrılır • Küçük moleküllü          : Kimyasal ilaçlar • Daha büyük moleküllü : Terapötik proteinler

16. Dünya Biyotek Pazarı Hızla Büyüyor • Dünyada biyoteknolojik ilaçlar içinde eritropoietinler, interferonlar, insan insülini ve analogları büyüme hormonları, koloni uyarıcı faktörler ve monoklonal antikorlar gibi terapötik proteinlerin pazarı hızla büyümektedir. 

17. Dünya biyotek ilaç pazarı 2000 yılında 20 milyar $ • 2010 yılında yeni ruhsatlandırılan ilaçların % 50 si biyofarmasötikler olmuştur

18. Gelecek Biyotek İlaçta • 2005 yılında 500 milyar $ (dünya ilaç pazarının % 10’u ) • 2009 yılında 650 milyar $ olan dünya pazarının da % 15’i biyofarmasötik ilaçlar

19. Hedef kanser

20. İlaç Endüstrisi • Dünyada ilaç endüstrisinde 1985-1999 yılları arasında 34 şirket evliliği gerçekleşmiştir. Birleşen şirketler, kısa sürede başka şirketlerle de birleşerek büyümesini hızlandırmıştır. • 2000 yılından sonra da en büyük birleşmeler gerçekleşmiş, küçük şirketlere yaşama şansı kalmamıştır.  

21. 2009 yılında dünya ilaç pazarı • Patent süresi 2001-2004 arasında dolan 4 biyofarmasötik ilacın 2002 yılındaki toplam satışı 10 milyar $’ın üzerindedir. •  Bu sıralarda 15 kadar  biyofarmasötiğin patent süresi dolmaktadır. Bu da biyojenerikler konusunda fırsatlar yaratmaktadır.

22. Biyojenerik Mevzuat • Avrupa Birliği Parlementosu'nda 31 Mart 2004 tarihinde kabul edilen “Similar Biological Medicinal Products” isimli yasal düzenleme Kasım 2005de üye ülkelerin ulusal mevzuatlarına aktarılmıştır • Bu gelişme biyojeneriklerin önündeki engelin aşılmasında çok önemli bir adımdır.

23. Ulusal ilaç üretimimiz gerilerken, çok uluslu ilaç tekelleri Türk ilaç pazarındaki payını hızla artırmaktadır. •  Ulus ötesi ilaç şirketlerinin payı, pazarın % 60‘ına yaklaşmıştır ve her geçen yıl bu oran artmaktadır. •  Türkiye ilaç sektöründe ihracatın ithalatı karşılama oranı % 10'un altına düşmüştür.

24. 2004 yılında tümüyle dışa bağımlı olduğumuz biyofarmasötik ilaç harcamamız 400 milyon $'dır. • Biyofarmasötik ilaç harcamamız 2010 yılında 1 milyar $’a yaklaşmıştır  

25. Temel sorun patent koruması biten ya da patent yükümlülüğü olmayan biyofarmasötik ilaçların yerine çok ucuza mal edebileceğimiz yerli jenerik ilaçları üretmememizdir. • Hindistan, Çin, Arjantin, Güney Kore, Brezilya ve Küba gibi ülkelerin yaptığını neden Türkiye yapamamaktadır?

26. Ulusal Biyotek Stratejisi • Biyotek ilaçların ülke ve dünya pazarındaki önemi ve pazarın hızlı büyümesi orta ve uzun vadede kendi biyoinnovatif ilaçlarımızı geliştirmemizi zorunlu kılmaktadır. •  Bu hedefin gerçekleştirilmesi için “Ulusal Biyoteknolojik Sanayi Geliştirme Planı”nın yapılması ve uygulamaya geçirilmesi gerekmektedir.

27. Biyotekte Somut Adımlar Atılmalı • Türkiye'de etken maddeden başlayarak biyojenerik ilaç üretimin gerçekleştirilmesi için üretim, preklinik ve klinik çalışmalarda dahil olmak üzere yapılması gerekenlere ait bir plan sanayi, üniversite ve devlet kuruluşları işbirliği ile hazırlanmalıdır. .

28. Biyotek Üretimi Hemen Şimdi ! • Biyofarmasötiklerin üretimi için; •  master cell bankası- fermantastasyon teknolojisi-pürifikasyon sistemlerinin kurulması -şişeleme- ürünün preklinik ve klinik testlerinin yapılması gerekmektedir.  Etken maddenin kalite kontrolü önemlidir. Türkiye’de biyofarmasötiklerle ilgili preklinik deneyler ve limitli sayıda insan deneyi yapılabilir.

29. SAĞLIK EKONOMİSİ • Maliyet-etkililik (cost-effectiveness): Belirli bir zaman dilimi içerisinde belirli bir sağlık yararı kazanabilmek için harcanması gereken paradır. • Maliyet-fayda (cost-benefit): Tedavi ile elde edilen yararın para karşılığından maliyet çıkarılarak bulunur. • Maliyet-yararlılık(cost-utility): QALYs

30. Maliyet-etkililik (cost-effectiveness) • EVRELEME TETKİKLERİ İLE YAPILAN ÇALIŞMALAR (bazıları cost-minimizationçalışmaları) (çoğunlukla, erken ve lokal ileri evrelerde) • TEDAVİ ÇALIŞMALARI: Kemoterapi (çoğunlukla ileri evrelerde) Radyoterapi, Cerrahi, BSC

31. SON 10 YILDA YAYINLANAN AKCİĞER KANSERLERİNDE SAĞLIK EKONOMİSİ ÇALIŞMALARI • SİGARA BIRAKMA 11 • RADON 8 • BT TARAMA 10 • GÖRÜNTÜLEME 4 • EBUS, VATS 3 • PET/BT 20 • SOLİTER NODÜL 5

32. SON 10 YILDA YAYINLANAN AKCİĞER KANSERLERİNDE SAĞLIK EKONOMİSİ TEDAVİ ÇALIŞMALARI • NSCLC KEMOTERAPİ.. 40 • SCLC.. 5 • KEMİK METASTAZLARI 5 • RADYOTERAPİ 5 • CERRAHİ 4 • DİĞER TANI VE TEDAVİ 26

33. EVRELEME TETKİKLERİ İLE YAPILAN MALİYET ÇALIŞMALARI • Büyümüş subkarinal lenf noduna yaklaşım • Evrelemede mediastinoskopi • Evrelemede FDG-PET • Arıcan A, Dinçol D, Samur M, Demirkazık A,et al. Cost-effectiveness of radionuclide bone scanning to rule out asymptomatic bone metastasis in clinically operable non-small cell lung cancer. (The First European Conference on the Economics of Cancer. The European Journal of Cancer. Brussels, 19-21 November 1997:S16.)

34. TEDAVİ MALİYETLERİ(6 kür) • MVP ve MIC gibi kombinasyonlar ( 1500-2000 dolar) • Vinorelbine, Docetaxel, Gemcitabine, Paclitaxel ile platin kombinasyonları ( 10000dolar)

35. TEDAVİ ÇALIŞMALARI • Yaşam-yılı (life-year): Bir grup için kazanılmış ortalama yaşam uzaması. • Kaliteli (düzeltilmiş) yaşam yılı (quality-adjusted life-year=QALY): Bir grup için kazanılmış kaliteli (düzeltilmiş) ortalama yaşam uzaması.

36. Incremental Cost Effectiveness • Metastatik KHDAK’lerinde kemoterapi ile ortalama 1.5 aylık sağkalım avantajı elde ediliyorsa: Bir yıllık sağkalım avantajı ne kadara mal olur? Eski ilaç: 1500 x 8 = 12000 dolar Yeni ilaç: 15000 x 8 = 120000 dolar

37. COST MINIMIZATION

38. 2004 yılında dünya ilaç pazarı • ABD ve Kanada (Kuzey Amerika pazarı) toplam pazarın % 45’i (248 milyar $). • Avrupa, dünya pazarının % 26’sını(144 milyar$) Japonya ise % 11’i (58 milyar$). • Kuzey Amerika, Avrupa ve Japonya toplam ilaç tüketiminin % 82’ sini gerçekleştirmiştir.

39. TÜRKİYE İLAÇ PAZARI ilaç tüketimimiz • 1988 yılında üretici fiyatlarıyla 628 milyon $, • 2000 yılında 4 kat artarak 2.7 milyar$ • 2003 yılında üretici fiyatlarıyla 4,3 milyar $ (Türkiye ilaç tüketimi, dünya ilaç tüketiminin % 0.75’i ve EFPIA üyesi 17 ülkenin ilaç tüketiminin  % 3’üdür. )

40. Toplam Sağlık Harcaması: 2002 Yılında: 13 Milyar $ (20 Milyar TL) 2009 Yılında: 40 Milyar $ (60 Milyar TL) Kaynak: Sağlıkta Dönüşüm Sürecinde Sağlık Harcamalarında Artış, Tıp Kurumu Raporu, Eylül 2008. Ferhat Emil, H. Hakan Yılmaz 2002, 2006, 2007, 2008, 2009

41. Kamu Sağlık Harcamaları SGK ve Yeşil Kart Ağırlıklı 2007 Yılında Kamu Sağlık Harcamaları: SGK : % 58.5 Yeşil Kart (YK) : % 11.5 Sağlık Bakanlığı: % 18.0 (YK Hariç) Kaynak: TEPAV Mali İzleme Raporu, Şubat 2008

42. Sosyal Güvenlik Kapsamı Aralık 2009 Türkiye Nüfusu : 72.5 Milyon Sosyal Güvenlik Kapsamı: 58.0 (% 80) Yeşil Kart+Kapsam Dışı : 14.5 (% 20) Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu Ocak 2009 Verileri

43. SDP Sürecinde Özel Sağlık Harcamalarında Baş Döndürücü Artış SGK’nın Özel Sağlık Kuruluşlarına Aktardığı Kaynak: • 2002 Yılında : 0.6 Milyar YTL • 2009 Yılında : 4.7 Milyar YTL (8 Kat ) Kaynak: SGK 2002-2009 Verileri

44. OECD Verilerine Göre Halk Sağlığı Harcamalarının En Düşük Olduğu Ülke Türkiye

45. Türkiye İlaç Pazarı Parlak Bir Gelecek Vaat Ediyor IMS Tahminlerine Göre 2009 Yılında; Dünya ilaç pazarında % 5 büyüme bekleniyor (820 Milyar $) Pazarın lideri ABD’de % 1-2 büyüme bekleniyor (292-302 Milyar $) AB’nin 5 Büyük Pazarında (Fransa, Almanya, İtalya, İspanya, İngiltere) % 3-4 büyüme bekleniyor (162-172 Milyar $) Japonya’da % 4-5 büyüme bekleniyor (84-88 Milyar $) Hızlı Büyüyen İlaç Pazarları: Çin, Brezilya, Hindistan, Güney Kore, Meksika Türkiye ve Rusya % 14-15 Büyüme Bekleniyor (115-125 Milyar $) Kaynak: IMS Global Pharmaceutical and Therapy Forecast™ November 2008

46. Dünya İlaç Pazarı Liderleri Pfizer 44 Milyar $ GlaxoSmithKline 39 Milyar $ SanofiAventis 39 Milyar $ AstraZeneca 29 Milyar $ Merck 27 Milyar $ Novartis 26 Milyar $ Johnson & Johnson 25 Milyar $ Roche 22 Milyar $ Eli Lilly &Co. 18 Milyar $ Wyeth 17 Milyar $ Toplam: 284 Milyar $ ( % 37) Kaynak:Contract Pharma July/August 2008

47. Türkiye’de Pazarlamada İlk 5 Firma (2008) Toplam Pazar (Depocu Fiyatları): 12.7 Milyar TL 1-Abdi İbrahim : 0.900 Milyar TL 2-Novartis : 0.830 Milyar TL 3-Sanofi-Aventis: 0.650 Milyar TL 4-Bilim İlaç : 0.575 Milyar TL 5-Pfizer : 0.570 Milyar TL İlk 5 Firma Toplam Pazarın % 27’5’u (3.5 Milyar TL) Kaynak: IMS Türkiye Verileri Ocak 2009

48. Dünyada En Çok Satış Yapan Tedavi Grupları 1-kanser ilaçları : 48.2 Milyar $ 2-lipid düzenleyiciler : 33.8 Milyar $ 3-solunum sistemi ilaçları: 31.3 Milyar $ 4-antidiyabetik ilaçlar : 27.3 Milyar $ 5-proton pompa inhibitörleri : 26.5 Milyar $ Toplam (% 23) : 167.1 Milyar $ Kaynak: IMS Verileri Ocak 2009

49. Türkiye’de En Çok Satış Yapan Tedavi Grupları ( 2008) 1- antibiyotikler (% 15) 2- kalp-damar ilaçları (% 13) 3- anti-romatizmal ilaçlar ( % 8) 4- sinir sistemi ilaçları (% 7) 5- onkolojik ilaçlar ( % 7) (% 50) Kaynak: IMS Türkiye Verileri, Ocak 2009

50. Avrupa Ülkeleri İlaç Tüketiminde İkinci Sırada EFPIA üyesi ülkeler 2007: Üretici fiyatlarıyla toplam ilaç harcaması :140.5 milyar € Tüketici fiyatlarıyla toplam ilaç harcaması : 205 milyar € Türkiye 2007: Üretici fiyatlarıyla toplam ilaç harcaması : 6.5 milyar € Tüketici fiyatlarıyla toplam ilaç harcaması:9.0 milyar € Türkiye İlaç tüketimi EFPIA üyesi ülkelerin ilaç tüketiminin % 4.5’udur. Kaynak: EFPIA The Pharmaceutical Industry in Figures 2008 Edition Key Slides, IMS Türkiye 2008 Verileri, TCMB Euro/Dolar Pariteleri 2007