Ceremoniał zawodów piłki siatkowej

1. KOMISJA SZKOLENIA Wydziału Sędziowskiego PZPS Ceremoniał zawodów piłki siatkowej od sezonu 2010/11 Opracowanie: Ryszard Dietrich, Jarosław Makowski, Michał Zub Konsultacja: Cezary Matusiak, Piotr Dudek, Andrzej Lemek Aktualizacja: Piotr Dudek

2. Agenda • Obowiązki: • przed spotkaniem • w czasie spotkania • po spotkaniu

3. Przed spotkaniem >60 minut

4. 60 minut – Strefa zawodów

5. 60 minut – Pole gry

6. 60 minut - sprawdzany sprzęt techniczny • piłki do gry i rozgrzewki, zgodnie z Komunikatem Organizacyjnym PZPS • stanowisko dla 5-ciu piłek meczowych • pole rozgrzewki • pole kar + 2 krzesła (dla każdego zespołu) • stolik dla sekretarza • sygnalizator / dzwonek na stoliku sekretarza • krzesła dla trenera i asystenta trenera • ławki dla zawodników (dla 8 osób) bądź 8 krzeseł • 2 kosze na gumowych kółkach • oświetlenie hali • parkiet do gry (rodzaj wykładziny, kolory pola gry i linii) • wolna strefa wokół boiska • 6 mopów do wycierania podłogi (1m szerokie) • 8 małych chłonnych ściereczek (40x40 cm lub 40x80 cm) • siatka do gry (zgodna z przepisami) • siatka zapasowa • zabezpieczenie słupków • antenki • zapasowe antenki • stoisko sędziego • sygnalizatory • chorągiewki dla sędziów liniowych • tabliczki do zmian zawodników (z nr 1 – 18) • miara do mierzenia wysokości siatki • elektroniczna tablica wyników • ręczna tablica wyników • termometr • manometr • pompka

7. Przed spotkaniem > 45 minut

8. Wymagane dokumenty W Ligach PZPS/WZPS i pozostałych rozgrywkach wojewódzkich: • Ważna Licencja PZPS/WZPS lub Certyfikat PZPS/WZPS • Wykaz zawodników (FORMULARZ F-02) potwierdzony przez WZPS i PZPS • Ważne badania lekarskie, poświadczone przez lekarza uprawnionego do orzecznictwa sportowego. Okres ważności badań lekarskich wynosi 6 miesięcy (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 07.11.2002 r.) • Zawodnicy/czki SMS – tylko Certyfikat PZPS • Zawodnicy zagraniczni – Licencja lub Certyfikat PZPS(wyjątkowo Certyfikat FIVB potwierdzony przez PZPS) • W przypadku występowania w rozgrywkach dwóch zespołów tego samego klubu, zespół niższej klasy obowiązany jest przedstawić listę określającą10-cioosobowy trzon pierwszego zespołu – zawodnicy ci nie mogą znajdować się w składach drużyny występującej w lidze niższej; dotyczy to również SMS

9. Wymagane dokumenty – c.d. W rozgrywkach młodzieżowych: • Ważna Licencja WZPS lub Certyfikat WZPS/PZPS • Ważne badania lekarskie, poświadczone przez lekarza uprawnionego do orzecznictwa sportowego. Okres ważności badań lekarskich wynosi 6 miesięcy (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 07.11.2002 r.) • Dokument tożsamości ze zdjęciem, stwierdzający datę urodzenia • Wykaz zawodników (FORMULARZ F-02) potwierdzony przez WZPS – dotyczy rozgrywek młodzieżowych na szczeblu centralnym

10. Wymagane dokumenty – c.d. W rozgrywkach o Puchar Polski: • Ważna Licencja PZPS/WZPS lub Certyfikat PZPS/WZPS • Wykaz zawodników (FORMULARZ F-02) potwierdzony przez WZPS i PZPS • Ważne badania lekarskie, poświadczone przez lekarza uprawnionego do orzecznictwa sportowego. Okres ważności badań lekarskich wynosi 6 miesięcy (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 07.11.2002 r.)

11. Wymagane dokumenty – c.d. Licencja WZPS uprawnia zawodnika do gry w lidze wojewódzkiej oraz rozgrywkach młodzieżowych szczebla centralnego, a Licencja PZPS do gry w ligach PZPS, tylko w barwach swojego klubu, z zachowaniem kategorii wiekowej, płci oraz postanowień dotyczących trzonu drużyny z punktu 22 Przepisów Organizacyjnych PZPS. Lista z 10-osobowym trzonem drużyny grającym w wyższej lidze musi być przedstawiona sędziemu głównemu podczas zawodów niższej ligi. Osoby przebywające na ławce zespołu (z wyłączeniem zawodników) zobowiązane są posiadać : • dla zawodów ligowych PZPS (w tym Plus Liga oraz Plus Liga kobiet)Certyfikat PZPS : • Trenerzy • Masażysta zespołu • Lekarz (tylko w Plus Lidze oraz Plus Lidze kobiet) • dla pozostałych zawodów WZPS/PZPS Licencję WZPS lub Certyfikat WZPS/PZPS : • Trenerzy Nie dotyczy to masażysty i lekarza, którzy bez Licencji/Certyfikatu mogą być w pozostałych zawodach WZPS/PZPS członkami zespołu uczestniczącego w grze i przebywać na ławce zespołu.

12. Przed spotkaniem > 30 minut

13. Przed spotkaniem > 17 minut

14. Ławka Ławka Stolik Sekretarza Przed spotkaniem 17 minut – mierzenie siatki • Sędzia I daje sygnał gwizdkiem przed pomiarem siatki. Po sygnale należy nakazać zespołom opuszczenie pola ataku (do czasu sygnału na rozgrzewkę na siatce) i założenie strojów meczowych. Zawodnicy zmieniają koszulki poza polem gry. • Sędzia II w asyście Sędziego I sprawdza wysokość (dokonując pierwszego pomiaru na środku boiska) i naciągnięcie siatki oraz umieszczenie antenek i taśm bocznych. Pomiaru siatki dokonuje się po stronie zespołu A. - - 2 1 L L

15. 17 minut - Mierzenie siatki

16. Przed spotkaniem 16 minut – losowanie • Po sprawdzeniu siatki sędziowie podchodzą w pobliże stolika sekretarza zawodów • Sędzia I gwiżdżąc i podnosząc monetę do góry zaprasza kapitanów do losowania

17. Ławka Ławka Stolik Sekretarza Przed spotkaniem 16 minut – losowanie, c.d. • Kapitanowie obu drużyn podchodzą do komisji sędziowskiej w pobliże stolika sekretarza. Kapitanowie muszą być w strojach meczowych. • Sędzia I dokonuje losowania w obecności kapitanów, Sędziego II oraz sędziów liniowych. Podrzucona moneta powinna upaść na parkiet. - - 1 2 C L L C

18. Przed spotkaniem 16 minut – losowanie

19. Ławka Ławka Stolik Sekretarza Przed spotkaniem Podpisanie protokołu • Po losowaniu sędziowie ustawiają się obok stolika sekretarza • Kapitanowie i trenerzy podpisują protokół (zaleca się, by podczas podpisywania protokołu przez kapitanów i trenerów sekretarz wstał) - - L L 1 2 C C

20. Przed spotkaniem 15 minut – oficjalna rozgrzewka na siatce • Sędzia I po losowaniu oraz po podpisaniu protokołu zawodów przez kapitanów obu zespołów, gwiżdże i daje sygnał na rozpoczęcie oficjalnej rozgrzewki na siatce • Jeżeli w wyniku losowania konieczna jest zmiana stron boiska to należy natychmiast zarządzić jej wykonanie (gwizdek i sygnalizacja nr 3 ), a następnie po podpisaniu protokołu zawodów przez kapitanów obu zespołów dać sygnał na oficjalną rozgrzewkę na siatce

21. Przed spotkaniem Poinformowanie sekretarza o wyniku losowania • Po losowaniu Sędzia I informuje sekretarza o wyniku losowania

22. Przed spotkaniem > 15 minut

23. Przed spotkaniem 12 minut

24. Przed spotkaniem 12 minut

25. Ławka Ławka Stolik Sekretarza Przed spotkaniem 7 minut • Sędzia I informuje trenerów, że do końca rozgrzewki pozostały 2 minuty - - C 1 2 C L L

26. Ławka Ławka Stolik Sekretarza Przed spotkaniem 6 minut • Sędziowie S I i S II przywołują wycierających z mopami w okolice stolika sekretarza - - Wycierający zajmują miejsce przy stoliku sekretarza oczekując na zakończenie rozgrzewki Wycierający zajmują miejsce przy stoliku sekretarza oczekując na zakończenie rozgrzewki C C 1 2 L L

27. Ławka Ławka Stolik Sekretarza Przed spotkaniem 5 minut – zakończenie rozgrzewki • Sędzia I daje znak gwizdkiem na zakończenie rozgrzewki. • Zawodnicy wracają do swoich ławek. - - C 1 2 C L L

28. Ławka Ławka - - Stolik Sekretarza Przed spotkaniem 5 minut – zakończenie rozgrzewki, c.d. • Wycierający – zaraz po gwizdku Sędziego I wchodzą na boisko • Obaj sędziowie proszą Delegata Technicznego (Komisarza) i Sędziego Głównego o zgodę na rozpoczęcie spotkania. 1 2 C C L L

29. Ławka Ławka Stolik Sekretarza Przed spotkaniem 4 minuty – zapowiedź spotkania • Sędziowie i zawodnicy ustawiają się wzdłuż linii bocznej • Sędzia I daje znak gwizdkiem do wejścia na boisko. Sędziowie i zespoły wychodzą na środek boiska i ustawiają się po obu stronach siatki prostopadle do niej (zespoły od linii ataku) twarzą do stolika sekretarza Sędzia I po stronie zespołu A Libero zajmuje miejsce za kapitanem Sędziowie Liniowi stają po dwóch stronach stolika sekretarza - 1 2 - C C L L

30. Ławka Ławka Stolik Sekretarza Przed spotkaniem 4 minuty – zapowiedź spotkania, c.d. • Spiker zapowiada spotkanie oraz przedstawia zespoły i kapitanów • Sędzia I daje znak gwizdkiem na powitanie zespołów przy siatce 1 2 - - C C L L

31. - - - - Ławka Ławka - - Stolik Sekretarza Przed spotkaniem 4 minuty – zapowiedź spotkania, c.d. • Sędziowie podchodzą do stanowiska Sędziego I • Zespoły witają się przy siatce i wracają do swoich ławek, a sędziowie podchodzą do stolika sekretarza 1 2 C C L L

32. Ławka Ławka Stolik Sekretarza Przed spotkaniem 4 minuty – zapowiedź spotkania, c.d. • Pierwsza szóstka oraz Libero muszą siedzieć na ławce zespołu • Zawodnicy rezerwowi muszą przejść do swojego pola rozgrzewki C C 1 2 - L L -

33. Ławka Ławka Stolik Sekretarza Przed spotkaniem 2:30 minuty – prezentacja sędziów, c.d. • Obaj sędziowie wraz z liniowymi wchodzą na środek boiska w pobliżu siatki (ustawiają się twarzą do sekretarza) • Spiker prezentuje sędziów, po czym udają się oni na swoje stanowiska Sędziowie liniowi biorą chorągiewki L 1 2 L C C - -

34. Ławka Ławka Stolik Sekretarza Przed spotkaniem 2:30 minuty – prezentacja pierwszych szóstek, zawodników libero i trenerów • Spiker prezentuje zawodników (wybiegają kolejno) i trenerów (prezentacja rozpoczyna się od zespołu gości) 1 L L 2 C C - -

35. Przed spotkaniem Po prezentacji • S II przekazuje dwie piłki meczowe do podających 2 i 4, a trzecia pozostaje na stanowisku dla piłek • S II sprawdza ustawienie zawodników na boisku • S II upewnia się czy sekretarz jest gotowy • S II podaje piłkę zawodnikowi, który będzie zagrywał pierwszy

36. Przed spotkaniem 0:00 – początek spotkania • S II podnosząc ręce do góry, daje znak S I, że zespoły są gotowe do rozpoczęcia spotkania

37. Przed spotkaniem 0:00 – początek spotkania • Jeżeli na boisku nie ma kapitana zespołu, SI wskazuje ręką grającego kapitana a ten potwierdza przyjęcie funkcji przez podniesienie ręki • SI zezwala na wykonanie zagrywki

38. Agenda • Obowiązki: • przed spotkaniem • w czasie spotkania • po spotkaniu

39. Ławka Ławka Stolik Sekretarza W czasie spotkania Przerwy na odpoczynek i przerwy techniczne • Zawodnicy grający muszą zejść z boiska w wolną strefę, w pobliże swoich ławek dla zawodników rezerwowych. Zawodnicy rezerwowi mogą rozgrzewać się bez piłek w wolnej strefie za boiskiem 1 - - 2 C C

40. W czasie spotkania Koniec seta/spotkania

41. Ławka Ławka Stolik Sekretarza W czasie spotkania Koniec seta (przerwa 3 minuty) • Sześciu zawodników ustawia się na linii końcowej • Na znak Sędziego I (gwizdek i sygnał) zespoły zmieniają strony boiska – poza słupkiem udają się bezpośrednio do swoich ławek 1 L L 2 C C

42. Ławka Ławka Stolik Sekretarza W czasie spotkania Koniec seta (przerwa 3 minuty) – c.d. • SII zbiera kartki z ustawieniem począwszy od zespołu wygranego i przekazuje sekretarzowi oraz Delegatowi Technicznemu (Komisarzowi) lub Sędziemu Głównemu • SII sprawdza czy tabliczki do zmian są na swoim miejscu prawidłowo ułożone 1 L L 2 C C

43. Ławka Ławka Stolik Sekretarza W czasie spotkania Koniec seta (przerwa 3 minuty) – c.d. • Sekretarz odmierza czas po każdym secie i po upływie 2,5 minuty informuje o tym fakcie Sędziego II • 0:30 SII gwiżdże i zawodnicy wchodzą na boisko – Sędzia II sprawdza ustawienie 1 L L 2 C C -

44. Ławka Ławka Stolik Sekretarza W czasie spotkania Po zakończeniu seta 4. • Sześciu zawodników ustawia się na linii końcowej • Na znak Sędziego I zespoły kierują się bezpośrednio do swoich ławek 1 L L 2 C C

45. Ławka Ławka Stolik Sekretarza W czasie spotkania Przed 5. setem • SII dopilnowuje aby jedna z piłek meczowych znalazła się na stojaku do piłek • Sędziowie (SI i SII) i kapitanowie udają się w pobliże stolika celem losowania 1 L L 2 C C - -

46. Ławka Ławka Stolik Sekretarza W czasie spotkania Przed 5. setem – c.d. • SII zbiera kartki z ustawieniem począwszy od zespołu wygranego i przekazuje sekretarzowi i komisarzowi • SII Sprawdza czy tabliczki do zmian są na swoim miejscu prawidłowo ułożone • 0:30 SII gwiżdże i zawodnicy wchodzą na boisko – Sędzia II sprawdza ustawienie, po czym podaje piłkę zagrywającemu 1 L L 2 C C - -

47. Agenda • Obowiązki: • przed spotkaniem • w czasie spotkania • po spotkaniu

48. Ławka Ławka Stolik Sekretarza - Po spotkaniu Zakończenie • Sześciu zawodników ustawia się na linii końcowej, a Sędziowie stają na linii bocznej, w pobliżu stanowiska Sędziego I • Na sygnał Sędziego I zespoły dziękują sobie przy siatce (kapitanowie także sędziom) 1 L - - L 2 C C

49. Ławka Ławka Stolik Sekretarza Po spotkaniu Zakończenie • Zawodnicy opuszczają boisko i kierują się do swoich ławek • Sekretarz wpisuje wynik, zwycięzcę i podpisuje protokół • Sędziowie podchodzą do stolika aby zakończyć czynności administracyjne • Kapitanowie podpisują protokół L 1 2 L C C - -

50. Po spotkaniu Po meczu • Sekretarz wypełnia protokół do końca, a następnie pod kierownictwem S I dokonuje niezbędnych adnotacji w rubryce ”Uwagi”. • Sędziowie liniowi podpisują protokół • Sędzia II podpisuje protokół • Sędzia I sprawdza protokół, a następnie go podpisuje • Sędzia Główny dokonuje sprawdzenia protokołu, wystawia oceny • Oceniani sędziowie S I i S II podpisują arkusz kwalifikacyjny • Sędzia Główny omawia mecz