TÜRKÇE

TÜRKÇE NOKTALAMA İŞARETLERİ FEM DERSHANELERİ

NOKTA (.) • Cümlelerin sonuna • Bütün yapraklar sararmış. • Gidiyorum yarın buralardan. • Bazı kısaltmaların sonuna • Prof. Dr. vb. s. İst. • Sayılardan sonra “-ncı” ekinin yerine • 17. soru 60. sayfa • Tarihlerde gün, ay, yıl bildiren sayıların arasına • 27.09.1974 20.06.2004 • Saat ile dakika arasına • 08.15 14.30 • Sayılarda binlik kısımların arasına • 1.250.000 586.000

VİRGÜL (,) • Görevce özdeş sözcüklerin arasına • Kitaplarını, defterlerini okulda bırakmış. • Kapıda kısa boylu, esmer, gözlüklü bir çocuk var. • Aralarında ilgi bulunan cümlelerin arasına • Çocuk içeri girdi, birisini sordu. • Özne ile yüklem arasına başka öğeler girmişse özneden sonra • Nurullah, çok sevdiği köyüne yıllar sonra gelebildi. • Adlaşmış sıfatların sıfat gibi anlaşılabileceği durumlarda • İhtiyar, görevliye çok sert konuştu.

VİRGÜL (,) • Arasözlerin başına ve sonuna • Yarın Yalova’ya, doğduğum yere, gidiyorum. • Geçen sene, sen de hatırlayacaksın, burada çay içmiştik. • Tırnak içinde gösterilmeyen aktarmaların sonuna • Sizleri çok seviyorum, dedi. • Ünlü bir şair, şiir sanatların en üstünüdür, demiş. • Hitaplardan sonra • Sevgili Anneciğim, seni çok özledim. • Değerli Arkadaşlar, yarın kaldığımız yerden devam edeceğiz. • Sayılarda ondalık bölümlerden önce • 15,7 (on beş onda yedi) • 186,5 (yüz seksen altı onda beş)

NOKTALI VİRGÜL (;) • Anlamca ilgili bağlaçsız bağlanan cümlelerin arasına • At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır. • Erken çıkmamız gerekiyor; yolumuz çok uzun. • İki cümleyi bağlaya “ama, fakat, yalnız, ancak, lakin” gibi bağlaçlardan önce • Olayı duyunca hemen gittim; ama her şey bitmişti. • Çok ders çalıştı; ancak istediği yeri kazanamadı. • İçinde virgül bulunan ayrı bölümlerin arasına • Yazın kavun, karpuz; kışın portakal, mandalina yerim. • Bugün fizik, kimya, biyoloji; yarın Türkçe, felsefe çalışacağım. • Öznenin virgül kullanılmış bölüme karışmasını önlemek için • Burak; Akif, İlyas ve Yakup’tan sonra geldi.

İKİ NOKTA (:) • Aktarma sözlerden önce • Çocuk, annesine: “Yemek hazır mı?” dedi. • Öğretmen: “Sınavda hepinize başarılar diliyorum.” dedi. • Açıklama yapılacak sözün veya cümlenin sonuna • Ad: Varlık ve kavramları karşılayan sözcüklerdir. • Oburluk denince aklıma iki kişi gelir: Yahya Kemal ve Flaubert. • İki noktadan sonra bir cümle söylenecekse cümle büyük harfle başlar, örnekler sıralanacaksa örnekler küçük harfle başlayabilir. • Genç, hemşireye sordu: “Doktor hanım ne zaman gelecek?” • Derste şu sözcükleri inceledik: adımlamak, ağaçlandırmak • Bölme işleminde bölenle bölünen arasına • 40 : 2 = 20 1000 : 2 = 500

ÜÇ NOKTA (…) • Benzer örneklerin olduğunu belirtmek için • Bahçede rengârenk çiçekler vardı: erguvan, lale, gül... • Eksiltili (bitmemiş) cümlelerin sonuna • Dışarıda sımsıcak bir bahar havası... • Seni son kez görmek için nelere katlanmazdım ki... • Söylenmek istenmeyen adların,sözcüklerin yerine • Olaya ... Hanım’ın adı da karışmış. • Suçlular ... Lisesi’nde öğrenciymiş. • Alıntılardaki atlamaları göstermek için • “... Akşam sahile inmiştim. Hava iyice kararana kadar dolaşmaya devam ettim...”

SORU İŞARETİ (?) • Soru anlamı taşıyan cümle ve sözcüklerin sonuna • Akşam geleceğimi kimden duydun? • Kimsiniz? • Adınız? • Doğum yeriniz? • Sıralanmış sorularda bölümler virgülle ayrılır soru işareti cümlenin sonuna konur. • Toplantıya annen mi, baban mı gelecek? • Dün beni sen mi aradın, Batuhan mı aradı? • Kesinliği kanıtlanmamış bilgilerin -ayraç içinde- yanına • Ünlü düşünürün 1325 (?) yılında Tebriz’de (?) doğdu.

ÜNLEM İŞARETİ (!) • Ünlem bildiren sözcüklerin ve cümlelerin sonuna • Hey baksana! • Hava ne kadar soğuk! • Dur yolcu! • Eyvah! • Hemen burayı terk et! • Tanrım, bana yardım et! • Söylenen söze inanılmadığını göstermek için -ayraç içinde- sözün yanına (alaya alma) • Bütün sınavlardan 10 (!) almış. • Annesini arayıp sormayan duyarlı (!) bir işadamıydı. • Avrupa kültürü almış, modern (!) bir kadındı.

KESME İŞARETİ (’) • Özel adlara eklenen çekim eklerinden önce • Orhan’a Adem’in Yalova’dan • Özel adlara eklenen yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılmaz • Ankaralı Atatürkçülük İstanbulsuz • Kısaltmalara getirilen eklerden önce • TRT’nin İDO’ya ÖSS’de • Sayılara getirilen eklerden önce • 1974’te 23.30’da 27’nci • Kurum, kuruluş, iş yeri adlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz. • Türkiye Büyük Millet Meclisine

KESME İŞARETİ (’) • Şiirlerde ölçü gereği düşürülen seslerin yerine • N’oldu bu gönlüm Ne oldu • Karac’oğlan gel beri Karacaoğlan • Aldığı ekle başka bir sözcükle karışabilecek sözcüklerde • Tavan’ın rengi hoş değildi. tava / tavan • Kadı’nın kararı doğruydu. kadı / kadın • Özellikle belirtilmek istenen harf veya sözcükten sonra • Bazı sözcüklerde a’nın daralarak ı’ya dönüştüğünü görürüz. • Derste ne’nin değişik görevlerde kullanılmasını öğrendik. • Unvanlardan sonra gelen ekler, kesmeyle ayrılmaz. Cumhurbaşkanınca… • Akım, çağ ve dönem adlarından sonra gelen ekler kesmeyle ayrılmaz. ..Eski Çağın, Yükselme Döneminin…

TIRNAK İŞARETİ (“ ”) • Alıntılarda • Tanpınar,bir eserinde Sinan için şöyle der: “Sinan bir geleneği tek başına tüketen, kendinden sonra gelenlere pek az bir şey bırakan sanatkârlardandır.” • Doğrudan yapılan aktarmalarda • Annesi: “Akşam eve erken gel.” dedi • Doktor: “En son ne zaman ameliyat oldunuz?” dedi. • Kitap adları ve yazı başlıklarında • Reşat Nuri “Çalıkuşu”nda idealist bir öğretmeni anlatır. • Yarınki programda “Otuz Beş Yaş” şiirini okuyacağım. • Cümlede özellikle belirtilmek istenilen sözcüklerde • Gerçek bir sanatçı için “özgünlük” çok önemlidir. • Bugün derste “püf noktası” deyiminin hikâyesini öğrendik.

PARANTEZ (AYRAÇ) İŞARETİ [( )] • Bir sözcüğün açıklanmasında • Garipçiler (Orhan Veli ve arkadaşları) yeni bir şiir anlayışıyla ortaya çıkmışlardı. • Bir sözcüğün eşanlamlısının yazımında • Daha çok öykü (hikâye) türünde yapıtlar vermiştir. • Tarihlerin yazımında • Erdinç o sene (1978) Türkiye’ye yeni gelmişti. • Tiyatro metinlerinde hareketleri anlatan bölümlerde • Hasta: (Gözlerini silerek) “Doktor yaşayacak mıyım?” dedi. • Yabancı sözcüklerin okunuşlarının yazımında • Rousseau (Ruso) romantizmin önemli isimlerindendir.

KISA ÇİZGİ (-) • Arasözlerin başına ve sonuna • Bu sahile geldiğimde -nedendir bilmem- hüzünlenirim. • Bir olayın başlangıç ve bitiş tarihleri arasına • İkici Dünya Savaşı (1939 -1945) altı yıl sürmüş. • Birbiriyle ilgili iki ismin arasına • Feribotlar İstanbul - Yalova seferlerine yarın başlıyor. • Dilbilgisinde kökler ve ekler arasına • deniz-ci-lik-te yol-lar-da-ki ses-siz-ce

KISA ÇİZGİ (-) • Satır sonunda bitmeyen sözcüklerin bölünmesinde • “...okyanus- lardan haber yok.” • Rakam veya sayılar arasına (“ila” anlamında) • 2 - 3 kişilik 15 - 27 Eylül 20 - 25 yaşlarında • Eski metinlerdeki Arapça, Farsça tamlamalar arasına • bâd-ı sâbâ ateş-i aşk şeb-i yeldâ • Yalnız yazıldığında eklerin başına • -de hali -lık eki -ler eki • Fiillerin sonuna mastar eki yerine • oku- getir- sev-

SINAVDA BAŞARILAR DİLEĞİYLE… FEM DERSHANELERİ

TÜRKÇE

TÜRKÇE

Presentation Transcript