240 likes | 598 Views
Na Duán. Orgán : Duán. Fuíolltáirgí : Fual ( Uisce , salann , úire ) Feidhm : Rialú an méid uisce & salann a fágann an chorp . ( ról tábhachtach ó thaobh an aonstádas de). An Córas úiríneach / Fualchóras. Aorta. Duán. Vena Cava Íochtarach. Artaire duánach.
E N D
Orgán: Duán • Fuíolltáirgí: Fual (Uisce, salann, úire) • Feidhm: Rialú an méiduisce & salann a fágann an chorp. (róltábhachtach ó thaobh an aonstádas de)
An Córasúiríneach/Fualchóras Aorta Duán VenaCava Íochtarach Artaireduánach Féithduánach Úiréadar Lamhnán MatánIata Úiréadra
Na duán: orgándonn le cruthpónaire. Méiddornbeag. Log bog taobhcuasach (concave) leathbealaighsíos, an híleam • Suite – faoinscairticaol an droma • Úiréadar: Feadánónduáninasileann an fualsíos go dtí an lamhnán.
Chomhmaith leis an úiréadartá 2 feadáneileceangailte le híleamgachduáin • Na hartairíduánacha: iomparfuilocsaiginitheón aorta • Na féitheachaduánacha: iomparfuildhí-ocsaiginithe go dtí an vena cava
Lamhnán: Málamatánachinastóráiltearfual (500-800ml) • Uiréadra: Feadán ón lamhnán ina sileann an fual amach. Chun fual a dhéanamhscaoiltear an t-iatóir (san áitinambuaileann an lamhnán & an úiréadra)
Chortéis Artaireduánach Meideall Féithduánach Peilbheas
Ollstruchtúrinmheánach an Duán • An choirtéis:Toabhamuigh, áitinambíonnnaneafrón • An meideall: Áitinambíonnpirimidí (cruthannacónúla) • An Peilbheas: Taobhistigh, ceangailte leis an úiréadar
Feidhmeannanaduán • 1.Eisfhearadh • 2.Osmairialiú
An choirtéis • Briseann an artairedhuánachinafuileadánbeaga. Bíonn an brúar an fuilagussileann plasma ónfuil go dtínaduán. –substaintímaithe & fuíollsubstaintí. • Tarlaíonnscagachánfolasaneafrón. • Ath-ionsúfararaissachórasfolanasubstaintí, le uisce, atáriachtanach don chorp. • Roinntsubstaintí a dtáltarónbhfuil go dtí an choirtéis
An Meideall • Rialú an méiduiscesafuil • Salannard - athionsúuisce ó naduán (fuilcaolaigh, fualtiubhaithe). • Fuil caolaigh – athionsú ian sóidiam sa coirtéis, Ní athionsúann an meideall uisce.
An peilbheas • scaoilfearfualisteachann, tonnadóiriomparfhual. Peilbheasúiréadarlamhnániatóir.
An Neafrón • Neafrón: Na milliúnfidíníbeagaduánacha, aonaidfeidhmiúil an duán. • Suite sachoirtéis & meideall • 5 Príomhchuid: • Capsúl Bowman • Fidínneasachcomhchasta • LúbHenle • Fidínaimhneasachcomhchasta • Duchtbailiúcháin
Artaríneisiomparach Fidínneasachchomhchasta Glomarúlach Fidínaimhneasachchomhchasta Capsúl Bowman Artaríniniomprach Artarínduánach Feithínduánach Duchtbailiúchán LúbHenle
Fual a dhéanamh • Fual a dhéanamh - Déantasaneafrón • Fuil le fuíollábharisteachsaneafróntríd an artaríniniomprach. • Scagtar an fuilfaoibhrúsaglomarúlach. Téann plasma & móilíníbeagaisteachsacapsúl . • Scagáitglomarúlach a thugtarar an leacht sin (NH4+ & H+ tálaitheisteachsascagáitglomarúlach). 180 lítearscagthagachlá.
Cabhraíonn an glomarúlach le scagacháni 3 slite: • Brúfolaníosairde - fuileadáinagcúigiú • Achardromchlaardsnafuileadáin • Ballaí an tanaí - cillamháintiús
Fidínneasachcomhchasta – athionsúitearsubstaintíúsáideach (m.sh. glúcós, uisce, salann) isteachsafuil. • Tarlaíonnathionsútríosmóis, idirleathadh & iompargníomhach.
LúbHenle • LúbíochtarachHenle – Is féidir le uiscegabháilisteach ach níféidir le tuaslagáití. Tagannuisceamach as an scagáitisteachsameideall • LúbuachtarachHenle – scaoileannsé Na+ & úireisteachsamheideall. Níscaoileann an chuid is tibheuiscenatuaslagáití (leachtsafidínhipeartonach) Cabhraíonnseo le uisce a athionsú ó naduchtbailiúchán.Is é feidhm an lúbHenlenáuisce a caomhnúsachorp.
Fidínaimhneasachcomhchasta – cothromaíocht an uisce, salann & pH safuil. Athionsútarsuaschuig 10% uisce & salann (H+ pH a rialú, K+ leibhéal K+ safuil) isteachsafuil. • Ducht Bailiúchán – Is féidir breis uisce a athionsú as an ducht. Téann an fual ó peilbheasnaduán go dtí an lamhnántrínaúiréadar.
Rialú an méidfual • Ardúleibhéalsalannsa plasma, • Cuireannosmagabhdóirísahipeathalmasteachtaireacht go dtí an fhaireogphiotútach (pituitary). • Scaoileann an fhaireogvasaipreisinhormónantafhualach ADH. • Teann an ADH go dtínaduán (tríd an fuil) & méadaíonntréscaoilteachtballaí an fidínaimhneasach & naduchtannabailiúcháin do uisce. • Athionsúitearníosmóuisceisteach san fhuilónneafrón. • Is lúfual a tháirgtear (ach baineanntiúchanard leis).