ระบบสารสนเทศ (Information System)

1. ระบบสารสนเทศ (Information System)

2. ระบบสารสนเทศ (Information System) ระบบสารสนเทศ (Information System)เป็น การนำองค์ประกอบที่มีความสัมพันธ์กันของ ระบบมาใช้ในการรวบรวม บันทึก ประมวลผล และแจกจ่ายสารสนเทศเพื่อใช้ในการวางแผน ควบคุม จัดการและสนับการตัดสินใจ

3. องค์ประกอบของสารสนเทศองค์ประกอบของสารสนเทศ • การนำข้อมูลเข้าสู่ระบบ (input) เป็นการรวบรวมข้อมูลเพื่อเข้าการประมวลผล เช่น จำนวนชั่วโมงการทำงาน เกรดแต่ละรายวิชา • การประมวลผล (process) เป็นการนำข้อมูลที่ได้จากการนำเข้าข้อมูลมาประมวลผล เช่น เอาจำนวนชั่วโมงการทำงานมาคูณกับอัตราค่าจ้าง เอาเกรดแต่ละรายวิชามาคำนวณ • ผลลัพธ์ ( output) เป็นการแสดงผลที่ได้จากการประมวลผล เช่น ค่าจ้าง เกรดเฉลี่ย โดยผลลัพธ์ที่ได้อาจถูกส่งย้อนกลับ (feedback) เพื่อปรับปรุงการประมวลผลหรือการนำเข้าข้อมูล เช่น มีการป้อนข้อมูลชั่วโมงการทำงานผิด

4. องค์ประกอบของสารสนเทศองค์ประกอบของสารสนเทศ สิ่งแวดล้อมองค์กร ผู้ถือหุ้น (เจ้าของกิจการ) สหภาพแรงงาน ชุมชน โลก ระบบสารสนเทศ (IS) สถาบัน การเงิน การนำ ข้อมูลเข้า การประมวลผล ผลลัพธ์ ลูกค้า ผู้ขาย ปัจจัย การผลิต ข้อมูลย้อนกลับ คู่แข่งขัน รัฐบาล (นโยบาย, กฎหมาย)

6. ความสำคัญของระบบสารสนเทศความสำคัญของระบบสารสนเทศ การท้าทายของเศรษฐกิจโลก ผู้บริโภคมีการคำนึงบริการที่สะดวกรวดเร็ว เช่น ส่งถึงบ้าน เปิด 24 ชม. ยุคของระบบเศรษฐกิจฐานความร้ การแข่งขันทางการค้า เช่นข้อมูลผลิตภัณฑ์ เพิ่มช่องทางจำหน่าย การขยายเครือข่ายทางการค้า ขยายตลาด เช่น franchise , E-commerce ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีสารสนเทศ ช่วยให้สารสนเทศกระจายไปยังผู้บริโภคได้อย่างมีประสิทธิภาพ

7. คุณลักษณะของสารสนเทศ • ถูกต้องแม่นยำ (Accurate) ปราศจากข้อผิดพลาดใด • GIGO(garbage in garbage out) • สมบูรณ์ครบถ้วน (Complete) ต้องประกอบด้วยข้อเท็จจริงที่ครบถ้วน • ใบรายงานผลการเรียน (ชื่อ วิชา เกรด เกรดเทอมนี้ เกรดเฉลี่ยสะสม) • เข้าใจง่าย (Simple) แสดงรายละเอียดที่จำเป็น ไม่แสดงรายละเอียดมากเกินไป • ทันต่อเวลา (Timely) ต้องทันสมัย รวดเร็ว ทันต่อการใช้ตัดสินใจ • เชื่อถือได้ (Reliable) ขึ้นอยู่กับความน่าเชื่อถือของวิธีการรวบรวมข้อมูล • คุ้มราคา (Economical) ต้องประหยัด เหมาะสมกับราคา • ตรวจสอบได้ (Verifiable) สามารถตรวจสอบความถูกต้องก่อนนำข้อมูลไปใช้ได้ • ยืดหยุ่น (Flexible) ในไปใช้ในวัตถุประสงค์ที่แตกต่างกันได้ • รายงานสินค้าคงคลังใช้ทั้งพนักงานขาย(ตรวจสอบสินค้าคงเหลือ) และผู้จัดการฝ่ายผลิต(จะผลิตเพิ่มขึ้นเท่าใด) • สอดคล้องกับความต้องการ (Relevant) สนองต่อความต้องการของผู้ใช้เพื่อตัดสินใจ • สะดวกในการเข้าถึง (Accessible) ตามระดับสิทธิของผู้ใช้ • ปลอดภัย (Secure) ปลอดภัยจากผู้ที่ไม่มีสิทธิเข้าใช้

8. ประโยชน์ของระบบสารสนเทศประโยชน์ของระบบสารสนเทศ ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน การประมวลผล การจัดเก็บข้อมูล ทำได้เร็ว ช่วยสร้างทางเลือกในการแข่งขัน สร้างความพึงพอใจให้ลูกค้า เช่น ตรวจสอบสถานะการส่งสินค้าออนไลน์ ช่วยสนับสนุนการตัดสินใจ วิเคราะห์ความเป็นไปได้ในการลงทุน ช่วยเพิ่มคุณภาพชีวิต เช่น จองตั๋วหนังออนไลน์ ส่งเอกสารออนไลน์

9. ระดับของผู้ใช้ระบบสารสนเทศระดับของผู้ใช้ระบบสารสนเทศ ระดับของการจัดการ ประเภทของระบบสารสนเทศที่ใช้ EIS, DSS, ES ใช้ข้อมูลภายนอกองค์กร เช่น คู่แข่ง ดัชนีเศรษฐกิจ ผู้บริหารสูง (Senior managers) ประธานบริษัท กรรมการผู้จัดการ ระดับวางแผนกลุยุทธ์ ผู้บริหารระดับกลาง (middle managers) - ดูแลการทำงานของผู้บริหารระดับปฏิบัติการ ผู้จัดการฝ่ายขาย, จัดซื้อ ระดับบริหารจัดการ รับนโยบายจากผู้บริการระดับูง มาวางแผน MIS, DSS รายงานยอดขาย ที่ลดลงของพนักงานขาย ผู้บริหารระดับปฏิบัติการ(operational managers) – ดูแลการทำงานของผู้ปฏิบัติการ เช่น หัวหน้างาน ระดับควบคุม การปฏิบัติงาน TPS ข้อมูลฝากถอนเงิน ข้อมูลการลงทะเบียน ผู้ปฏิบัติการ-ทำกิจกรรมประจำวัน (workers) เช่น พนักงานเคาน์เตอร์ เจ้าหน้าที่ห้องสมุด POS Terminal, TPS ระดับปฏิบัติงาน

10. ประเภทของระบบสารสนเทศประเภทของระบบสารสนเทศ ระบบสารสนเทศโรงพยาบาล, ธนาคาร,โรงเรียน ระบบสารสนเทศจำแนกตามชื่อหน่วยงาน ระบบสารสนเทศการตลาด, ทรัพยากรมนุษย์, การผลิตและติดตั้ง ระบบสารสนเทศจำแนกตามหน้าที่ ระบบประมวลผลรายการธุรกรรม TPS ระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ MIS ระบบสนับสนุนการตัดสินใจ DSS ระบบสารสนเทศสำหรับผู้บริหาร EIS ปัญญาประดิษฐ์และผู้เชี่ยวชาญ AI,ES ระบบสารสนเทศสำนักงาน OIS ระบบสารสนเทศจำแนกตามลักษณะการดำเนินงาน

11. ระบบสารสนเทศจำแนกตามชื่อหน่วยงานระบบสารสนเทศจำแนกตามชื่อหน่วยงาน • องค์กรมีการดำเนินงานแตกต่างกันไป ดังนั้น ระบบสารสนเทศจึงต้องมีการออกแบบให้สอดคล้องและเหมาะสมกับลักษณะงานขององค์กร เช่น • ระบบสารสนเทศงานบริหารโรงแรม • ระบบสำรองห้องพัก ระบบจัดการห้องพัก ระบบบัญชี • ระบบสารสนเทศโรงพยาบาล • ระบบสารสนเทศธนาคาร • ระบบสารสนเทศโรงเรียน เป็นต้น

12. ระบบสารสนเทศจำแนกตามหน้าที่ระบบสารสนเทศจำแนกตามหน้าที่ • ระบบสารสนเทศจำแนกตามลักษณะหรือหน้าที่ของงานหลัก เช่น ระบบสารสนเทศจัดการทรัพยากรมนุษย์ ประกอบด้วยระบบย่อย ๆ ได้แก่ • ระบบจัดการข้อมูลพนักงาน • ระบบการสรรหาและคัดเลือก • ระบบฝึกอบรม • ระบบประเมินผล • ระบบสวัสดิการ เป็นต้น

13. ระบบสารสนเทศจำแนกตามลักษณะการดำเนินงานระบบสารสนเทศจำแนกตามลักษณะการดำเนินงาน • Transaction Processing System : TPS • CIS ( Customer Integrated System) • Management Information System : MIS • Decision Support System : DSS • GDSS (Group Decision Support System) • GIS (Geographic Information System) • Executive Information System : EIS • Artificial Intelligence : AI • Office Information System : OIS หรือ • Office Automation System : OAS

14. 1.ระบบสารสนเทศแบบประมวลผลรายการ1.ระบบสารสนเทศแบบประมวลผลรายการ (Transaction Processing Systems: TPS) • เป็นระบบที่เกี่ยวกับการบันทึกและประมวลผล ข้อมูลที่เกิดจากธุรกรรม (Transaction) หรือการปฏิบัติงานประจำ (Routine) • สนับสนุนการทำงานระดับปฏิบัติการ เช่น บันทึก รายการขายประจำวัน, รายการสั่งซื้อสินค้าหรือวัตถุดิบ, การฝากถอนเงินจากธนาคาร, การสำรองห้องพัก เป็นต้น

15. Customer Integrated System : CIS พัฒนาจาก TPS โดยให้ลูกค้าทำหน้าที่ป้อนข้อมูล และประมวลผลด้วยตนเอง โดยไม่ต้องใช้พนักงาน เช่น การโอนเงินผ่าน ATM, ระบบลงทะเบียนเรียน ผ่านโทรศัพท์ ตัวอย่างระบบสารสนเทศ CIS เช่น ระบบฝาก-ถอนเงินจากเครื่อง ATM

16. ลักษณะการประมวลผลข้อมูลของ TPS • Batch Processing • รวบรวมข้อมูลจากธุรกรรมไว้เป็นชุด เพื่อตรวจสอบหรือจัดเรียง ก่อนส่งไปประมวลผล • การประมวลผลทำเป็นระยะๆ ตามเวลาที่กำหนด เช่น ทุกวัน ทุกสัปดาห์ • เช่น การประมวลผลข้อมูลการใช้กระแสไฟฟ้า น้ำประปา โทรศัพท์ นิยมประมวลผลเดือนละครั้ง

17. ตัวอย่าง ระบบประมวลผลเช็คของธนาคาร ธุรกรรมของเช็ค Master File Update Master File เครื่องอ่าน + จัดเรียงเช็ค การประมวลผลเช็ค PRINTER • Customer Statement • Management Report • Error (ถ้ามี) Transaction File

18. ลักษณะการประมวลผลข้อมูลของ TPS • Real-time Processing • บางครั้งเรียกว่า การประมวลผลรายการแบบออนไลน์ (Online transaction processing : OLTP) • ข้อมูลจากธุรกรรมจะได้รับการประมวลผลทันทีที่ป้อนข้อมูล • ตัวอย่างเช่น การจองตั๋วเครื่องบิน การสำรองห้องพักโรงแรม การฝากถอนเงินจากเครื่องอัตโนมัติ (ATM)

19. ตัวอย่าง การเบิกเงินจาก ATM Intermediate input ธุรกรรม Master File การประมวลผล PRINTER Update Master File ใบบันทึกรายการ

20. 2.ระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ2.ระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการ (Management Information Systems: MIS) • สนับสนุนการทำงานของผู้บริหารระดับกลางในการนำเสนอรายงาน ข้อมูลทั่วไป ข้อมูลเฉพาะด้าน ข้อมูลในอดีต • ช่วยงานด้านวางแผน ควบคุม ตัดสินใจ • นำข้อมูลจาก TPSมาประมวลผล • ลักษณะของสารสนเทศที่ได้จะเป็นรายงานสรุปค่าสถิติต่าง ๆ

21. ประเภทของรายงาน • รายงานที่จัดทำตามระยะเวลาที่กำหนด (Periodic reports) กำหนดเวลาและรูปแบบไว้ล่วงหน้าเช่น จัดทำทุกวัน ทุกสัปดาห์ ทุกเดือน หรือ ทุกปี เช่น รายงานยอดขายของพนักงาน รายการชำระเงินให้กับ supplier • รายงานสรุป (Summarized reports) รายงานสรุปการดำเนินงานโดยภาพรวม แสดงในรูปจำนวนและกราฟเปรียบเทียบ

22. ประเภทของรายงาน (ต่อ) • รายงานที่จัดทำตามเงื่อนไขเฉพาะ (Exception reports) จัดทำเมื่อมีเงื่อนไขเฉพาะไม่อยู่ในกฎเกณฑ์การทำรายงานปกติ เช่น รายงานแสดงสินค้าที่มียอดขายต่ำกว่าที่คาดหวัง เป็นต้น • รายงานที่จัดทำตามต้องการ (Demand reports) รายงานที่จัดทำตามความต้องการ จัดทำเมื่อผู้บริหารต้องการ เช่น รายงานแสดงจำนวนรายชื่อนักศึกษาที่มีเกรดเฉลี่ยต่ำกว่า 2.00 เพื่อนำไปใช้จัดกลุ่มการสอนเสริม เป็นต้น

23. 3.ระบบสนับสนุนการตัดสินใจ3.ระบบสนับสนุนการตัดสินใจ (Decision Support Systems: DSS) • เป็นระบบที่ช่วยผู้บริหารระดับสูงตัดสินใจเชิงกลยุทธ์ เพื่อให้ตัดสินใจการดำเนินงานได้อย่างถูกต้อง (do the right things) ขณะที่ TPS และ MIS ช่วยให้ดำเนินการได้ถูกต้อง (do things right) • มีความยืดหยุ่นสูง • อาจมีการใช้ Model ในการตัดสินใจ • ข้อมูลที่นำมาใช้ ใช้ฐานข้อมูลทั้งภายใน(ข้อมูลการขาย ข้อมูลการเงิน) และภายนอกองค์กร (อัตราดอกเบี้ย ราคาวัตถุดิบ๗ • ลักษณะสำคัญของ DSS คือ ตอบสนองอย่างรวดเร็วในการตัดสินใจ ควรออกแบบให้มีการตอบโต้กับผู้ใช้ (interactive) • ปัจจุบันมีการใช้เครื่องมือวิเคราะห์ข้อมูลจากฐานข้อมูลที่ได้จากการรวบรวมข้อมูลในอดีตและปัจจุบันของ TPS และข้อมูลภายนอกองค์กรเรียกว่า OLAP

24. TPS ฐานข้อมูล DSS DSS Software เช่น OLAP ข้อมูลภายนอก ระบบสนับสนุนการตัดสินใจ (DSS)

25. แหล่งข้อมูลภายใน ฐานข้อมูล TPS OLAP ฐานข้อมูล TPS คลังข้อมูลสินค้า แหล่งข้อมูลภายนอก ฐานข้อมูล จากภายนอก แนวความคิดเกี่ยวกับ OLAP

26. ระบบสารสนเทศเพื่อสนับสนุนการตัดสินใจแบบกลุ่มระบบสารสนเทศเพื่อสนับสนุนการตัดสินใจแบบกลุ่ม (Group Decision Support System: GDSS) เป็นประเภทหนึ่งของ DSS แต่ใช้สำหรับ ผู้ตัดสินใจ เป็นกลุ่มสนับสนุนการแลกเปลี่ยน กระตุ้นระดม ความคิด และแก้ปัญหาขัดแย้งภายในกลุ่ม ตัวอย่างการนำ GDSS ไปประยุกต์ใช้ เช่น การ ประชุมทางไกล การลงคะแนนเสียง และการ สอบถามความคิดเห็น เป็นต้น

27. ตัวอย่าง (Group Decision Support System: GDSS)

28. ระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ (Geographic Information System: GIS) • จัดเก็บและจัดการกับสารสนเทศที่เป็นแผนที่ Digital ซึ่งระบุที่ตั้งทางภูมิศาสตร์ เช่น พิจารณา การกระจายตัวของประชาชน หรือทรัพยากรตาม ภูมิศาสตร์ การตรวจสอบเส้นทางการขนส่งสินค้า • ประกอบด้วย • ฐานข้อมูลเชิงปริมาณและคุณภาพเพื่อแสดงผลในรูปสารสนเทศ • ฐานข้อมูลแผนที่ • โปรแกรมที่นำเสนอสารสนเทศบนแผนที่ดิจิตอล

29. ตัวอย่างระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ตัวอย่างระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์ (Geographic Information System: GIS)

30. 4.ระบบสารสนเทศสำหรับผู้บริหาร4.ระบบสารสนเทศสำหรับผู้บริหาร (Executive Information System: EIS) • สนับสนุนการทำงานผู้บริหารระดับสูง • เป็นระบบสารสนเทศที่ช่วยสนับสนุนการวิเคราะห์ปัญหา ศึกษาแนวโน้ม ช่วยวางแผนกลยุทธ์ ช่วยควบคุมเชิงกลยุทธ์ • มีความยืดหยุ่นคล่องตัวสูง สามารถกำหนดมุมมองในการเข้าถึงได้สารสนเทศได้ • มีส่วนติดต่อกับผู้ใช้งานที่ออกแบบมาเพื่อให้ผู้บริหารใช้งานง่าย • EIS สามารถเข้าถึงฐานข้อมูลภายในและภายนอกองค์กร • นำเสนอสารสนเทศในรูปแบบรายงาน ตาราง กราฟ เพื่อสรุปสารสนเทศให้ผู้บริหารเข้าใจง่ายและประหยัดเวลา

31. ตัวอย่างระบบสารสนเทศสำหรับผู้บริหารตัวอย่างระบบสารสนเทศสำหรับผู้บริหาร (Executive Information System: EIS)

33. 5.ปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence: AI) และระบบผู้เชี่ยวชาญ (Expert Systems: ES) • ปัญญาประดิษฐ์ เป็นความพยายามพัฒนาระบบคอมพิวเตอร์ให้สามารถปฏิบัติงานได้เหมือนมนุษย์ หรือเลียนแบบการทำงานของมนุษย์ • AI มีหลายสาขาวิชา เช่น การประมวลผลภาษาธรรมชาติ ศาสตร์ด้านหุ่นยนต์ ระบบการเรียนรู้ เครือข่ายเส้นประสาท และระบบผู้เชี่ยวชาญ

34. ระบบผู้เชี่ยวชาญ (Expert Systems: ES) • ระบบผู้เชี่ยวชาญเป็นระบบที่รวบรวมและจัดเก็บความรู้และประสบการณ์ของผู้เชี่ยวชาญ เพื่อช่วยในการหาข้อสรุปและคำแนะนำให้กับผู้ใช้ • ตัวอย่างการนำ ES ไปประยุกต์ใช้ เช่น การรักษาโรคของแพทย์ การแนะนำการผลิตสินค้าแก่โรงงานอุตสาหกรรม การทำงานของบริษัทบัตรเครดิต(การอนุมัติการสมัครและวงเงินการใช้เครดิต เป็นต้น)

35. Inference Engine (กลไกการอนุมาน) User Interface (ส่วนติดต่อกับผู้ใช้) User Knowledge Base (ฐานความรู้: ข้อเท็จจริงที่ เป็นความรู้ หรือความเชี่ยวชาญ องค์ประกอบของ ES คำถาม คำแนะนำ/คำอธิบาย

36. 6.ระบบสารสนเทศสำนักงาน6.ระบบสารสนเทศสำนักงาน (Office Information System: OIS) • ระบบสารสนเทศสำนักงาน เป็นระบบที่นำเทคโนโลยีมาประยุกต์ใช้เพื่อช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานของผู้ปฏิบัติงานและผู้บริหาร • เช่น การจัดทำเอกสาร รายงาน จดหมายธุรกิจ การส่งข้อความ การบันทึกตารางนัดหมาย การค้นหาข้อมูลจากเว็บเพจ • ระบบสำนักงานอัตโนมัติแบ่งออกได้เป็น 5 ระบบ • ระบบจัดการเอกสาร (Word Processing, Copying system) • ระบบจัดการข่าวสาร (E-mail, voice mail, Facsimile) • ระบบทำงานร่วมกัน/ประชุมทางไกล (Teleconferencing , Telecommuting) • ระบบการประมวลภาพ (image processing , Multimedia system) • และ ระบบจัดการสำนักงาน (Groupware เช่น lotus note/domino , MS exchange)

37. ความสัมพันธ์ระหว่างระบบสารสนเทศความสัมพันธ์ระหว่างระบบสารสนเทศ ระบบสารสนเทศ สำหรับผู้บริหาร (EIS) (รับข้อมูลจากระดับที่ต่ำกว่า) ระบบสารสนเทศ เพื่อการจัดการ (MIS) ระบบสนับสนุน การตัดสินใจ (DSS) ระบบสารสนเทศ สำนักงาน (OIS) ระบบประมวลผล รายการข้อมูล (TPS) เป็นแหล่งข้อมูลพื้นฐาน