Z A S A D Y R A C H U N K O W O Ś C I

1. Z A S A D Y R A C H U N K O W O Ś C I

2. OGÓLNE ZASADY RACHUNKOWOŚCI (określane również jako nadrzędne) są to podstawowe reguły prowadzenia rachunkowości, które zapewniają, że otrzymywane informacje są wiarygodne i użyteczne są formułowane w międzynarodowych standardach rachunkowości i w dyrektywach Unii Europejskiej, a następnie są uwzględniane w prawie bilansowym poszczególnych państw zostały uwzględnione również w obowiązującej w Polsce ustawie o rachunkowości.

3. PODSTAWOWE ZASADY RACHUNKOWOŚCI: ZASADA WIERNEGO OBRAZU (WYŻSZOŚCI TREŚCI NAD FORMĄ) ZASADA PERIODYZACJI ZASADA ISTOTNOŚCI ZASADA CIĄGŁOŚCI ZASADA KONTYNUACJI DZIAŁANIA ZASADA PODMIOTOWOŚCI ZASADA MEMORIAŁOWA ZASADA WSPÓŁMIERNOŚCI PRZYCHODÓW I KOSZTÓW ZASADA OSTROŻNEJ WYCENY (OSTROŻNOŚCI)

4. ZASADA WIERNEGO OBRAZU Zgodnie z zasadą wiernego obrazu wszystkie zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, muszą być ujmowane w księgach rachunkowych i wykazywane w sprawozdaniach finansowych zgodnie z ich treścią ekonomiczną. Ponadto jednostki mają obowiązek rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego. Zasada wiernego obrazu jest najważniejszą ze wszystkich zasad rachunkowości, a jej przestrzeganiu służą pozostałe zasady rachunkowości.

5. ZASADA ISTOTNOŚCI Zasada istotności mówi o tym, że jednostka w ramach przyjętych zasad (polityki) rachunkowości może stosować uroszczenia, jeżeli nie wywiera to istotnie ujemnego wpływu na realizację rzetelnego i jasnego przedstawiania sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego.

6. ZASADA CIĄGŁOŚCI Zasada ciągłości mówi o tym, że przyjęte zasady (politykę) rachunkowości należy stosować w sposób ciągły (np.: dokonując w kolejnych latach obrotowych jednakowego grupowania operacji gospodarczych czy jednakowego sposobu ustalania wyniku finansowego i sporządzania sprawozdań finansowych). Dzięki temu informacje za kolejne lata są porównywalne. Zasada ta polega także na tym, że stany aktywów i pasywów wykazane w księgach rachunkowych na koniec jednego roku są stanami początkowymi na początek następnego roku. Jeżeli jednak jednostka chce zmienić dotychczas stosowane rozwiązania, sądząc że przyczyni się to do wzrostu rzetelności i jasności przedstawienia sytuacji, to może to uczynić. Bez względu na datę podjęcia decyzji, zmiany należy dokonać od pierwszego dnia roku obrotowego. W takim przypadku w sprawozdaniu finansowym jednostki za rok obrotowy, w którym zmiany te nastąpiły, należy podać ich przyczyny, określić liczbowo ich wpływ na wynik finansowy oraz zapewnić, aby sprawozdanie finansowe za rok obrotowy, w którym ich dokonano, było porównywalne ze sprawozdaniem finansowym za poprzedni rok obrotowy.

7. ZASADA KONTYNUACJI DZIAŁANIA Zgodnie z zasadą kontynuacji działalności przyjmuje się założenie, że jednostka będzie kontynuowała w dającej się przewidzieć przyszłości działalność w nie zmniejszonym istotnie zakresie. Ustalając zdolność jednostki do kontynuowania działalności, kierownik jednostki uwzględnia wszystkie informacje dostępne na dzień sporządzeni a sprawozdania finansowego, dotyczące przyszłości obejmującej okres nie krótszy niż jeden rok obrotowy.

8. ZASADA MEMORIAŁOWA Zasada memoriałowa polega na tym, że osiągnięte przychody i poniesione koszty ujmuje się w księgach rachunkowych niezależnie od okresu zapłaty. Oznacza to, że zapis operacji gospodarczej w księgach rachunkowych następuje w momencie powstania bez względu na przepływ środków pieniężnych. Przeciwieństwem zasady memoriałowej jest zasada kasowa, zgodnie z którą operacje są ewidencjonowane w dniu przepływu środków finansowych.

9. PRZYKŁAD 1 Przedsiębiorstwo sprzedało swoje produkty za kwotę 20 000 zł. Sprzedaż nastąpiła w dniu 15 maja br. i w tym dniu została wystawiona faktura VAT. Na fakturze zamieszczono adnotację, ze zapłata za dostarczone produkty nastąpi w terminie do dnia 15 czerwca br. Odbiorca zapłacił kwotę 20 000 zł w dniu 15 czerwca. Powstaje pytanie, pod jaką datą należy zapisać sprzedaż produktów. Zgodnie z zasadą memoriałową ta operacja powinna być zaewidencjonowana w dniu 15 maja br. Jeżeli jednak stosowana byłaby zasada kasowa, operację należałoby zaewidencjonować w dniu 15 czerwca br. Konsekwencją zapisów w księgach rachunkowych przychodów i kosztów w momencie ich wystąpienia, a nie w momencie otrzymania zapłaty jest zaliczanie tych przychodów i kosztów do wyniku finansowego także w momencie ich wystąpienia, a nie zapłaty.

10. PRZYKŁAD 2 Na podstawie danych z przykładu 1. ustalmy, czy przychód ze sprzedaży produktów wpłynie na wynik finansowy maja czy czerwca. Zgodnie z zasadą memoriałową sprzedaż produktów powiększy wynik finansowy za maj, mimo że zapłata za produkty nastąpi dopiero w czerwcu.

11. ZASADA WSPÓŁMIERNOŚCI PRZYCHODÓW I KOSZTÓW Zasada współmierności przychodów i kosztów polega na tym, że przy obliczaniu wyniku finansowego za określony okres sprawozdawczy, np. miesiąc, uwzględnia się powiązane ze sobą przychody i koszty tego okresu.

12. PRZYKŁAD 1 Przedsiębiorstwo w dniu 2 stycznia br. otrzymało fakturę za prenumeratę czasopism na cały rok. Zapłata za prenumeratę czasopism w wysokości 3 600 zł nastąpiła także w styczniu br. Zaliczenie całej kwoty 3 600 zł do kosztów przedsiębiorstwa w styczniu br. byłoby nieuprawnione, bowiem prenumerata czasopism dotyczy całego roku, a zatem do kosztów stycznia przedsiębiorstwo powinno zaliczyć jedynie 300 zł (3 600 zł : 12 m - cy = 300 zł) . Takie rozliczenie zapewni porównywalność (współmierność) przychodów i kosztów w styczniu.

13. PRZYKŁAD 2 Przedsiębiorstwo w dniu 2 stycznia br. sprzedało usługę serwisowania urządzenia, które odbiorca nabył w ubiegłym roku. Usługa ma być świadczona przez cały rok. Wartość faktury wynosi 6 000 zł, a zapłata nastąpiła w styczniu br. Ustalmy wartość przychodu tego przedsiębiorstwa w styczniu br. zgodnie z zasadą współmierności przychodów i kosztów. Przychód ze sprzedaży usług wynosi 6 000 zł, ale nie może on być w całości potraktowany jako przychód stycznia ze względu na to, że przedsiębiorstwo wykonując usługę, będzie ponosiło koszty związane z tym przychodem (wynagrodzenie serwisanta, koszty transportu, materiały do konserwacji) przez cały rok. Aby zapewnić porównywalność (współmierność) przychodów za styczeń z kosztami za styczeń, konieczne jest zaliczenie do przychodów stycznia jedynie jednej dwunastej przychodu ze sprzedaży usługi.

14. ZASADA OSTROŻNEJ WYCENY Zasada ostrożnej wyceny znajduje zastosowanie przy wycenie składników aktywów i pasywów, które wycenia się stosując rzeczywiście poniesione do ich nabycia (wytworzenie) ceny (koszty), z zachowaniem zasady ostrożności. Wycena prowadzona zgodnie z tą zasadą powinna zapewnić rzetelne ustalenie wysokości wyniku finansowego. Dzięki temu zostaną w nim uwzględnione jedynie przychody, które są pewne, oraz wszystkie koszty, także te, które jeszcze nie zostały poniesione, choć prawdopodobieństwo ich poniesienia jest bardzo wysokie.

15. PRZYKŁAD Przedsiębiorstwo produkcyjne sprzedało w 2012 r. 2 000 szt. telewizorów po 1 500 zł i w związku z tym osiągnęło przychód ze sprzedaży w wysokości 3 000 000 zł. Ilość napraw gwarancyjnych na przestrzeni ostatnich kilku lat kształtowała się średnio na poziomie 5% sprzedanych produktów, a koszt jednej naprawy wynosił średnio 100 zł za każdy naprawiany telewizor. Stosując zasadę ostrożnej wyceny, koszty poniesione w 2012 roku należy powiększyć o koszty napraw gwarancyjnych sprzedanych w tym roku telewizorów, mimo że naprawy te będą faktycznie wykonane w latach przyszłych. Koszty napraw gwarancyjnych ustalone zostają w następujący sposób: (5% x 2 000 szt.) x 100 zł = 10 000 zł Przy ustaleniu poziomu kosztów przyjęto założenie, że ilość napraw gwarancyjnych będzie na średnim poziomie z ostatniego okresu. Koszty ustalone zostały w sposób „pesymistyczny” – zaliczono do nich wszystkie te koszty, których prawdopodobieństwo poniesienia jest wysokie.

16. ZASADA PODMIOTOWOŚCI Polega na prowadzeniu rachunkowości w jednostkach gospodarczych, czyli podmiotach określonych nazwą i wyodrębnionych pod względem organizacyjnym, prawnym i majątkowym. Operacje gospodarcze rozpatrywane są z punktu widzenia tej jednostki, w której podlegają ewidencji. Przykład: zakup materiałów od dostawcy w przypadku odroczonego terminu płatności: - dla jednostki dokonującej zakupu jest zobowiązaniem - dla dostawcy materiałów jest należnością.

17. ZASADA PERIODYZACJI Zasada ta oznacza ujmowanie działalności jednostek gospodarczych w wyznaczone odcinki czasu, np.: - rok obrotowy – okres trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych; najczęściej rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym (okres od 1. stycznia do 31. grudnia) - okres sprawozdawczy – okres, za który sporządza się sprawozdania finansowe (np. miesiąc, kwartał, pół roku)

18. ZADANIA EGZAMINACYJNE

19. 1. Prowadzenie rachunkowości w jednostkach gospodarczych określonych nazwą i wyodrębnionych pod względem majątkowym, organizacyjnym i prawnym wynika ze stosowania zasady • - wyższości treści nad formą • - periodyzacji • - podmiotowości • memoriałowej. • 2. Bilans zamknięcia jednostki gospodarczej na dzień 31.12.2012r. jest jednocześnie bilansem otwarcia na dzień 1.01.2013r. Wynika to z zasady • - periodyzacji • - kontynuacji działalności • - memoriału • - ciągłości bilansowej.

20. 3. Zgodnie z zasadą memoriału, wykonane na rzecz hurtowni 2012 r. usługi obce zafakturowane w styczniu 2013 r. powinny być zaliczone w księgach rachunkowych hurtowni do • - kosztów roku 2012 • - przychodów roku 2012 • - kosztów roku 2013 • przychody roku 2013 • 4. Hurtownia zakupiła spodnie damskie w cenie netto 100 zł/szt. Na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego cena rynkowa tych spodni wynosi 80 zł/szt. zgodnie z zasadą • - ciągłości bilansowej • - ostrożnej wyceny • - kontynuacji działania • - równowagi bilansowej.

21. 5. Obowiązek ujęcia operacji gospodarczych w księgach tego okresu, w którym powstały, niezależnie od terminu zapłaty, wynika z zasady • - periodyzacji • - ostrożności • - memoriału • wiernego obrazu. • 6. W przedsiębiorstwie produkcyjnym materiały ewidencjonowane w cenach zakupu utraciły swoją przydatność gospodarczą pod wpływem niewłaściwego składania. W bilansie zostały ujęte w wartości pomniejszonej o odpis aktualizującym ich wartość. Jaką zasadę zastosowano przy wycenie bilansowej tych materiałów? • - ostrożności • - memoriału • - kontynuacji • - istotności

22. 7. Stosowanie tych samych reguł rachunkowości w różnych okresach obrachunkowych wynika z zastosowania zasady • - memoriału • - ciągłości działania • - ostrożnej wyceny • periodyzacji • 8. Zasada ciągłości bilansowej oznacza, że • - każda jednostka musi sporządzać bilanse uproszczone w okresach co miesięcznych • - bilans zamknięcia danego roku staje się bilansem otwarcia w roku następnym • - każda jednostka musi w sposób ciągły analizować sporządzone bilanse • - bilans otwarcia jednostki staje się jej bilansem zamknięcia.

23. 9. Wskaż zasadę zgodnie z którą przedsiębiorcy, co miesiąc mają obowiązek sporządzać deklarację dla podatku od towarów i usług – VAT-7 - istotności - periodyzacji - kontynuacji działania - prawdziwego i wiernego obrazu.