80 likes | 312 Views
Cihan ünlü türkçe öğretmenliği örgün öğretim 20110904054. Ses bilgisi : ünlü daralması Ünlü düşmesi Ulama. Ünlü Düşmesi İkinci hecesinde dar ünlü bulunan iki heceli kelimeler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecelerindeki dar ünlüler genellikle düşer : böğür / böğrüm
E N D
Cihan ünlütürkçe öğretmenliği örgün öğretim 20110904054 Ses bilgisi : ünlü daralması Ünlü düşmesi Ulama
Ünlü Düşmesiİkinci hecesinde dar ünlü bulunan iki heceli kelimeler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecelerindeki dar ünlüler genellikle düşer: • böğür / böğrüm • burun / burnu • geniz / genzi • göğüs / göğsün • gönül / gönlünüz • karın / karnı
ÜNLÜ DARALMASI : • Şimdiki zaman eki "-yor"daki "y" sesi kendinden önceki geniş "a, e" ünlülerini daraltıp "ı, i, u, ü"ye çevirir. • ağla-yor > ağlıyor, söyle-yor > söylüyor • dinle-yor > dinliyor, koşma-yor > koşmuyor
* y sesi "demek" ve "yemek" fiillerinden sonra geldiğinde bu fiillerin sonundaki geniş "e" ünlüsünü daraltıp "i"ye çevirir. • demek: de-y-e > diye • de-y-erek > diyerek, de-y-elim > diyelim • de-y-ecek > diyecek, de-y-en > diyen • yemek: ye-y-ecek > yiyecek • ye-y-elim > yiyelim, ye-y-en > yiyen
* Soru zarfı olarak kullanılan "niye" sözcüğünde de daralma olmuştur. • ne-y-e > niye • Bu sözcük zamir olarak kullanılan "neye" ile karıştırılmamalıdır, "neye"de daralma olmaz. • Çizdiği resim neye benzedi?
* "y" sesinin şimdiki zaman eki dışında yazıda daraltıcı etkisi yoktur. Konuşmada daralma olur, ama bu durum yazıyı etkilemez. • Konuşmada "anlıyamadık" denilse de yazılış "anlayamadık" biçimindedir. • "Çalışmıyalım" denir, ama "çalışmayalım" yazılır.
ÖZET: • ÜNLÜ DÜŞMESİ • ÜNLÜ DARALMASI • ULAMA