ARDEF

1. ARDEF Hükümlüler için Araştırma ve Değerlendirme Formu

2. Genel Bilgiler

3. Bireyselleştirilmiş İyileştirme

4. Bireyselleştirilmiş İyileştirme

5. BİSİS ve ARDEF • Bireyselleştirilmiş İyileştirme Sisteminde durum saptaması ARDEF ile yapılır. • ARDEF, Araştırma ve Değerlendirme Formunun kısaltılmış halidir. • ARDEF yarı yapılandırılmış bir Risk-İhtiyaç-Uygunluk değerlendirme aracıdır.

6. Amaçlar • Hükümlünün • Risklerini saptamak • Bireysel ve krimonojenik ihtiyaçlarını saptamak • İhtiyaçlarının giderilmesi için gerekli yönlendirmeleri yapmak • Yönlendirmelerin uygunluğunu belirlemek • İzleme ve değerlendirme yapmak

7. Hedefler • Tekrar suç işleme riskini saptamak • DS ihlal riskini saptamak • Yerel ve ulusal politikaları saptamak

8. Dünyada benzer olarak… • İngiltere’de OASys (offender Assessment System) • Kanada ve Avrupa’da LSI (Level of Service Inventory) gibi ölçekler kullanılmaktadır…

9. ARDEF bölümleri • Genel bilgiler: • Kimlik bilgileri, infaz bilgisi ve kuruma kabul; hükümlü hakkında temel bilgileri sorgular. • Statik bilgiler • Suç öyküsü; suç işleme etkenleri içinde değişmeyen yani statik bilgileri içerir. • Dinamik bilgiler • Sosyal etkenler (Eğitim ve iş, yaşadığı yer, ekonomik durum, yaşam tarzı vb) • Kişisel etkenler (Ailevi özellikler, madde kullanımı, davranışlar, tutum ve düşünceler, kişilik, ruhsal durum vb )

10. ARDEF formları Ceza/Eğitimevi DS ARDEF-1 DS ARDEF-1 ARDEF-2 DS ARDEF-2 Çocuk Çocuk Yetişkin Yetişkin Erkek/ Kadın Genç Erkek/ Kadın Genç

11. Geliştirme - Aşamalar • Çocuk formu için • 3 Çalıştay yapıldı • 350 kişilik pilot uygulama yapıldı • 2000’den fazla uygulama yapıldı • 2 rapor, 2 bilimsel yayın tamamlandı • Yetişkin formu için… • 2 Çalıştay yapıldı • 1200 kişilik pilot uygulama yapıldı • Bilimsel rapor hazırlandı • DS formu için… • Çalışma grubu kuruldu • 10 kişilik pilot uygulama yapıldı • Bir çalıştay yapıldı

12. Geliştirme - Sonuç • Birçok çalışanın görüşü alınmıştır • Sorular üstünde defalarca tartışılmıştır • Defalarca uygulanmış, denenmiştir • Formun çalıştığı bilimsel olarak ispatlanmıştır

13. Formun doldurulma süresi • Formun ortalama doldurulma süresi 20-25 dakikadır. • İlk başta daha uzun sürmekle birlikte, uygulayıcının formu doldurma tecrübesi arttıkça süre kısalmaktadır.

14. Güvenirlilik Yapılan araştırmalara göre iki farklı uygulayıcı aynı hükümlüye ARDEF uyguladığında sonuçlar %91 oranında benzerlik göstermektedir

15. Geçerlilik Yapılan araştırmalara göre ARDEF’in araştırılan konuyu %85 oranında doğru ölçtüğü gösterilmiştir…

16. Kalite • Uygulamanın kalitesi aşağıdaki değişkenlerle ölçülmektedir. • Tekrarlayan sorulara verilen yanıtlar • Benzer sorulara verilen yanıtların karşılaştırılması • Çok sayıda BUG olduğu zaman uyarı • Uygulama süresinin normlara uygunluğu

17. Temel Uygulama bilgileri

18. Kim uygulayabilir? • Eğitim almış denetim görevlisi tarafından uygulanır. • Eğitim almayan kişilerin uygulaması sakıncalıdır

19. Kimlere uygulanır? • DS sistemi içine giren bütün hükümlülere uygulanır • 18 yaş altındakilere ARDEF 1 DS uygulanır • 18 yaş üstündekilere ARDEF 2 DS uygulanır

20. Ne zaman uygulanır? • ARDEF hükümlülere ilk görüşmede uygulanır • Özel durumlar nedeniyle ilk görüşmede ARDEF uygulanmayan hükümlülere, ikinci görüşmede muhakkak ARDEF uygulanmalıdır. • ARDEF ilk görüşmede tamamlanmalıdır. • Özel durumlar nedeniyle ARDEF uygulaması tamamlanamadıysa, bilgiler kayıt edilmeli en kısa zamanda tamamlanmalıdır.

21. Görüşmeye nasıl başlanır? “Merhaba Bu görüşme öncesi adli dosyanı inceledim. Seni daha iyi tanımak ve yardımcı olabilmek için bazı sorular soracağım. Soracağım sorulara vereceğin yanıtlar sana yardımcı olmamızı kolaylaştıracaktır. Görüşme yaklaşık yarım saat sürecektir. Vereceğin yanıtların hepsi kesinlikle gizli kalacak ve aleyhine kullanılmayacaktır. Sormak istediğin bir şey var mı?” Denetim süreci hakkında bilgi verdikten sonra görüşmeye başlayın

22. Gizlilik • Verilerin girişi ve değerlendirme gizli ortamda yapılmalıdır • Hükümlünün verdiği bilgiler kesinlikle gizli tutulmalıdır • Bilgiler sadece adli süreçler için kullanılmalıdır • Elde edilen veriler DS görevlileri dışında kimseyle paylaşılmamalıdır

23. “Aile Görüşmesi” bölümünde… • Aile görüşmesi bölümü sadece çocuk formunda vardır • Her çocuğun ailesiyle görüşme yapılmalıdır • Sıralama • Önce süreç hakkında aile bilgilendirilmelidir. • Daha sonra çocuk ile görüşme yapılmalıdır. • Çocuk ile görüşme yapıldıktan sonra aile ile görüşme yapılmalıdır. • Aile gelmedi veya ailesi yoksa veya bilinmiyorsa bu bölümdeki tüm sorular BUG işaretlenmelidir. • Aile, çocuğa bakım veren kişi olarak kabul edilmelidir

24. Hükümlünün uygulamaya uyumsuzluğu • Hükümlü uygulamayı ret ederse • Önce uyarılmalıdır • Ret etmeye devam ederse DS ihlali olarak kabul edilmelidir • Hükümlü uygulama sırasında dalga geçer ve uygulamaya uyum sağlamazsa • Önce uyarılmalıdır • Dalga geçmeye devam ederse DS ihlal olarak kabul edilmelidir

25. Süreç

26. Süreç Uzmanla birlikte değerlendirme ve planlama yapılır ARDEF denetim görevlisi tarafından uygulanır 3-6 ay içinde uygulama sonuçları gözden geçirilir Görüşme 2 4 Risk 1 3 Değerlendirme Planlama 5 Uygulama Uygunluk İhtiyaç ARDEF otomatik olarak risk, ihtiyaç ve uygunluğu belirler Planlanan programlar uygulanır Gözden geçirme

27. Sosyoekonomik Ailevi Zarar verme Zarar görme Bağımlılık Ruhsal sorunlar Kriminalite – Riskli Kişilik Kurum kurallarına uymama Tehlikelilik Tekrar suç işleme DS ihlal Zeka Yaş Özürlülük Okuma yazma Öğrenme güçlüğü Psikoz Ağır kişilik boz. Risk Acil ihtiyaçlar Eğitim ihtiyacı Ekonomik destek ihtiyacı Korunma ihtiyacı/SHÇEK bilgi Aile eğitimi ihtiyacı Hukuki ihtiyaç Psikososyal ihtiyaçlar Yerleştirme/Salıverilme İlgi Alanları Yoğun görüşme Uygunluk İhtiyaç

28. Süreç - Örnek Öfke kontrol programına katılmalı Öfke kontrol programından yararlandı mı? Görüşme 2 4 Öfkesini kontrol edemiyor Risk 1 3 5 Değerlendirme Planlama Uygulama Uygunluk İhtiyaç Programa katılabilmesi için Zeka sorunu, Okuma yazma ve öğrenme güçlüğü, Psikozu olmamalı Öfke kontrol programına ihtiyacı var Öfke kontrol programı uygulaması Gözden geçirme

29. Dikkat Her ayın başında geçen ay içinde doldurulan formların e-posta yoluyla bakanlığa gönderilmesi zorunludur

30. Soru Yapısı

31. Genel soru yapısı Soru Sorulurken vurgulanması gereken sözcükler Soru numarası Gösterge Yanıt seçenekleri Yanıt kodları Hükümlü anlamadığı zaman sorulacak ek soru Risk puanı Açıklama İhtiyaç yönlendirmesi Bilinmiyor-Uygulanamaz-Güvenilmez

32. Soru tipleri Gözleme dayalı olarak karar verilen sorular Doğrudan sorulan sorulardan alınan yanıtlara göre karar verilen sorular  Değerlendirme soruları 

33.  işareti •  işareti; gözleyerek, araştırarak, gerekirse UYAP'a bakarak değerlendirme yapılması gerektiği anlamına gelir • Gözlemde araştırdığımızı, gördüğümüzü, bulduğumuzu yazıyoruz… • Ör: “Hangi suç nedeniyle DS kararı verilmiş”

34.  işareti •  işareti; yapılan görüşme sırasında edinilen kanaate göre değerlendirme yapılması gerektiği anlamına gelir. • Burada kanaat bildiriyoruz • Ör: “Kişinin yeniden suç işleme riskini değerlendiriniz”

35. Diğerleri… • Doğrudan sorulan sorulardan alınan yanıtlara göre karar verilen sorulardır • Ör: Seni kim büyüttü?

36. “Sen” mi, “siz” mi? • Sorular genelde sen biçiminde sorulmuş olmakla birlikte, karşınızdaki kişinin özelliklerine göre “siz” diye hitap edebilirsiniz. • Soruyu “siz” haline çevirebilirsiniz… • Örnek: “Bedensel bir özrün var mı?” yerine “Bedensel bir özrünüz var mı?”

37. Bir soru içinde iki soru soruluyorsa… • Ör: “Çocuklarınla ilişkin nasıl? Çocuklarınla düzenli görüşüyor musun, onların bakımını üstleniyor musun?” • Herhangi birine evet yanıtı verildiyse evet seçeneğini işaretleyin

38. Sorunun sonundaki “ne sıklıkta” sorusu • Ör: “Kolaylıkla kızıp öfkelenir misin? Ne sıklıkta?” • Sorunun ilk bölümüne “evet” dediyse ne sıklıkta diyoruz… Görüşmeci: “Kolaylıkla kızıp öfkelenir misin?” Hükümlü: “Evet” Görüşmeci: “Ne sıklıkta?”

39. Sorular nasıl okunmalıdır? Soru yazıldığı gibi okunmalıdır • Yoksa anlam farkı oluşabilir • Örneğin: • “Annenin eğitim düzeyi ne?” sorusu… • “Annen okumuş mu?” diye sorulursa yanıt değişik olabilir…

40. Sorular nasıl okunmalıdır? Altı çizili kısımlar vurgulanarak okunmalıdır • Örneğin: • “İşlediğin suçta ailenizden birinin etkisi veya teşviki var mıydı?”

41. Sorular nasıl okunmalıdır? Sorular verilen sırayla okunmalıdır • Çünkü tüm sorular belli bir düzen içinde sıralanmıştır. • Yoksa farklı yanıtlar alınabilir…

42. Sorular nasıl okunmalıdır? Soru sonuna kadar ve tam olarak okunmalıdır • Örnek: • “Rahat konsantre olabilir misin, dikkatini kolay toplayabilir misin?” • Sadece “konsantrasyon” sorulursa bilmeyen olabilir, veya sadece “dikkat” sorulursa konsantrasyon kavramı atlanabilir…

43. Yanıt seçenekleri • Birçok sorunun karşısında 0-1-2 şeklinde bir puanlandırma vardır. • 0; hayır, 1; kısmen “evet” veya “evet” olabilir, 2; ise “evet” anlamına gelmektedir. • Bazı sorularda “1” seçeneği yer almamaktadır. • Burada 0 veya 2 yani, “evet” veya “hayır” seçeneği vardır. Kısmen evet Evet Hayır 0 1 1 1 2

44. B-U-GBilinmiyor-Uygulanamaz-Güvenilmez • Sorunun yanıtı tam olarak alınamadıysa BUG işaretlenir • Yanıt bilinmiyorsa • Ör: “Annenin eğitim düzeyi ne?”. Annesini hiç tanımamışsa? • Kişiye bu soru uygulanamazsa • Ör: “eşinle ilişkilerin nasıl?”. Eşi yoksa? • Kişinin verdiği yanıt güvenilmez ise • Çelişkili, karışık, dalga geçen yanıtlar veriyorsa…

45. Yanıt kartları • Bazı soruları yanıtlarken hükümlünün yanıt seçeneklerini daha iyi algılaması için "yanıt kartları" geliştirilmiştir. Farklı sorularda farklı yanıt kartları kullanılmaktadır. • K işareti Kart 1'in; • K işareti Kart 2'nin; • K işareti ise Kart 3'ün gösterilmesi gerektiğini bildirir.

46. Risk ve ihtiyaçların saptanmasıDeğerlendirme ve planlama

47. Hesap ve değerlendirme süreci • Formda belirtilen yanıtlar risk puanlarına çevrilir • Risk puanlarından indeksler oluşturulur (araştırma bulgularına uygun olarak) • İhtiyaçlar; risk indeksleri ve bazı sorulardan elde edilen bilgilere göre saptanır. Saptama yapılırken daha önce yapılan örneklerden elde edilen normlara uygun bir hesaplama yöntemi kullanılmaktadır. • Değerlendirme erkek ve kadınlar için farklıdır

48. Örnek hesaplama:Bağımlılık Sorunları İndeksi (BASRİ) kalkol=mean (n2, n3, n4). kmady=(mean(kalkol, n5a, n5b, n5c, n5d, n5e, n5f,n5g,n5h,n5i, n5j)+n6)/2. Kyasam=mean(n13,n14,n15, n9,n8). Ktani= mean(pb13, pb16, pb17, pb20). Kmotiv= N12 Kcrav= Pb31 BASRi=mean (N18, N16, n19, N20, Kmady, kyasam, ktani, pb31, n12) ***BASRİ skor > 6 (kadınlar için 2.5) veya pd7=1 veya N20 =2 veya n18>0 Sum (n14, n15, n16) 1 ise veya pc20=1 ise veya EE2=0 ise... --- (!) Uzmanla birlikte değerlendirme gereklidir

49. Değerlendirme ekranı Riskler İhtiyaçlar

50. Risk İndeksleri • BASRİ (Bağımlılık sorunları riski indeksi): Kişinin bağımlılık düzeyini, tekrar madde kullanma riskini gösterir. • RUHSAR (Ruhsal sorunlar riski indeksi): Kişinin ruhsal sorunlarının şiddetini ve çeşitliliğini gösterir. • SEKİ (Sosyoekonomik riskler indeksi): Ekonomik durum, eğitim, yaşadığı yer vb gibi sosyoekonomik sorunların büyüklüğünü gösterir.