بسم الله الرحمن الرحيم

1. بسم الله الرحمن الرحيم

2. جايگاه آمار و اطلاعات در برنامه پنجم توسعه

3. تاريخچه خلق آمار در ايران و پيوند آن با نظام برنامه ريزي • در سي‌ام ديماه 1303 شمسي هيات وزراء وقت با مصوبه‌اي چارچوب، ضوابط و دستگاه گردآوري كننده آمار در كشور را مشخص نمود • در سال 1318 شمسي قانون سرشماري از تصويب مجلس شوراي ملي گذشت و نظام متمركز توليد آمار از سال 1335 اقدام به اولين سرشماري عمومي نفوس و مسكن كل كشور و براي دوره هاي 10 ساله نمود. • با نقش و وظايف راهبردي كه اداره آمار عمومي در نظام آماري كشور ايفا مي كرد و نيز جهت گيري سازمان برنامه وقت در زمينه بودجه ريزي و نظارت بر اجراي برنامه، در سال 1344 قانون تاسيس مركز آمار ايران وابسته به سازمان برنامه از تصويب مجلس گذشت. • در قانون تاسيس مركز آمار ايران مصوب سال 1353، سعي شده است كه نيازهاي آن مقطع نظام برنامه ريزي و نظام آماري كشور تامين شود.در اين قانون يكي از وظايف عمده مركز آمار ايران، توليد آمار و اطلاعات مورد نياز برنامه هاي عمراني كشور و نيز تهيه حسابهاي ملي است كه مورد نياز برنامه هاي كلان اقتصادي كشور مي‌باشد. بنابراين در سال 1353 شمسي دو محور نظام برنامه ريزي و نظام آماري كشور به هم پيوند مي خورند.

4. ارتباط بين برنامه ريزي و توليد آمار • نهاد برنامه ريزي، وظيفه تهيه برنامه هاي بلندمدت، ميان مدت و كوتاه مدت را در ابعاد اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي دارد لذا تبيين وضعيت موجود و پيش بيني تحولات اقتصادي و اجتماعي در آينده، شرط لازم برنامه ريزي و تدوين برنامه هاي توسعه است. • تحليل وضعيت موجود و پيش بيني آينده، براساس الگوهاي كمي، رياضي و اقتصادي انجام مي شود. تحليل روند تاريخي و وضعيت موجود و پيش بيني آينده، نياز به داده هاي آماري دارد و بدون داده هاي آماري امكان برنامه ريزي صحيح اقتصادي وجود نخواهد داشت. لذا تحت اين شرايط نقش نهادهاي آماري كشور بويژه مركز آمار ايران، به عنوان مرجع توليد و جمع آوري كننده داده هاي آماري و پردازش اطلاعات در جهت برنامه ريزي كاملا مشخص است.

5. سير تحول حوزه هاي مورد توجه در آمار • ابتدا موضوعات اقتصادي مورد توجه بودند • سپس در كنار موضوعات اقتصادي به موضوعات اجتماعي و فرهنگي نيز پرداخته شد • و در سالهاي جاري مباحث جديد فناوري ها و حوزه هاي جديد علمي نيز مورد توجه قرار گرفته است • ليكن در آينده و با توجه به سند چشم انداز لازم است ساير وجوه مانند محيط زيست، توسعه پايدار و ساير مضامين نيز مورد توجه قرار گيرد. • همچنين با توجه به گستردگي حوزه فعاليتها و دانش، لازم است شاخصهاي بيشتري بصورت تخصصي براي تبيين وضعيت حوزه هاي مختلف تدارك ديده شود

6. سير تحول حوزه هاي مورد توجه در آمار در سالهاي شروع تهيه سيستماتيك آمار طي دوره تدوين برنامه هاي توسعه در افق چشم انداز متغيرهاي اقتصادي متغيرهاي فرهنگي و اجتماعي مباحث جديد مانند فناوري وهمپيوندي حوزه ها ........ با رويكرد توسعه پايدار و توجه به مباحث محيط زيست

7. سئوال • طبيعي است براي حركت در مسير سند چشم انداز بايد نظام اطلاعات و آمار كشور به عنوان يكي از اركان مهم، همگام با نيازمنديهاي برنامه ريزي كشور، گسترش و بهبود يابد. اما چگونه مي توان به اين هدف رسيد.

8. مركز آمار بعنوان هماهنگ كننده و تنظيم كننده مسير خلق آمار و اطلاعات مركز آمار به عنوان هماهنگ كننده و توليد كننده نياز هاي آماري در افق چشم انداز شرايط موجود تهيه آمار و اطلاعات باتوجه به گستردگي روزافزون حوزه ها به كمك دستگاههاي اجرائي و بخش غير دولتي نقش هماهنگ كنندگي مركزآمار: شناسائي اطلاعات و آمار مورد نياز تعيين مسئول تهيه آمارو پايگاه اطلاعاتي مورد نياز تهيه روشها و چارچوبهاي استاندارد تهيه اطلاعات و آمار ايجاد امكان لينك پايگاههاي اطلاعاتي واستفاده مشترك

9. همگام با گستردگي مباحث لازم است حوزه آمار و اطلاعات نيز گسترده شود • نقشي كه نظام آماري كشور در دوران گذشته داشته بيشتر معطوف به مواردي بود كه دولت ها براي احصاء نيازها و يا برنامه ريزي براي جامعه داشته‌اند. اما رفته رفته، كه نيازها و خواسته‌هاي جامعه افزون‌تر گرديد رسالت نظام آماري نيز افزايش يافت. آنچه امروز نظام آماري كشور بايد انجام دهد، درك و كشف اينگونه نيازهاست. از طرف ديگر، سطح نيازها از محدوده كلان فراتر رفته و به سطوح خرد و بخشي و منطقه اي تسري پيدا كرده است.

10. اصول حاكم بر نظام آماري • حرفه گرايي در توليد آمار • استفاده از روشهاي اجرايي توسعه يافته براي بالا بردن مطلوبيتهاي آماري • بي طرفي در توليد آمارو تسريع در توليد آمار • مصمون بودن از دخالتهاي سياسي • كاربردي بودن اطلاعات آماري • دسترسي يكسان به آمار و اطلاعات تحت شرايط برابر • ارزيابي رضايت كاربران نسبت به اطلاعات آماري و انتشار آن • عكس‌العمل در مورد استفاده نادرست از اطلاعات آماري • پاسخگويي به محرميت اطلاعات آماري

11. نقش آمار و اطلاعات در برنامه پنجم توسعه • برنامه پنجم توسعه كه دومين برنامه از مجوعه برنامه سند چشم انداز جمهوري اسلامي ايران مي باشد جايگاه ويژه و مهمي براي حوزه آمار و اطلاعات در نظر گرفته است، مطالعه قانون برنامه پنجم نشان مي دهد كه روح برنامه پنجم پيوندي مناسب با حوزه آمار و اطلاعات دارد. • جدا از مواد 54 و 68 كه بطور مستقيم مباحث آمار و نقش مركز آمار را تبيين مي نمايد، ساير مواد نيز به لزوم تهيه آمار و پايگاههاي اطلاعات و بخصوص امكان لينك آنها با هدف استفاده مشترك و هم افزائي اطلاعاتي، اشاره دارند. • در واقع برنامه پنجم به لزوم دستيابي به اطلاعات متمركز و مرتبط براي استفاده در سياستگذاريها و برنامه ريزيها، توجه دارد.

12. نقش آمار و اطلاعات در برنامه پنجم توسعه • در سياستهاي كلي ابلاغي برنامه پنجم شاهد توجه به نقش آمار و اطلاعات مي باشيم: • فراهم آوردن، زير ساختهاي ارتباطي، اطلاعاتي، حقوقي، علمي و فناوري مورد نياز، ارائه مستمر آمار و اطلاعات به صورت شفاف و منظم به جامعه

13. نقش آمار و اطلاعات در برنامه پنجم توسعه • يکپارچه‌سازي، ساماندهي و رفع موازي‌کاري در نظام آماري کشور( ماده 54)       الف ـ مرکز آمار ايران مرجع رسمي تهيه، اعلام و انتشار آمارهاي رسمي کشور است.   ب ـ مرکز آمار ايران حداکثر ظرف سال اول برنامه با همکاري دستگاههاي اجرائي نسبت به تهيه برنامه ملي آماري کشور مبتني بر فناوريهاي نوين با رعايت استانداردها و ضوابط توليد و انتشار آمارهاي رسمي، استقرار نظام آمارهاي ثبتي و استقرار و تغذيه مستمر پايگاه اطلاعات آماري کشور اقدام نمايد. اين برنامه با پيشنهاد مرکز آمار ايران و تصويب شوراي عالي آمار براي دستگاههاي اجرائي لازم‌الاجراء است.   ج ـ به دستگاههاي اجرائي اجازه داده مي‌شود در حدود وظايف قانوني خود و در چهارچوب ضوابط و استانداردهاي مورد تأييد شوراي عالي آمار نسبت به توليد آمار تخصصي حوزه مربوط به خود اقدام نمايند.

14. نقش آمار و اطلاعات در برنامه پنجم توسعه مطابق ماده 68 قانون برنامه پنجم به منظور تهيه آمار و اطلاعات موردنياز براي محاسبه شاخصهاي حوزه‌هاي تخصصي مختلف مرکز آمار ايران مکلف است پس از دريافت شناسنامه شاخصها، نسبت به عملياتي‌کردن برنامة اجرائي مربوط شامل طرحهاي آمارگيري، پايگاه اطلاعات آماري کشور، سامانه‌هاي اطلاعاتي ـ عملياتي و زمان‌بندي اقدام کند

15. نقش آمار و اطلاعات در برنامه پنجم توسعه • توسعه و تكميل پايگاه هاي اطلاعاتي دستگاه هاي اجرائي • کليه دستگاههاي اجرائي مکلفند ضمن اتصال به شبکه ملي اطلاعات و توسعه و تکميل پايگاههاي اطلاعاتي خود اطلاعات خود را در مراکز داده داخلي با رعايت مقررات امنيتي و استانداردهاي لازم نگهداري و به‌روزرساني نمايند نسبت به تبادل و به اشتراک‎گذاري رايگان اطلاعات به منظور ايجاد سامانه‎هاي اطلاعاتي و کاهش توليد و نگهداري اطلاعات تکراري در اين شبکه با تأمين و حفظ امنيت توليد، پردازش و نگهداري اطلاعات اقدام نمايند.

16. نقش آمار و اطلاعات در برنامه پنجم توسعه • حوزه علم و فن آوري: • يكپارچه سازي نظام پايش و ارزيابي علم و فناوري • استقرار نظام يکپارچه پايش و ارزيابي علم و فناوري کشور با هماهنگي مرکز آمار ايران جهت رصد وضعيت علمي کشور در مقياس ملي، منطقه‌اي و بين‌المللي مبتني بر نظام فراگير و پوياي آمار ثبتي

17. نقش آمار و اطلاعات در برنامه پنجم توسعه • حوزه سلامت: • يكپارچه سازي مديريت دانش در حوزه سلامت • يكپارچه سازي اطلاعات در حوزه سلامت • به منظور حفظ يکپارچگي در مديريت دانش و اطلاعات حوزه سلامت ،وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي نسبت به استقرار سامانه پرونده الکترونيکي سلامت ايرانيان و سامانه‎هاي اطلاعاتي مراکز سلامت در هماهنگي با پايگاه ملي مرکز آمار ايران، سازمان ثبت احوال اقدام نمايد.

18. نقش آمار و اطلاعات در برنامه پنجم توسعه • توسعه و تكميل پايگاه جامع اطلاعات هويتي • وزارت کشور (سازمان ثبت احوال) مکلف است با همکاري دستگاههاي ذي‌ربط نسبت به تکميل و اصلاح پايگاه اطلاعات هويتي به صورتي که شامل کليه وقايع حياتي نظير تولد، ازدواج، طلاق، فوت و تغييرات مشخصات هويتي باشد، اقدام نمايد.

19. نقش آمار و اطلاعات در برنامه پنجم توسعه • تکميل سامانه جامع تبادل اطلاعات مشتريان با مشارکت کليه مؤسسات پولي، مالي، سازمان امور مالياتي • تکميل سامانه جامع تبادل اطلاعات مشتريان با مشارکت کليه مؤسسات پولي، مالي، سازمان امور مالياتي و ساير سازمانها و شرکتهاي ارائه‌دهنده خدمات عمومي داراي اطلاعات موردنياز سامانه فوق.کليه بانکها و مؤسسات اعتباري و دستگاههاي اجرائي مذکور در اين ماده موظفند اطلاعات و آمار مورد درخواست بانک مرکزي را در اختيار آن بانک قرار دهند.

20. نقش آمار و اطلاعات در برنامه پنجم توسعه • تهيه و تكميل پايگاه اطلاعات مؤديان مالياتي شامل اطلاعات درآمدي و هزينه‌اي اشخاص حقيقي و حقوقي • سازمان امور مالياتي مکلف است پايگاه اطلاعات مؤديان مالياتي شامل اطلاعات درآمدي و هزينه‌اي اشخاص حقيقي را تهيه نمايد. کليه دستگاههاي اجرائي و نهادهاي عمومي و ذي‌ربط که اطلاعات مورد نياز پايگاه فوق را در اختيار دارند موظفند اطلاعات را در اختيار سازمان امور مالياتي قرار دهند.

21. نقش آمار و اطلاعات در برنامه پنجم توسعه • حوزه حمل و نقل: • ايجاد بانک جامع حمل و نقل کشور • استقرار سامانه اطلاعات جامع حوادث و سوانح حمل و نقل • به منظور بهره‌برداري بهينه از ظرفيتها و موقعيت جغرافيايي کشور:   وزارت راه و ترابري با هماهنگي و مشارکت مرکز آمار ايران موظف است نسبت به ايجاد بانک جامع حمل و نقل کشور و استقرار سامانه اطلاعات جامع حوادث و سوانح حمل و نقل با هدف تجميع، شفاف‌سازي و ارائه داده‌ها و اطلاعات صحيح و قابل استفاده در تحليل و تدوين اهداف و برنامه‌هاي ملي ايمني اقدام نمايد.

22. نقش آمار و اطلاعات در برنامه پنجم توسعه • توسعه منطقه اي: • تهيه و راه اندازي نظام اطلاعات زيست محيطي کشور در سطوح منطقه‌اي، ملي و استاني • سازمان محيط زيست موظف است، نظام اطلاعات زيست محيطي کشور را در سطوح منطقه‌اي، ملي و استاني ايجاد نمايد تا زمينه پايش، اطلاع‌رساني و ارزيابي زيست محيطي فراهم گردد.

23. لزوم توجه به نيازهاي اطلاعاتي و آماري با توجه به خصوصيات نظام برنامه ريزي برنامه ششم توسعه مركز آمار به عنوان هماهنگ كننده و توليد كننده شرايط موجود تهيه آمار و اطلاعات نياز هاي آماري در افق چشم انداز نياز هاي آماري در برنامه ششم به كمك دستگاههاي اجرائي و بخش غير دولتي

24. نيازهاي جديد اطلاعاتي و آماري كشور كه بايد به كمك دستگاهها شناسائي و تهيه گردند. • با عنايت به گسترده شدن حوزه هاي اقتصادي و تبيين شاخصهاي جديد (با مفاهيم علمي جديد) در موسسات اقتصادي بين المللي ، لازم است شاخصهاي جديد شناسائي شده و اقدامات لازم براي تهيه اطلاعات لازم با مشاركت دستگاهها با هماهنگي مركز آمار انجام پذيرد. زيرا در غير اينصورت نمي توانيم ارزيابي دقيقي از وضعيت موجود و پيش بيني از آينده داشته باشيم: • تهيه جدول داده و ستانده • تهيه جدول داده و ستانده منطقه اي • شاخصهاي پيش رو • شاخصهاي حوزه ريسك • شاخص فضاي كسب و كار • شاخصهاي جديد ارزيابي رفاه • شاخصهاي سرمايه اجتماعي و شاخصهاي اثرگذاري دولت در اقتصاد