Fizjologia ciąży

1. Fizjologia ciąży opracowali: Anna Grzymała-Figura, Piotr Uzar Klinika Medycyny Matczyno-Płodowej PAM

2. Zapłodnienie- połączenie się gamety męskiej (plemnika) z gametą żeńską (komórką jajową) uwolnioną z jajnika w procesie owulacji.

3. Komórki płciowe (gamety) Plemniki: powstają w jądrach, dł. 50-60m, główka 4-5m Ejakulacja: 2,6- 6ml; 1ml- 60-120mln plemników Nasienie: wydzielina gruczołów- krokowego i opuszkowo cewkowych+ wydz. pęcherzyków nasiennych+ komórki (b. liczne plemniki, makrofagi, leukocyty) Penetracja plemników: tylna część sklepienia pochwy  estrogeny upłynniają czop śluzowy (90min wnikają plemniki)  kanał szyjki (zbiornik nasienia- do 3 dni żywe plemniki)  jama macicy  jajowody (ruch plemników, skurcze jajowodu, przepływ płynu w jajowodzie)  aż do bańki (już po 5 min) Kapacytacja: (w czasie wędrówki)- uzdatnianie, czapeczka na główce z enzymami do penetracji osłonki przezroczystej

4. Komórki płciowe (gamety) Komórka jajowa: powstają w jajnikach, śr. 120m, dojrzała wydostaje się z pęcherzyka Graafa wraz z płynem otoczona komórkami warstwy ziarnistej (wieniec promienisty) i trafia do bańki jajowodu Mechanizm wychwytywania jaja przez jajowód: ujście ze strzępkami obejmuje miejsce jajeczkowania (chemotaktycznie) Czas zdolności do zapłodnienia: plemnik 2-3d, jajo 12h

5. Zapłodnienie Impregnacja: wniknięcie główki plemnika do jaja Przebieg zapłodnienia: w bańce spotkanie gamet po 12h od pęknięcia pęch. Graafa (w osłonce przejrzystej są receptory plemników, po wniknięciu plemnika twardnieje)  zlanie się jąder gamet (koniugacja) i zygota ma 46 chromosomów - plemnik X lub Y- 100:105; plemnik Y o 7% lżejszy- szybszy - na 100 kom jajowych 16 nie zapłodnionych  na 84 zygoty 69 się implantuje  z 69- 27 roni się w terminie miesiączki (menstrual abortion)

6. Rozwój zygoty w jajowodzie - po koniugacji odpada wieniec promienisty - po 12-36h są 2 blastomery - po 40-48h są 4 blastomery - po 48-60h jest 8 blastomerów - po 60-72h są 32 blastomery- morula- substancje odżywcze z owoplazmy i z płynu w jajowodzie Przez te 6 dni brak kontaktu zygoty i ustroju matki. Początek ciąży to zagnieżdżenie zarodka.

7. Zagnieżdżenie Implantacja, nidacja: to ścisłe przywarcie blastocysty na dużej powierzchni do endometrium (w górnej części tylnej ściany trzonu)  inwazyjne działanie kosmków  coraz głębsze zanurzanie jaja w endometrium (stąd 23 dnia po OM nieznaczne krwawienie)

8. Formowanie łożyska 3 procesy jednocześnie: a) różnicowanie trofoblastu: cytotrofoblast (warstwa wewn. otaczająca blastocystę) i syncytiotrofoblast (warstwa zewn. z kosmkami pierwotnymi- między nimi zatoki z krwią z macicy do odżywiania hematotropowego) b) przygotowanie bł. śluzowej macicy: pod wpływem hormonów tworzy się doczesna, jej komórki są bogate w lipidy i glikogen (histotropowy typ odżywiania zarodka przez 11 dni od zapłodnienia)  Kosmki trofoblastu wnikaja tylko do doczesnej nie do częśći podstawnej błony śluzowej czy mięśnia- stą łatwe oddzielanie łożyska po porodzie.

9. Formowanie łożyska c) Ochrona immunologiczna płodu: - 2-glikoproteina ciążowa- działa immunosupresyjnie - wzrost wytwarzania kortyzolu - słaby Ag trofoblastu - słaba zdolność macicy do udziału w reakcjach immunologicznych (narząd immunologicznie uprzywilejowany)

10. Zmiany w błonie śluzowej macicy ciężarnej - stopniowo jajo płodowe wpukla się do światła macicy pokryte doczesną torebkową - pod zarodkiem doczesna podstawna - pozostała doczesna ścienna nie styka się z jajem płodowym - w 3 miesiącu ciąży doczesna torebkowa i ścienna zrastają się i jajo wypełnia macicę – od strony doczesnej podstawnej kosmki rozrastają się tworząc kosmówkę kosmatą (stąd łożysko), a na doczesnej torebkowej kosmki zanikają tworząc kosmówkę gładką

11. Rozwój zarodka, błon płodowych, pępowiny - w ścianie blastocysty 4 dni po zapłodnieniu wytwarza się węzeł zarodkowy (2 warstwy: ektoderma- z niej skóra, ukł. nerwowy, zmysły i endoderma- narządy wewn., a potem między nimi mezoderma- kości, mięśnie, tk. Łączna, naczynia) - tarcza zarodkowa ma szypułę, z której potem pępowina do ściany blastocysty - w 5Hbd formowanie rynienki nerwowej - błony płodowe- powstają z kosmówki i owodni (owodnia pokrywa sznur pępowiny)

12. Warunki konieczne do zaistnienia ciąży Matka- drożne jajowody, prawidłowa anatomia narządu rodnego, endokrynologia, bakteriologia, prawidłowe błony płodowe Ojciec- prawidłowe plemniki, prawidłowe wydzielanie komórek gruczołowych jąder, pęcherzyków nasiennych i gruczołu krokowego, drożność przewodów najądrza

13. Zmiany ogólnoustrojowe w organiźmie kobiety ciężarnej

14. Zmiany w ukł. krążenia ciężarnej • Zmniejszenie oporów w naczyniach obwodowych • Zwiększenie obj. krwi krążącej • Zwiększenie obj. minutowej serca

15. Zmiany w ukł. krwiotwórczym i krwi obwodowej • Zwiększenie obj. osocza 40% (hydraemnia) • Wzrost ogólnej liczby erytrocytów • Spadek stężenia hemoglobiny i hematokrytu • Bezwzględny wzrost liczby leukocytów

16. Zmiany w ukł. oddechowym • Pobudzenie ośr. Oddechowego • Wzrost wentylacji płuc o 40% • Wzrost minutowej pojemności oddechowej przy nie zmienionej liczbie oddechów • Wzrost wymiany gazowej • Obniżenie pCO2 (28-32 mmHg)

17. Zmiany w czynności nerek i dróg moczowych • Poszerzenie dróg moczowych • Wzrost przepływu krwi przez nerki 50% • Wzrost przesączania kłębuszkowego 35% • Spadek stęż. kreatyniny,mocznika, kw. moczowego

18. Zmiany w ukł. pokarmowym • Spowolnienie motoryki przewodu pokarmowego ( spowolnienie opróżniania żołądka i przesuwania treści jelitowej, zaparcia) • Osłabienie napięcia mięśni gładkich w ścianach przewpodu pokarmowego (refluks, zgaga) • Wzrost wydzielania śliny o niższym pH, próchnica • Krwawienia z dziąseł

19. Zmiany w ukł. gruczołów dokrewnych • Przysadlka: namnożenie kom wydz. prolaktynę, spadek stęż FSH i LH • Jajnik: wzrost obj. w pierwszych 3 miesiącach • Tarczyca: powiększenie (wzrost utraty jodu w czasie filtracji nerkowej) • Przytarczyce: wzrost wydzielania PTH, wzrost wch łaniania Ca, spadek wydalania • Kora nadnerczy: wzrost wolego kortyzolu i aldosteronu

20. Przemiana materii • Wzrost masy ciała o 20% (rozwój tk tłuszczowej, zatrzymanie wody w organiźmie, wzrost masy płodu i łożyska) • Wzrost zapotrzebowania kalorycznego ( 500 kcal/dzień pod koniec ciąży) • Gosp. węglowodanowa • Gosp. białkowa i tłuszczowa • Gosp. mineralna

21. Zmiany w gruczołach sutkowych • Przyrost utkania gruczołowego I trymestr • Rozrost i przekrwienie sutków II trymestr • Wstępna laktogeneza • Wydzielanie sairy III trymestr • Rozpoczęcie wydzielania mleka po wydaleniu łożyska- spadek estrogenów łożyskowych i progesteronu

22. Zmiany w narządach płciowych • Pochwa: zasinienie, wzmożone wydz. śluzu, wzrost pH • Macica: przerost, bł. mięśniowa zwiększa masę od30-60 razy, szkielet włóknisty, skurcze macicy- połączenia typu nexus(wzrost szybkości rozchodzenia się bodźca kurczącego i koordynacji skurczowej)

23. Zmiany w obrębie skóry • Przebarwienia – hiperpigmentacja • Zmiany naczyniowe: rumień dłoni, znamiona naczyniowe • Rozstępy i kresy skórne brzuch, sutki, biodra, uda – zmiany we włóknach kolagenowych, zwiotczenie powłok i prześwitywanie poszerzonych naczyń skórnych

24. Zmiany w psychice ciężarnych • I trymestr psychiczna świadomość stanu • II trymestr świadome poczucie dbania o ochronę rozwijającego się płodu • III trymestr wzrost obaw, niepewność, odpowiedzialność

25. Opieka zdrowotna nad kobietą ciężarną