کارگاه آموزشی کمکهای اولیه

2. کارگاه آموزشی کمکهای اولیه سوختگیها و آسیب های ناشی از دما

3. سوختگیها مدرس: دکتر سمیه امیری مقدم پزشک عمومی و کارشناسی ارشد آموزش پزشکی مسؤول واحد پزشکی

4. مروری بر بافت شناسی: سطح مقطع پوست

5. گام به گام در سوختگی ها • انواع سوختگی • اقدامات اولیه • درجه بندی و درصد بندی • کمکهای اولیه در سوختگی • نکات مهم و شایع

6. انواع سوختگی • حرارتی: شعله آتش، اجسام داغ، بخار، ... • الکتریکی: عبور جریان برق از بدن، صاعقه • شیمیایی: اسیدها، آمونیاک، سود سوزآور، فسفر سفید و ... • پرتویی: لیزر، اشعه ماورای بنفش، امواج مایکروویو، ...

7. اقدامات اولیه • اول؟ • منبع سوختگی را ازبین ببرید: آتش را خاموش کنید(حرارتی)، برق را قطع کنید (الکتریکی)، روی ناحیه سوخته آب بریزید (شیمیایی) و... • دوم؟ • 12345 را انجام دهید • سوم؟ • اگر وضعیت حیاتی مصدوم پایدار است ارزیابی سریعی انجام دهید و نواحی، میزان و درجه سوختگی را مشخص کنید • چهارم؟ • کمکهای اولیه سوختگی را انجام دهید

8. درجه بندی • سطحی • درجه یک: پوست قرمز و دردناک است ولی تاول ندارد، مثل آفتاب سوختگی • درجه دو: پوست قرمز و دردناک است و تاول دارد • عمقی • درجه سه: تمام ضخامت پوست (اپیدرم و درم) کاملا سوخته است و نسج زیر آن دیده می شود • درجه چهار: سوختگی به نسج ماهیچه ای و استخوان می رسد که به علت آسیب رسیدن به اعصاب درد ندارد

9. درجه بندی

10. درصد بندی • قانون 9 • روش کف دستی در سوختگیهای پراکنده و کودکان میزانی از سوختگی به اندازه کف دست مصدوم معادل 1%

11. کمکهای اولیه در سوختگی 1 • از دويدن شخص در حال سوختن جلوگيري كنيد • بيمار را روي سطحي از بدن كه سوختگي وجود ندارد يا كمترين سطح سوختگي را دارد دراز كنيد. • جواهرات، ساعت و وسایل مشابه را باز کنید • ناحیه سوخته بدن را لخت کنید (مگر در محیطهای آلوده به مواد شیمیایی) • لباسها را با ظرافت ببرید • آنها را از روی پوست نکشید • از جدا کردن لباسهایی که به پوست چسبیده صرفنظر کنید • مقادیر زیادی آب (خنک و تمیز، ترجیحاً سرم نمکی) روی ناحیه سوخته بریزید • مصدوم را از نظر شوک مرتبا ارزیابی کنید

12. کمکهای اولیه در سوختگی 2 • ناحیه سوخته را با پانسمان مخصوص یا گاز استریل بپوشانید • در سوختگیهای الکتریکی نواحی ورود و خروج برق را هم پانسمان کنید (کف پا معمولاً ناحیه خروجی است) • اگر ناحیه سوخته وسیع است آن را بدون اتلاف وقت با تمیزترین چیزی که در دسترس دارید بپوشانید • اگر مصدوم هوشیار است و تهوع ندارد مقداری مایعات خنک به اوبدهید • هر 15 دقیقه نصف لیوان محلول قند یا آب نمک را جرعه جرعه به بیمار بخورانید- برای هر بطری آب جوشیده یک قاشق نمک طعام کافی است • در صورت دسترسی اکسيژن با غلظت بالا تجويز کنيد • کارهایی که نباید بکنید: • مالش منطقه آسيب‌ديده در اثر سوختگي • مالیدن روغن، يخ، کره، پماد یا داروی دیگر روی ناحیه سوخته • ترکاندن تاولها • جهت درمانهای تکمیلی توسط افراد مجرب اقدام کنید

13. فوریتهای سوختگی • کدام سوختگیها اورژانسی هستند (درجه دو به بالا): • سوختگي‌هاي وسیع (بیش از 25%) • سوختگي درجه سه يا چهار با هر وسعت • سوختگي همراه با ساير صدمات وارده: شکستگی، ضربه مغزی • فردی که هوشياري را از دست داده است • هر فردي با سوختگي الکتريکي • هر فردي با سوختگي شیمیایی • سوختگیهایحلقوی • استنشاقدود • سوختگی در نواحی صورت، دست‌، پا، ناحيه تناسلی، مفاصل مثل آرنج و زانو • وجود مشکلات زمینه ای در مصدوم: دیابت، بیماری قلبی، بیماری کلیوی، ناتوانی (در اثر سوء تغذیه یا اعتیاد و...)، • کودکان زیر 2 سال و افراد مسن • بیماران با سوختگی های وسیع در خطر شوک هستند و نیاز سریع به تزریق سرم دارند • زخمهای باز ناشی از سوختگی (بخصوص در سوختگیهای درجه بالا بسیار مستعد عفونت هستند

14. نکات مهم و شایع در سوختگی حرارتی • آتش براي شعله ور شدن احتياج به سه عنصر هوا،ماده سوختني و گرما دارد . براي قطع آتش بايد يكي از اين عناصر حذف شوند. • در سوختگیهای ناشی از آتش خطر دود را فراموش نکنید. دود از آتش کشنده تر است و همه افرادی که در محل آتش سوزی حضور داشتند در خطر مسمومیت با دود هستند حتی اگر دچار سوختگی نشده باشند. درمان آن هم تجویز اکسیژن است. • در سوختگي با قير، هرگز قير را بر نداريد. پمادهای خاصی وجود دارد که به تدریج منجر به جدا شدن قیر از پوست می شود.

15. نکات مهم و شایع در سوختگی الکتریکی 1 • اول مطمئن شويد که خود در يک محل بي خطر و سالم هستید. • برای قطع جريان کم ولتاژمعقولترين کار قطع کليد کنتور است. اگر دسترسي سريع به فيوز امکان پذير نبود دو شاخه را از پريز بيرون بياوريد يا سيم روکش دار را بکشيد تا از پريز خارج شود. اگر نتوانستيد جريان برق را قطع کنيد روي يک ماده عايق خشک مثل روزنامه يا يک تخته چوبي يا لاستيک بايستيد و با يک وسيله چوبي بلند (مثل جارو) منبع برق را از مصدوم دور کنيد . يا اينکه يک طناب را به دور رانها يا دست مصدوم بياندازيد و او را به سمت خود بکشيد تا از منبع دور شود.اگر هيچ راهي وجود نداشت گوشه لباس مصدوم را که خشک است بگيريد و او را بکشيد. • از به کار بردن وسايل فلزي يا مرطوب يا از تماس با بدن لخت مصدوم کاملاً خودداري کنيد. • در موارد برق گرفتگي ولتاژ بالا به هيچ عنوان به مصدوم نزديک نشويد تا اينکه برق به قطع شود

16. نکات مهم و شایع در سوختگی الکتریکی 2 • مصدومي که دچار برق گرفتگي مي شود ممکن است شکايات و علائم زير را داشته باشد : • سوختگي هاي محل ورود و خروج جريان برق از بدن • قطع راههاي عصبي که به صورت فلج اندام تظاهر مي کند . • درد و حساس شدن ماهيچه ها • افزايش فشار خون يا کاهش فشار خون همراه با علايم و شکايات ناشي از شوک • مشکل شدن تنفس يا ايست تنفسي ( ممکن است زبان ورم کند و راه هوايي را مسدود نمايد) • ضربانات نامنظم قلب يا ايست قلبي. • بي قراري و تحريک پذيري • بيهوش شدن • اختلالات بينايي • شکستگي استخوانها ( از جمله ستون مهره ها ) و دررفتگي مفاصل به علت انقباضات شديد عضلات يا پرت شدن . • تشنج ( در موارد شديد ) • سوختگی های الکتریکی اغلب از آن که به نظر می رسند وخیم تر هستند، بعضي از عوارض سوختگي (مثل تورم راههاي هوايي و در نتيجه خفگي، نارسايي کليه، اختلالات قلبي و شوک) هم شروع تدريجي دارند؛از مصدوم غفلت نکنید و او را هر چه زودتر منتقل کنيد

17. نکات مهم و شایع در سوختگی شیمیایی • سوختگی شيميايي از جدي ترين نوع سوختگي ها بوده كه در سطح كم و عمق زياد بدن را دچار سوختگي مي نمايد. درآوردن لباسها وشستشوي موضع با آب فراوان حداقل بمدت ۲۰ تا ۳۰ دقيقهالزامی است (هر نوع آبی که در دسترس داشتید). سایر اقدامات درماني همانند سوختگي حرارتیاست • در صورت آلوده شدن چشم با مواد شيمياييهم بهترين كار شستشو با آب فراوان است.دقت كنيد تا در موقع شستشو آب مصرف شده از جانب بيروني چشم خارج شود تا چشم مقابل را آلوده نكند.بعد از شستشو، چشم را با گاز استريل پانسمان كنيد.

18. نکات مهم و شایع در سوختگی پرتویی • استفاده از کرم ضدآفتاب را برای پیشگیی از آفتاب سوختگی فراموش نکنید • در صورت آفتاب سوختگی خفیف: • کمپرس سرد مرطوب (یخ، شیر سرد، آب جوشیده سرد) • پماد اکسید زینک

19. گرمازدگی و سرمازدگی پیشگیری، علایم، درمان

20. گرمازدگی- پیشگیری • افراد مستعد گرمازدگی را بشناسید: • افرادي كه به آب و هواي گرم عادت ندارند • کودکان و افراد سالخورده. • كساني كه قادر به مراقبت از خود نيستند • افراد مبتلا به بيماريهاي مزمن (دیابت، ...) • افرادي كه داروهاي خاص نظير آرام بخش‌هاي قوي مصرف مي‌كنند. • روشهای پیشگیری: • پرهیز از فعالیت در آفتاب شدید و استفاده از محافظ در صورت اجبار به حضور • مصرف مایعات (آب و املاح) کافی • عدم مصرف غذاهای چرب و مانده، مصرف غذاهای پخته نشده ارجح است

21. گرمازدگی- علایم الف-گرمازدگي خفيف:گرفتگي عضلاني،خستگي مفرط و گاهي سرگيجه و غش ب-گرمازدگي متوسط:سرگيجه وعدم هوشياري و به دنبال آن پوست رنگ پريده وتنفس سريع و سطحي، نبض ضعيف و ضعف و تعريق بدن ج-گرمازدگي شديد:۱- تب ۲- پوست گرم وخشك ۳- تنفس سطحي ونبض ضعيف ۴-درجه حرارت بدن بالا ۵-عدم هوشياري و احتمالاً اغما‌‍ء و تشنج

22. گرمازدگی- درمان • ابتدا بيمار را از مكان گرم خارج كنيد و به جایی دور از آفتاب منتقل کنید. • از بيمار بخواهيد دراز بكشد و پاهاي او را بالا بياوريد. • حتي‌الامكان لباسهاي بيمار رادرآوريد.   • از حوله خيس يا بسته يخ بر روي گردن، كشاله‌هاي ران و نواحي زير بغل استفاده كنيد. روي بدن بيمار آب خنك بپاشيد. اما از غوطه‌ور كردن بيمار در آب سرد خودداري كنيد، چرا كه مي‌تواند سبب بدتر شدن وضعيت بيمار گردد.

23. گرمازدگی- درمان 2 • بيمار را با بادبزن يا هر وسيله ممكن ديگر باد بزنيد. • چنانچه وسيله خنك كننده دراختيار داريد آن را براي خنك‌ترين حالت تنظيم كنيد. از خنك كردن بيمار در حدي كه باعث لرز شود خودداري كنيد. • چنانچه بيمار هوشيار بوده و قادر به نوشيدن مايعات مي‌باشد به وي محلول ORS و يا محلول آب و نمك و شكر (1 قاشق چايخوري نمك با 8 قاشق چايخوري شكر را در 1 ليتر آب) بدهيد. • عضلات گرفته را ماساژ دهيد. • چنانچه بيمار بهبود نيافت و يا علايم وخيم‌تر گرديد با مركز 115 تماس گرفته و يا بيمار را سريعاً به بيمارستان منتقل كنيد.

24. سرمازدگی- پیشگیری • افراد مستعد سرمازدگی را بشناسید: • افرادي كه به آب و هواي سرد عادت ندارند • کودکان و افراد سالخورده. • كساني كه قادر به مراقبت از خود نيستند • افراد مبتلا به بيماريهاي مزمن (دیابت، ...) یا افراد سیگاری • افراد لاغر و دچار سوء تغذیه که چربی زیرپوستی کمی دارند • روشهای پیشگیری: • استفاده از لباس مناسب فصل • آموزش و تجهیزات کافی در اردوهای خارج مدرسه در فصل سرما • استفاده از غذاهای مقوی و پرانرژی در روزهای سرد سال

25. سرمازدگی- علایم ۱- سرمازدگي موضعي: بر حسب شدت:۱-خفيف ۲-شديد ۳-يخ زدگينوع خفيف بيشتر نوك بيني و گوش و گونه ها را درگير مي سازد.پوست ناحيه سفيد و در لمس حالت خميري دارد. ابتدا ناحيه سرمازده دردناك است ولي بعد از مدتي درد از بين مي رود.در نوع شديد شدت آسيب و سرما بيشتر بوده و پوست ناحيه سفيد و خشك مي شود. درحالت يخ زدگی سرمازدگي بسيار شديدتر بوده حتي سرما تا عضلات نفوذ ميكند. ناحيه سرمازده كبودشده،حس در آن از بين رفته و كرخت مي شود. ۲-سرمازدگي عمومي: علائم آن در مجموع بصورت لرز، احساس كرختي، سرگيجه و بيحالي همراه با كاهش هوشياري، تنفس و نبض آهسته، اختلال ديد و درموارد شديدتر بصورت بيهوشي ويخ زدن مي باشد.از نظر شدت دو نوع خفیف و شديد دارد.درنوع خفیف علائم بارز نیست ولی در موارد شديد خطر مرگ مصدوم را تهديد مي كند

26. سرمازدگی- درمان • در صورت امکان بدون فوت وقت مصدوم را به مرکز درمانی برسانید • در صورت عدم امکان ارسال سریع به این نحو عمل کنید: • موضعی:۱-عضو سرما ديده را به آهستگی و با استفاده از آب گرم كنيد. (آب حدود 38-37 درجه)۲-لباسهاي مرطوب مصدوم را درآورده و وي رادر پتو بپيچيد.توجه:عضو را پانسمان نكنيد! • عمومی: ۱-لباسهاي مرطوب مصدوم را در آورده و او راخشك نمائيد 2- مصدوم را به هر روش ممكن گرم كنيد اما به هيچ وجه سعي نكنيد مصدوم را به سرعت گرم كنيد و از تماس پوست با اجسام داغ خودداری کنید 3- بيشترين سعي خود را معطوف گرم كردن تنه (سينه وشكم) كنيد 4- مصدوم را در پتو یا هر چیزی که در دسترس دارید بپيچيد 5- در صورت لزوم به مصدوم اكسيژن برسانيد