به نام خدا

1. به نام خدا درس فرهنگ و توسعه استاد مهدی فرزبد دانشجوی دکتریجامعه شناسی دانشگاه مازندران • توسعه • فرهنگ • فرهنگ و توسعه • انسان شناسی کاربردی

2. www.SCUMZ.ir

3. جلسه اول • اندیشه توسعه • مکتب نوسازی • مکتب وابستگی • مکتب نظام جهانی

4. منابع اصلی مبحث اول □ ازکیا، مصطفی و غلامرضا غفاری (1386)، جامعه شناسی توسعه، تهران: انتشارات کیهان، چاپ ششم. □ آزاد ارمکی، تقی (1386)، جامعه شناسی توسعه (اصول و نظریه ها)، تهران: نشر علم. □ سو، آلوین (1378)، تغییر اجتماعی و توسعه: مروری بر نظریات نوسازی، وابستگی و نظام جهانی، ترجمه: محمود حبیبی مظاهری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

5. توسعه • Development • اصطلاح پس از جنگ جهانی دوم مطرح شده است. • در لغت به معنای خروج از لفاف است. در قالب نظریه نوسازی لفاف همان جامعه سنتی و فرهنگ و ارزش های آن است که جوامع برای متجدد شدن باید از مرحله سنتی خارج شوند.

6. سه مشخصه اصلی توسعه • توسعه مقوله ای ارزشی است. • توسعه جریانی چند بعدی و پیچیده است. • توسعه با مفهوم بهبود ارتباط و نزدیکی دارد. بهبود= Improvement

7. توسعه نیافتگی • Underdevelopment • وضعیتی است که به دلیل عدم هماهنگی بین عوامل اقتصادی و تکنولوژی کاربردی امکان استفاده هم زمان از سرمایه و نیروی کار در جامعه میسر نیست.

8. انواع کشورهای درحال توسعه • این کشورها در سه گروه مربوط به سه منطقه جغرافیایی تقسیم می شوند: • منطقه اول- کشورهای آسیایی: سطح و ساخت اقتصادی متوسطی دارند • منطقه دوم- کشورهای آفریقایی: عقب مانده ترین • منطقه سوم- کشورهای آمریکای لاتین: از جهت رشد اقتصادی و میزان شهرنشینی ممتاز اند.

9. رشد اقتصادی • Economic growth • افزایش شاخص های اقتصادی کلان نظیر تولید ناخالص ملی GNP و یا در آمد سرانه طی یک دوره زمانی مشخص • مفهومی یک بعدی • رشد اقتصادی برون زا: ناشی از عواملی غیر از عملکرد اقتصادی • رشد اقتصادی درون زا: حاصل عملکردهای داخلی نظام اقتصادی

10. توسعه اقتصادی • Economic development • کم کردن فقر عمومی • کم کردن بیکاری • کم کردن نابرابری • رشد اقتصادی کمی است در حالی که توسعه اقتصادی پیچیده تر و به تغییر و تحول اقتصادی نزدیک است.

11. توسعه اجتماعی • Social Development • با چگونگی و شیوه زندگی افراد یک جامعه پیوند دارد. • بالا بردن سطح زندگی عمومی از طریق ایجاد شرایط مطلوب • فقرزدایی، تغذیه، بهداشت، مسکن، اشتغال، آموزش، چگونگی گذران اوقات فراغت • در پی ایجاد بهبود در وضعیت اجتماعی افراد یک جامعه است.

12. توسعه فرهنگی • Cultural development • از اوایل دهه 1980 از طرف یونسکو مطرح شده است • بار ارزشی بیشتری دارد و تأکید بیشتری بر نیازهای غیرمادی افراد جامعه دارد • فرآیندی که با ایجاد تغییرات در حوزه های ادراکی، شناختی، ارزشی و گرایشی انسان ها همراه است. • کنار گذاشتن خرده فرهنگ های نامناسب توسعه • سنت ها و تجارب گذشته از نو و بر اساس نیازها و شرایط تازه بازاندیشی و بازسازی می شود تا از این طریق جامعه خود را بارور کند و توانایی های انسان ها شکوفا شود.

13. توسعه سیاسی • Political development • ایجاد شرایط سیاسی و حکومتی لازم برای تحقق کارایی اقتصادی بیشتر • افزایش در کارایی اجرائی و ظرفیت بیشتر در انجام سیاست های عمومی • شاخص های توسعه سیاسی: مشارکت توده ای، وجود نظام های چند حزبی، رقابتهای انتخاباتی، ثبات سیاسی، پرهیز از تنش در ساختار سیاسی.

14. توسعه انسانی • Human development • نقد توسعه اقتصادی و عمرانی (تأکید بر شاخصهای کمی چون افزایش درآمد ملی و درآمد سرانه) • عدم موفقیت در رسیدن به اهداف توسعه ای چون رفاه • هدف اصلی توسعه ایجاد محیطی توانبخش برای مردم تا از حیاتی طولانی، سالم و خلاق برخوردار باشند. • در سال 1990 توسط سازمان ملل: مردم ثروت واقعی یک ملت را تشکیل می دهند. • روندی که طی آن امکانات افراد بشر افزایش یابد: • 1-طول عمر 2- سطح دانش 3- سطح معاش آبرومند • شاخص های کیفیت زندگی

15. توسعه برون زا • Outward Looking development • منشأ و جهت گیری خارجی دارد • الگویی است تقلیدی که بر کشورهای توسعه نیافته به نوعی تحمیل شده است. • تقلیدی، سوگیری خارجی الگوی توسعه غربی • تکرار آن چه که در کشورهای توسعه یافته اتفاق افتاده است، بدون توجه به زمینه های اجتماعی، فرهنگی و تاریخی • برنامه های اصلاحی از بالا به پایین و تکیه بر سرمایه های خارجی

16. توسعه درون زا • Inward Looking development • منشأ و جهت گیری داخلی دارد

17. توسعه پایدار • Sustained development • گسترش امکانات زندگی انسان ها نه تنها در مورد نسل حاضر بلکه نسل های آینده

18. www.SCUMZ.ir