Download
1 / 40
400 likes | 593 Views
به نام خدا. مهندسی فاکتورهای انسانی جلسه پنجم- كار و انواع آن. نیمسال اول 92-93 مدرس: اهری Ahari.ergo@gmail.com. كار. در اصطلاح عمومي به هر عمل يا حركتي كه انسان به منظور ايفاء و تكميل يك وظيفه انجام مي دهد، كار اطلاق مي شود.
E N D
به نام خدا مهندسی فاکتورهای انسانیجلسه پنجم-كار و انواع آن نیمسالاول 92-93 مدرس: اهری Ahari.ergo@gmail.com
كار • در اصطلاح عمومي به هر عمل ياحركتيكه انسان به منظور ايفاء و تكميليكوظيفه انجام مي دهد، كار اطلاق مي شود. • از ديدگاهارگونومي، كار عبارتست از مجموعه انرژي و اطلاعاتيكهبراي تحقق يافتنيكوظيفهكاري توسط انسان تجزيه و تحليل شده و بكارگرفتهمي شود. • كارفيزيكييعنيتوليدياتكميل قطعات با كمكانرژي و اطلاعات • كارفكرييعنيتهيه اطلاعات به وسيلهبكارگيري و استفاده از اطلاعات ديگر
حالات مختلف بدن در كار • در محيطهايكار به علت وجود عوامل مخاطره آميز گوناگون امكان بروز بيماريهايشغلي(Occupational Diseases)امري ثابت شده است. • در بين صدمات و عوارضيكه سلامت شاغلين را تهديدميكندكه از جمله مهمتريناين دسته بيماري ها، عوارض اسكلتيعضلانيمي باشد.
عوامل مشخصه كار • نوع و نحوه كار • سختيكار • زمان انجام كار • تركيبكار عوامل مشخصه كار به توانايي انسان در رابطه با كار و انجام آن بستگي دارد.
عوامل مشخصه كار • عوامليكه در تغييرتواناييكاري انسان تأثيرمي گذارند.: • فاكتورهايشخصي • خوپذيري و عادت • فراگيري • تناسب كار • تمرين • فاكتورهايفيزيكي و رواني • عوامل اجتماعي • طبيعتكار
فاكتورهايشخصي • اندام انسان • فاكتورهايانفرادي • تيپ و شخصيت در محيطكار
فاكتورهايشخصي • اندام انسان • ورزشكار • چاق و كوتاه • لاغر و بلند وقتي شخص ورزشكار، قدرت و توان ماهيچههاي خود را افزايشمي دهد داراي توان فيزيكيبيشتري نسبت به دو نوع تيپديگرمي شود.
فاكتورهايشخصي • فاكتورهايانفرادي • سن • مهارت هايكاري انسان با گذشت سال هاي عمر دستخوش تغييرمي شود. • حداكثرتواناييبينسنين 25 تا 35 سالگيپديدميآيد. • وزن • 40% وزن بدن را عضلات تشكيلمي دهند. • مقايسه توان فيزيكي دو فرد با اوزان 50 و 100 كه هر دو درصد عضلات مساوي دارند، در صورت ثابت بودن سايرشرايط؟
فاكتورهايشخصي • فاكتورهايانفرادي • سن
فاكتورهايشخصي • فاكتورهايانفرادي • جنسيت • تا سن بلوغ اختلاف محسوسيبين دختران و پسران وجود ندارد. • تواناييفيزيكي انسان از نظر فيزيولوژيكي ارتباط با حجم قلب، حجم خون و مقدار كلهموگلوبين دارد. • حجم قلب مرد 10% بزرگتر از حجم قلب زن است. • وضعيتجسمي و روحي
فاكتورهايشخصي • فاكتورهايانفرادي • چپ دست و راست دست بودن • كنترل سمت راست بدن توسط نيمكره چپ مغز صورت ميگيرد و معمولاً در اكثر افراد پس از تولد فعال تر است. • قدرت اندام سمت راست اين افراد بيشتر از اندام هاي سمت چپ مي باشد. در مورد افراد چپ دست به صورت معكوس برقرار است. • مي توان قدرت دست راست و چپ را برابر كرد. (آزمايش)
فاكتورهايشخصي • تيپ و شخصيت در محيطكار • آرام و يكنواختكاركردن • تند و بي دقت كاركردن • شروع تند و خوب، سپس افت كار • متغيركاركردن • كاركردن همراه با امر و نهي • خودكاربرايرسيدن به نتيجه
تمرينتشويقي • نمونه هايي از تست شخصيت افراد كه عموماً در آزمون هاياستخدامينيز استفاده مي شود، در كلاس ارائه دهيد.
خوپذيري و عادت • انسان ها در طول زمان يك روش و ياسيستمشخصي جهت انجام كارهاي خود انتخاب ميكنند، كهاينسيستمبراي هر شخص با ديگري متفاوت است. • شرايطجوي و جغرافيايينيزنوعي عادت و خوپذيريايجادميكنند. • عادت به شرايطمحيط، يكفرآيندزماني است كه به طور متوسط و با در نظر گرفتن اختلافات شخصي در عرض شش هفته ظاهر مي شود و در طول اين مدت شخص كمكم به محيط عادت ميكند.
فراگيري • قدرت فراگيري و آموختن افراد در كارهاي مختلف، متفاوت مي باشد. • به طور كلي، مهارت در انجام كاربستگي به دو عامل زير دارد: • بازده كار • زمان انجام كار با تدارك دوره هايآموزشيبراي افراد، مي توان مشخص كردكه هر فرد در در چه نوع كاري قدرت فراگيريبيشتري دارد.
تناسب كار • متناسب بودن كار با شخص از عواملي است كه در تواناييكاري او اثر مي گذارد. • كاررانندگيكاميون متناسب با قدرت و روحيه خانم ها نمي باشد و طبيعتاً بازده خوبي نخواهد داشت. • كار مونتاژ قطعات ظريفكاري ست كه با طبيعت خانم ها بيشتر سازگار است و مردان نمي توانند با دقت و ظرافت مناسب آن را انجام دهند. • يك فرد ضعيفالجثهنمي تواند كارسختي مداوم را انجام دهد.
تمرين • تكراريككار و انجام كارهاي هم شكل و نزديك به هم تحت شرايطكاريمعين را تمرينمي نامند. • تمرين معمولاً به كوتاه شدن زمان كار، بهتر شدن كيفيتكار و به كارگيريتواناييكاريكمتر منجر خواهد شد. • بهتر شدن توان ناشي از تكرار را ميتوانيمتمرينبناميمكهارتباطي به آموزش ندارد.
تمرين • تمرينخودآگاهيا آگاهانه • شخص آگاهانه ظرفيتكاري خود را بالا مي برد و درصدد مقاومت در برابر خستگيشديد و كار اضافه بر ظرفيتبرميآيد. • تمرين ناخودآگاه ياغيرآگاهانه • همراه با سايرفعاليت ها بخشي از يككارروتين بوده و پس از مدتي بهتر شدن كار را نشان مي دهد. • شخصيكه در قسمت نگهداري و تعميراتيككارخانهكارميكند به مرور زمان كار را با كيفيتبيشتري انجام مي دهد. گذشت زمان در اينتمرين را تجربه مي نامند.
تمرين • كاهش زمان كاري هر بخش از كار در اثر تمرينبستگي به نكاتزير دارد: • تعداد دوره هايزمانيكارييك بخش از كار و دوام تمرين • تناسب و تمرينيكه انسان براييكوظيفهكاريمعين از تجربياتقبلي خود منتقل ميكند. • طريقه و نوع آشنا شدن با كار
فاكتورهايفيزيولوژيكي و رواني • مهمترين و موثرترين عامل در سنجش توانايي انسان، عوامل فيزيولوژيكي و رواني خواهند بود كه در يكطيفوسيع با تعداد فراوان قرار دارد. • چند فاكتور عمده عبارتند از: • ريتم بدن • خستگي • استراحت
ريتم بدن • حالات جسمي و رواني انسان در ارائه توان كاري در طول شبانه روز را ريتم بدن مي نامند كه در ساعات شبانه روز متغير بوده و يكنواختنيست. • اينتغييرات عمدتاً ناشي از تغيير درجه حرارت بدن در طول شبانه روز و همچنين عادت مي باشند.
ريتم بدن • آهنگ كار روزانه با وقت محلي و عادات زندگي انسان ها رابطه دارد و از سال هايجواني به بعد تكاملمييابد. • تأثير ساعات روز و شب در ارائه توان انسان مي تواند در اثر وجود انگيزشقوي، خستگي، تغييرشيفتكاري و يا انجام كار به وسيلهسيستم دستمزد تشويقيكمرنگ شده و عملاً تغييريابد.
ريتم بدن • اگر عادت به يك نوع ريتمكاري در بدن ايجاد شود، اين عادت پس از يكيا دو روز استراحت به حالت اوليه باز مي گردد.
ريتم بدن حالات مختلف توان جسم در يككاردقيق با توجه به زمان هاي استراحت
ريتم بدن حالات مختلف توان جسم در يككارمعمولي با توجه به زمان هاي استراحت
عوامل موثر در افزايشراندمان فرد • رهبري و سرپرستي • رفاه • رضايتشغلي • مسائل اجتماعي (مسكن، آزادياجتماعي) • طراحيكار
مسائل اجتماعي (مسكن، آزاديشخصي) • تئوريمازلو • بعد از غذا كهنياز اوليه انسان مي باشد، مسكن در رديفبعدي قرار داردو وجود و مالكيتشخصي آن تأثيربسزايي در افزايشراندمان و بازدهيكارمند و ياكارگر دارد.
طراحيكار • كاريكنواخت • اختيار زمان كار از شخص گرفته مي شود و او مجبور است تحت شرايط و زمان مشخص و معينيكاركرده و تابع مقررات كار و استراحت تعيين شده باشد. • كارغيريكنواخت • در اين نوع كار، شخص اختيارزمانبنديكارخويش را در دست دارد و مي تواند بر حسب شرايط و زمان اختياري خود كاركند.
خستگي • اين اصطلاح معمولاً اشاره به فقدان كارايي و بيميلي نسبت به هر نوع كار دارد. • بر اثر فعاليتهايعضلاني، بدن انسان دچار حالتيمي شود كه انتقال سيگنالهايعصبي در آن به كندي صورت ميگيرد. • دسته بنديعمومي: • خستگيعضلاتي • خستگيعمومي
خستگيعضلاني • ناشي از فشار بيش از حد بر روي عضلات مي باشد و در آنجا جمع شده است. • علائم ظاهري • آزمايشي از طريقماهيچهايجدايافته از يك قورباغه به دست آمده است. • ماهيچه مزبور به صورت الكتريكيتحريك شده و باعث مي شود ماهيچه منقبض شود و كارفيزيكي را با بالابردن وزنه انجام دهد. سپس جمع شدگييارهاييپيشميآيد.
رويامحمدعلي پور Roya.Ahari@gmail.com
خستگيعضلاني • اصولاًنتايجيكساني با استفاده از ماهيچه انسان بدست ميآيد. • عملكردكاهشيافتهماهيچه پس از فشار در فيزيولوژيخستگيماهيچهايناميدهمي شود.
خستگيعمومي • علائم خستگي عبارتند از • احساس كليخستگي • احساس كسلي و سنگيني • خستگي چون تشنگي و گرسنگينياز به زمانيبرايفرآيندهايبهبودبخش دارد تا جايگزين شود.
علل خستگي • شدت و مدت تلاش بدني و ذهني • عوامل محيطي • تغييرات 24 ساعته فعاليتهايحياتي انسان • مسائل فيزيكي مانند مسئوليت ها، نگراني ها و برخوردها • دردها، بيماري ها و اعتيادها • سوء تغذيه
انواع خستگي بر اساس علت پديد آورنده • خستگيبيناييناشي از خستگيبيش از حد چشم ها • خستگيكل بدن از لحاظ فيزيكي با بار بيش از حد اندام • خستگيفكريكه به واسطه كارذهنيياهوشيايجادمي شود. • خستگيعصبيكه به واسطه فشار بيش از حد بخشي از سيستم روان سنج پديدميآيد همانند كارمتبحرانه • خستگي مزمن با تجمع تأثيراتطولاني مدت • خستگيناشي از بهم خوردن ريتم روز و شب
عوارض خستگي • كاهش توجه • كاهشدريافت • كاهش سرعت عملكردفيزيكي و ذهني • كاهش دقت و افزايش اشتباه • مصرف انرژي بالا جهت ثابت نگه داشتن راندمان • احساس خستگي و گيجي • بيعلاقگي نسبت به كار در دراز مدت
استراحت • استراحت خودانگيز • به طور طبيعي از طرف كارگر اعمال مي شود و مدت آنها كوتاه و تواترشانزياد است. مكثكردنهايكوتاهحينكار • استراحت هاي پنهان • كارگر در اين فواصل خود را مشغول كارديگريميكند تا جبران سختيكاراصلي را بكند. تغيير در نحوه نشستن، رفتن به دستشويي
استراحت • استراحت هاي اجتناب ناپذير • استراحت هاييكهكارگرناگزير است منتظر آماده شدن كار و مقدمات آن باشد. قطع برق، تمام شدن قطعه كار • استراحت هايپيشبيني شده • فواصل زماني است كه بر اثر برنامه ريزيصحيح و جهت حفظ سلامتيكارگر و بهتر كردنكيفيتكار در برنامه ريزيتوليد، پيشبينيمي شود.
