1 / 46

An Córas Imshruthaithe 26&27

An Córas Imshruthaithe 26&27. ???? Cén fath go bhfuil Córas Imshruthaithe ag teastáil uain ????. Coras ‘ taisteal ’ do orgánaigh. Cén fáth ?? 1.Ocsaigin & cothaigh ag gach ceall 2 . F áil réidh le fuíollábhar ó cealla

dustin
Download Presentation

An Córas Imshruthaithe 26&27

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. An CórasImshruthaithe 26&27

  2. ???? Cénfath go bhfuilCórasImshruthaitheagteastáiluain????

  3. Coras ‘taisteal’ do orgánaigh Cénfáth?? 1.Ocsaigin & cothaighaggachceall 2. Fáilréidh le fuíollábharó cealla • ORGÁNAIGH AONCHEALLACH (Amoeba/Baictéar)tarlaíonnsétríidirleathadh • ORGÁNAIGH ILCHEALLACH níoscoimpléascaí(ainmhithemóra) táchórasimshruthaithe speisialtaagteastáil

  4. Bíonnnacuidannaseo a leanas i córasimshruthaithe: 1.Leacht, an fuil 2. Caidéal (pump), ar a dtugtaran chroí 3. Fuileadáin, feadáinchun an fuila iompar go dtínacealla go léir http://video.about.com/heartdisease/How-the-Heart-Functions.htm

  5. CórasImsruthaithe an duine CórasDúntaDúbailte – • Córasnascamhóga(bailaíotar an O²anseo & cuirtear an CO² amach as an fuil) & • CórasSistéamachdon corpcuirtear an fuillán doO² timpeall an choirp...

  6. Tá 2 córas (scámhóga & sistéamach)& MAR SIN 2 thaobh don chroí(clé& deis). • TAOBH DEIS- lán de fhuildé-ocsaiginithe(fuilgan O²)a théann go dtínascamhóga & ansinarais go dtí an croí • TAOBH CLÉ- lán de fuilocsaiginithe (fuil le O²) a théanntimpeall an chorp & arais go dtí an chroí.

  7. Ach….Cénfath go bhfuilOCSAIGIN (O²) agteastáilagcealla do chorp? Riospráid- Chun Glucóis a bhrisesíoschun an fuinneamh a scaoileadh as.

  8. 1. NA FUILEADÁIN Iompraíonn na fuileadáin fuil timpeall an chorp. Is iad na: • Artairí, • Féitheacha & • Ribeadáin na fuileadáinsacóras

  9. An líneáil istigh- intéiliam Sraith lár – matán & snáithíní leaisteacha (a) ARTAIRÍ Feidhm: • Iomparfuilóngcroí • Iomparfuilocsaiginithe* Structúir: • Nílchomhlaí(valves) acu • Ballatiubh, láidir • Tácuisle (pulse) de bharrbrúfolamór Lúman– áit aritheann an fuil

  10. (b) FÉITHEACHA Feidhm: • Iomparfuildé-ocsaiginithe(seachasféithscamhógach) • Iomparfuilarais go dtí an croí Structúir: Chomhlaí (valves) nach ligean don fhuil ach ghabháil treo amháin • Ballatanaí • Cóngarachdo dromchla an craiceann • Nílcuisle (pulse) acu comhla

  11. Trasghearradhfiocháinfola Ainmnigh 2 príomhdifríochtaíidirartairí & feitheacha????

  12. (c)RIBEADÁIN (capillaries) • Fuileadáin is lú Feidhm: • Chun substaintí riachtanach m.sh. O₂, glúcós, fuíollábhar gabháil isteach/amach tríd nachealla. m.s.Ailbheolaisclúdaithe I ribeadainfola.

  13. 2. An Fhuil • Páirtleachtach – an plasma, (55%toirt) • Páirtsholadach– nafuilchealla, (45%) • Fuilceallabána • Fuilchorpínídearga& (c) Pláitíní. Is é 7.4 pH an fhuil*

  14. Plasma • (Leachtbuí 90% uisce & 10% d’ábhairtuaslagtha). Feidhm: Méaniompair do fuilchealla & do substaintítuaslagtha: cothaithigh (glúcós), Hormóin(inslin, aidréanailín..), Gáis , Salainn, Fuíollábhair… • Chun an fhuil a chosc ó théachtadhnuair a bhíonnsí á stóráilbaintear an fibriniginaisti. Tugtarséireamarfhuilganfibrinigin. Plasma: An chuidleachtach den fhuil. Séiream: Plasma nafolaganfibrinigin ann.

  15. (a)FuilcheallaDearga • Cruthdiosc= achardromchlamór= (níosmóocsaigine) • Déantariadsmiordheargcnámha • Níbhíonnnúicléas/miteacoindrí • Maireannsiad120 lá& bristearsíossaLiathán (spleen) & san Ae(iaranniontu a athúsáid). • Bíonnlí (pigment) haemaglóibínacu Feidhm: Iompar O₂

  16. (b) FuilcheallaBána • Níosmónádearg & bíonnnúicléasiontu • Déantariad i smiornagcnámh & aibíonnsiadsachóraslimfeach Feidhm: Trid in aghaidhgalairsrl. Dháchineálfuilcheallabána: (i) Limficítíagus (ii)Monaicítí.

  17. Limficítí& Monaicítí(fuilcheallabána) • Limficítí:Déantariad i smiornagcnámh, aibíonnsachóraslimfeach. Cuireannsiadantashubstaintíarfáil in aghaidhbaictéir& víris. Ionsaíonnnahantashubstaintíceallaeachtrannacha, loiteannsiadiad. • Monaicítí: Feidhmcosantach- ionsaíonnsiad baictéir &ceallamarbha ‘fagaicíteach’.

  18. (c) PláitíníFola • Iarsmaíbeaga de cheallamóra • Níbhíonnaonnúicleasiontu • Cabhraionnnapláitíníle téachtadhnafola(clotting) • Fuilchealla is lú.

  19. FeidhmeannanaFola(achoimire) 1. Iompar: 2. Cosaint: • Fuilcheallabána- antashubstaintiarfáil • Pláitínífola- téachtadhnafola. 3. Rialú: • Méiduisce& salainnsnacealla. • Teochtan choirp a rialú.

  20. Fuilghrúpaí- O, A, B, AB • Arnafuilchealladeargabíonngliceapróitéiní. • Feidhmíonnsiad mar antaiginí& spreagannfoirmiúantashubstaintísabhfuil. • 2 chineálantaiginí: antaigin A &antaigin B. • Dábharrseobíonn 4 chineálfuilghrúpaíannbunaithearnahantaiginí a bhíonnarnafuilchoirpíní

  21. GrúpaíFola • fuilghrúpa A – antaigin A ardromchla • fuilghrúpa B – antaigin B ardromchla • fuilghrúpa AB –antaigin A & B ardromchla • fuilghrúpa O - Nílaonantaiginardromchla.

  22. FachtóirRhesus & do fuilghrúpa • Cineálgrúpáilfuileile. • Daoinele fachtóir D deirtear go bhfuilsiadRh+ (rhesus deimhneach) -Timpeall 85% daoine. Daoineganfachtóir D deirtear go bhfuilsiadRh- (rhesus diúltach) • Chun fuildaoine a aicmiúúsáidtearnadháchóras. M.s grúpa O+

  23. Fachtóir Rhesus- fabhanna…. • Le linntoirchis- bean atáRh- le linbhatáRh+, d’fhéadfadhroinnt de antaiginían linbhtrasnúisteach i gcórasfolanamáthar. • SpreagannnahantaiginíseofoirmiúantashubstaintíI fuilnamáthara cuireaannisteacharforbairtfuilchealladearga an featas. Nífadhb í seo de ghnáthar an gcéadtoircheas.

  24. An Chroí • Orgánmatánach Suíomh: taobhthiar den steirneam, beagánarchlésatóracs, idirnascamhóga • Tugannan peireacairdiam(scannántimpeallcroí) cosaint – coscarfrithcuimiltnuair a bhíonnséagbualadhI gcoinne an cliabhán.

  25. An Chroí- Lasmuigh: • Balla- Matáncairdiach(Nítuirsaíonnsé). • Foinsefuilféin:ionasgurféidir le ceallanacroíocsaigin a fháil – Na FuileadáinCorónacha (coronary).

  26. StruchtúrInmheánach 4 seomraísachroí: • 2 uachtarach le bhallaítanaínat-aitriam. • 2 seomraííochtarach le bhallaítiubhanaméadailín • Roinnteag an seipteam Táfeidhmeannadifriúlaag an dhátaobh.

  27. Aitriamdeas– faigheannséfuildéocsaiginitheóngcorptríd an vena cava íochtarach& ónceanntríd an vena cava uachtarach. • Méadailíndeas- faigheannséfuilónaitriamdeas& cuireannsé é amachdul go dtínascamhógatrí an artairescamhógach. • Aitriamclé-faigheannséfuilocsaigintheónascamhógatrídnaféitheachascamhógach • Méadailínclé– faigheannséfuilónaitriamclé &cuireannsé é go dtí an corptríd an aorta)

  28. Uachtarach Vena Cava Íochtarach Seipteam

  29. Comhlaí– struchtúrnachligean do fuilcúlsreabhadh (backflow) sachroí. Comhlaísachroí: • Bíonncomhlaí le fáilidir an t-aitriam& an mhéadailín. Ar an taobhdeis - 1. ComhlaThríchuspach Ar an taobhclé- 2. ComhlaDhéchuspach • Tánacomhlaíseoceangailte go ballaían méadailín le nachordae tendinae. • Tá3. comhlaíchorránachidir an méadailíndheis & an artairescamhógachceanneileidir an méadailínchlé & an aorta.

  30. Comhlaí (Valves) an Chroí comhlaíchorránachScámhógach comhlaíchorránach an Aorta Comhla Déchuspach Chordae Tendinae Comhla Thríchuspach

  31. TimthriallCairdiach:(Céimeanna i mbuaile an chroí) • Tógannbuaillechroíamháin0.8 s. Buaileann an chroítimpeall70 uairgachnóiméad. 1. TÉANN AN FUIL ISTEACH SA CHROÍ • Tánaaitriam& naméadailínscoilte(diastól). Téann an fuilisteachsnaaitria (trídna venae cavae& féitheachascamhógach). Bíonnnacomhlaídúnta. (0.4 sec) 2. PUMPÁLANN AN FUIL Ó NA AITRIA GO DTÍ NA MÉADAILÍN. • Osclaíonnnacomhlaídéchuspach& thríchuspach. Téann an fuilisteachsaméadailín. Dúnannchomhlaí an Venae cavae & naféitheachascamhógach. Níl an fuil in anndulisteachsnaaitria. (0.1 sec) 3. FÁGANN AN FUIL AN CHROÍ. • Bíonnnaaitriascaoilte. Crapannnaméadailín& brúitear an fuilamachóngcroí. Leis an brúseoosclaíonnnachomhlaícorónach& dúnannnacomhlaídéchuspach & thríchuspach. (0.3 sec)

  32. AV SA- seadaire Seadaire- ‘pacemaker’ a thosaíonnbuille an chroí. Suíomh- ballaan aitriamdheis. Cuireannan séadaireamachríogaa scaipeannarfudballaí an aitria. De bharr sin crapannnamatánaitirach (siostól) & brúitear an fuilisteachsnaméadailín…

  33. Obair an chroí- athbhreithniúcháin • http://video.about.com/heartdisease/How-the-Heart-Functions.htm

  34. Trg: Dioscadh an Chroí Cúlra: • An cosúil le chroína mámaigh (4 seomrín). • Tá an méid & structuircroí an muccomhcosúil le croí an duine go rabhadarúsáidthe I trasphlandú do daoinesa 20úaois. Ach toisc go rabhadar diultaithe go minicníúsáidteariad a thuille. Samhradh 2001- an céádtrasphlandúcroisaorga.

  35. Dioscadh an Chroí Modh (a): Feacharstructúireismhéánach an chroí & sainaithin: 1. An tosach do chroí (níosmaolaithe & bíonnna artaríann) 2. An Aorta 3. An Vena Cava 4. An Meidhlíndeis & clé(cléníostiubhadh). 5. Na artairíCorónach (tosaíonnsiad in aice an aorta & ritheannsíosdromclaarchroí.

  36. Tosach an chroí Cúl an chroí

  37. (b) An Chroíinmhéanach. 1. Glanan croí & cuirar an bórd. 2. Gearr an ballatanaíoscomhar An atriamdeis & sainaithinna: chordae tendonae& comhla trécuspach. 4. Gearrballa an meidhlíndeis 5. Gearrmeidhlíncléanois. 6.Aithin nacomhlaícoránach(semi lunar) istigh I oscailtí an aorta & artairí scamhógach go dtínaatriam.

  38. CUISLE (pulse) • Is é crapadhmhatáin an chroí, rud a bhrúnn an fuilisteachsnahartairígurcúis leis. • Is é méadú & cúngúarsraithleaisteachbhallana n-artairí, rud a bhrúnn an fuiltimpeall an chorp.

  39. BRÚ FOLA • Is é an fuilagdulisteach san aorta de bharrcrapadh an méadailínclé (brúsiostól) an áit leis an brúfola is airde. • Tógtaran brúfolaónartairesalámhuachtarach. Scríobhtarcrapadh & socrachtnamatán mar chodán m.sh. 110/75 • Hipearteannas – brúfolaró-ard • Hipeateannas- brúfolaró-íseal.

  40. An ChórasLimfeach Cad é? chuidden córasimshruthaithe& cosainte& díléa. • (an daracórasimsruthaithesachorp). • Sa córastásoithílimfelíontale limfe. Córasaonslíde limfigh. • Tácomhlaíiontu& ballatanaíneamhleaisteachle lúmanmór.

  41. Feidhm: Bailíonnlimfesreabhán& iompraíonnsé é go dtí an fuil. Tarlaíonnséseo i dháslí: • Araissafuil(ribeadáinnaféitheacha). Nó: • Isteachibhfeadáinlimfe/lifmigh). • Braitheann an córaslimfearcrapadhmatán an corpchun an sreabhána bhogadh Is leacht é atá an cosúil leis an bplasmafola é (ganroinnt do nafuilcealla & ganmóránpróitéinífola) . Tagannsreabhán ó naribeadáin.

  42. NóidLimfe • Déantarceallalimfeacha(limficítí) snasmíor(marrow) & stóráilteariadanseo. Feidhm: Déantarantashubstaintí(antibodies) snanóid. • Scriosannsiadna baictéira thaganntríd.

  43. Feidhmeanna an CórasLimfeach 1. Sreabhánfíochánacha bhailiú& a iompararais go dtí an fuil. 2. Chun lipid díleáiteó nastéigeacha a ionsúisteach. (lachtachánnaVillis) 3. Cosaintó galartríantashubstaint & limficítí. http://www.livescience.com/11351-top-10-amazing-facts-heart.html

  44. Turg: Chun tioncharnahaclaíochtaarbualadhchroí an duine a fhiosrú (cuisle). MODH: 1. Suighsíos & lig do scíth. 2. Faighdo cuisletríddháméar do lámhdeisar an taobhistigh do dorostaclé.. (Mábrúnntú do méaragheobhaidhtúcuisleníosláidre.) 3. Comhairdo cuislearfeadh 15 soicind. Méadaigh an uimhir sin faoi 4 chun an rátacuislesanóiméad a fháil. • HINT: Cabhróidhséleatmáúsáidfidhtústaduaireadóir/ comhairíonnduineeile an 15 soicindnuair a comhairíonntúnafrithbhuaileadh

  45. 4. Athdhéané seofaoidhó. Breacsíosnatorthaí do gachnóim. Faigh an mean cuisle/nóim. 5. Seas suasagus “rithar an spota”. Lean ort agritharfeadh 2 nóiméad. 6. Suighsíosagustosaighláthaireachar do cuisle a thomhaisarfeadh 15 soicind . Méadaigh an uimhir sin faoi 4 chun an rátacuislesanóiméad a fháil. Léan ort agtógáil do chuisle go dtí go théann do cuislearais go dtí an rátacuislescíth. http://www.livescience.com/11351-top-10-amazing-facts-heart.html

More Related