Merched a chwaraeon colegau

1. Merched a chwaraeon colegau • Cafodd yr AIAW (Inter Collegiate Athletics for Women ) ei sefydlu yn 1971 ac erbyn 1980 derbyniodd yr NCAA fod chwaraeon merched yn bwysig. • Cafwyd gwared o’r AIWA yn 1983, gan iddo gyflawni ei bwrpas. • Pêl fasged yw’r gêm fwyaf poblogaidd i ferched o fewn y colegau. • Tyfodd yn gyflym yn 1980 ar ôl y ‘Ddeddf Hawliau Sifil’1964 a roddodd gydraddoldeb i bobl dduon i gael addysg a mynychu timau chwaraeon.

2. Mae chwaraeon bellach wedi cael eu strwythuro yn rhanbarthol o dan ofalaeth yr NCAA.

3. Pêl fasged merched

4. Mae rôl merched mewn chwaraeon, tan yn ddiweddar, wedi bod yn rôl fwy cynorthwyol e.e codwyr hwyl‘cheerleaders’ • Ond yn 1970 cyflwynwyd Teilt IX, a’i bwrpas oeddgofalu bod cydraddoldeb arsail rhyw yn bodoli o fewn chwaraeon.

5. Teitl IX www.womenssportfoundation.org

6. Teitl IX • Mae merched yn America yn hanesyddol wedi cael yr un profiadau o ragfarn â merched Prydain. • Mae chwaraeon wedi datblygu drwy gysyniadau dynol a chyhyrol, gan ganolbwyntio ar gystadleuaeth, cyrhaeddiad, ymosodedd a goruchafiaeth (dominance) • Mae hyn wedi arwain at lai o ferched yn cymryd rhan.

7. Mae’r rhan fwyaf o gemau wedi eu hanelu at ddangos gosgeiddrwydd ac ychydig iawn o gyswllt corfforol. • Neu o’r ochr gefnogi - sydd yn cael statws uchel- drwy y codwyr hwylsydd wedi ei seilio ar brydferthwch ac adloniant.

8. Y polisi taleithiol a gafodd ei ddatblygu/basio oedd Teitl IX, 1972 • Roedd hwn yn bolisi a weddnewidioddchwaraeon i ferched. • Roedd yn golygu fod merched yn cael eu trin yr un ffordd â dynion o fewn y system addysg. • Ers i’r ddeddf gael ei phasio, mae nifer o achosion llys wedi cael eu hennill. • Mae’r ddeddf yn nodi na ddylai unrhyw ragfarn gael ei dangos yn nhermau y rhaglenni a gynigir, safon y dysgu, gwasanaethau meddygol, a chostau teithio.

9. Ni newidiodd cyfraddau cyfranogiad lawer hyd yr 1970’au, lle gwelwyd cynnydd mawr mewn cyfranogiad o fewn chwaraeon ieuenctid, rhyng-golegol, amatur a phroffesiynol. • Roedd hyn oherwydd: • Y mudiad merched • Symudiad ffitrwydd • Cynnydd mewn ymwybyddiath cyhyoeddus ynglŷn â chwaraeon merched, a chynnydd mewn darlledu • Polisïau taleithiol.

10. Roedd rhaid gofalu bod pob ymdrech yn cael ei gwneud i ofalu bod addysg yn cael ei wneud yn ‘gyd addysgol’, er ei fod yn iawn i wahaniaethu tra yn dysgu chwaraeon cyffwrdd.

11. Enghreifftiau o’r defnydd o Teitl IX • Yn 1993 fe enillodd prif hyfforddwr pêl fasged merched Prifysgol Howard, $1.1miliwn oherwydd rhagfarn ar sail rhywgan ei bod hi yn ennill llai o gyflog na’r dynion. • NOW- (National Organisation for Women) Calafornia yn ennill achos yn erbyn 20 o gampysau’r dalaith oherwydd anghydraddoldeb mewn ariannu athletau. • Athletwyr merched Brown University yn ennill achos yn erbyn y coleg oherwydd anghydraddoldeb cyllidol rhwng yr adran merched â bechgyn.

12. Un o’rchwaraeon sydd wedi tyfu’n gyflym yn America yw Pêl droed. • Mae hyn yn bennaf ar ôl i Gwpan y Byd fod yn y wlad, ac ar ôl i dîm merched America ei ennill yn 1999. • Mae America wedi derbyn Pêl droed fel gêm sydd ar gyfer merched a bechgyn. • Mae hyn yn dra gwahanol i’r hyn a welir yn y DU. • Serch y twf mae’n dal i fod yn bell ar ei hol hi yn ôl gwariant a phŵer. • Mae Mia Hamm sydd yn chwaraewraig pêl droed i America yn cael ei noddi $1miliwn y tymor gan Nike.

14. Cafodd y rownd derfynol ei chwarae o flaen torf o 90,000, y dorf fwyaf i wylio chwaraeon merched erioed. • Erbyn hyn mae Adidas a Nike yn noddi’r timau, yn ogystal â chwmnïau fel Chevrolet a Budweiser. • Mae hefyd nwyddau tebyg i Soccer Barbie

15. Pam fod yna gymaint o boblogrwydd mewn pel droed. • America yn hoff o enillwyr • America yn hoffi’r gêm • Nid yw yn gorfod cystadlu gyda gemau dynion, sydd yn wahanol i Brydain. • Merched ddim yn chwarae Pêl droed Americanaidd • Pêl droed yn llai corfforol na Phêl droed Americanaidd

17. Tasg • Pa effaith mae Teitl 1X wedi ei gael ar system chwaraeon America?