D NEM SONU ISLEMLERI KONULU SEMINER NOTLARI

1. 1 DÖNEM SONU ISLEMLERI KONULU SEMINER NOTLARI HAZIRLAYAN : NAMIK ÖZYILMAZ YEMINLI MALI MÜSAVIR Dr Mediha Eldem Sk. No: 81/26 Kocatepe / ANKARA Tel : 419 69 26 Fax : 419 69 57 28 / 01 / 2011

2. 2 KAVRAM OLARAK DÖNEM SONU ISLEMLERI Dönem sonu islemleri, belli bir tarih itibariyle isletme mali tablolarinin, isletme faaliyet sonuçlarini ve isletmenin mali yapisini tam olarak yansitmasini saglamak amaciyla, mali tabloda yer alacak bilgilerin gerçekligi ve dogrulugunun saglanmasina yönelik islemleri içermektedir. Bu islem yilda en az bir defa yapilmak zorundadir. Bu islem VUK’da degerleme günü “ bilanço günü” olarak nitelendirilmektedir

3. 3 BILANÇO GÜNÜ (VUK Madde 185) “ Envanter defterine ise baslama tarihinde ve müteakiben her hesap döneminin sonunda çikarilan envanterler ve bilançolar kaydolunur. Ve bu tarihe “Bilanço Günü” denir. Envanter defteri ciltli ve sayfalari müteselsil sira numarali olur.

4. 4 ENVANTER Envanter iktisadi bir kiymetin mevcudiyetini tespit islemidir. Iktisadi kiymetin varliginin kayitlar üzerinden tespiti kaydi envanterdir. Bir iktisadi kiymetin fiili olarak tespit edilmesi de fiili envanter olarak adlandirilir. Kaydi envanter ile fiili envanter sonuçlarinin birbirini teyit etmesi gerekir. Teyit etmiyorsa kaydi envanter sonuçlari fiili envanter seviyesine getirilir.

5. 5 Envanterle Ilgili Düzenlemeler VUK 186-192’inci maddeleri Arasinda Yer Almaktadir. VUK Madde 186- Envanter Çikarmak VUK Madde 187- Bina ve Arazinin Envantere Alinmasi VUK Madde 188 -Bilançonun Tanziminde Envanter Listeleri VUK Madde 189 -Envanterde Amortisman kayitlari VUK Madde 190- Büyük magazalarda Envanter VUK Madde 191 –Envantere Alinan Kiymetleri Degerleme VUK Madde 192 – Bilanço

6. 6 ENVANTER ÇIKARMAK (VUK Madde 186) “Envanter çikarmak, bilanço günündeki mevcutlari, alacaklari ve borçlari saymak, ölçmek, tartmak ve degerlemek suretiyle kesin bir sekilde ve müfredatli olarak tespit etmektir.” Su kadar ki ticari teammüllere göre tartilmasi,sayilmasi ve ölçülmesi mutad olmayan mallarin degerleri tahminen tespit olunur. Mevcutlar alacaklar ve borçlar isletmeye dahil iktisadi kiymetleri ifade eder.

7. 7 Bilanço (VUK Madde 192) “Bilanço , envanterde gösterilen kiymetlerin tasnifli ve karsilikli olarak degerleri itibariyle tertiplenmis hulasasidir. Bilanço aktif ve pasif olmak üzere iki tabloyu ihtiva eder. Aktif tablosunda mevcutlar ile alacaklar (ve varsa zarar), pasif tablosunda borçlar gösterilir. Aktif toplami ile pasif toplami arasindaki fark mütesebbisin isletmeye mevzu varligini (öz sermayeyi) teskil eder. Öz sermaye pasif tablosuna kaydolunur ve bu suretle aktif ve pasif tablolarinin toplami denklesir. Ihtiyatlar ve kar ayri gösterilseler dahi öz sermayenin cüz’ü sayilirlar.”

8. 8 DEGERLEME Degerleme vergi matrahlarinin hesaplanmasiyla ilgili iktisadi kiymetlerin takdir ve tespitidir. (VUK Madde 258) VUK uyarinca degerleme “takdir “ ve “tespit” olarak iki sekilde yapilabilir. Tespit mükelleflerce VUK’nda belirlenen degerleme ölçüleri kullanilarak yapilir. Mutad degerleme ölçülerinin kullanilamadigi durumlarda degerleme takdir yoluyla yapilir. (VUK Madde 267) Degerlemede iktisadi kiymetlerin her biri tek basina dikkate alinir. Teammülen ayni cinsten sayilan mallar ile düsük kiymetli müteferrik esya toplu olarak degerlenebilir. ( VUK Madde 260)

9. 9 TTK UYARINCA DEGERLEME (TTK Madde 75, 455-464) “ TTK’nun 75’inci maddesinde sahis isletmeleri için “Bütün aktifler, en çok bilanço gününde isletme için haiz olduklari deger üzerinden kaydolunur. Borsada kote edilen emtia ve kiymetler o günün borsa rayicine göre ve tahsil edilemeyen veya ihtilafli bulunanlar müstesna olmak üzere bütün alacaklarda itibari miktarlarina göre hesap edilir.”seklinde genel bir hüküm bulunmaktadir.

10. 10 SPK UYARINCA YAPILACAK DEGERLEME SPK Yer alan degerlemeye iliskin düzenlemeler TTK’ndaki düzenlemelere paralel ancak daha ayrintili ve daha belirgin ölçüler içerir. TTK ve SPK uyarinca yapilacak degerlemeler “Ticari Bilanço” ve “Ticari Kar/Zarar” olusturmaya yöneliktir. Mali karin olusturulmasinda vergi, kanunlarinda (VUK) yer alan degerleme hükümlerinin esas alinmasi gerekmektedir.

11. 11 VERGI KANUNLARI GEREGINCE YAPILACAK DEGERLEME Vergi kanunlarina göre yapilacak degerlemelere iliski hükümler VUK’nun 258-330’uncu maddeleri arasinda düzenlenmistir. “Degerlemede, iktisadi kiymetlerin vergi kanunlarinda gösterilen gün ve zamanlarda haiz olduklari kiymetler esas tutulur.” (VUK Madde 259)

12. 12 Vergi Usul Kanununda Yer Alan Degerleme Ölçüleri ( VUK Madde 261-268) “Degerleme, iktisadi kiymetin nev’i ve mahiyetine göre, asagidaki ölçülerden biri ile yapilir.”(VUK Madde 261) Maliyet Bedeli (VUK Md.262) Borsa Rayici ( VUK Md.263) Tasarruf Degeri (VUK Md.264) Mukayyet Deger (VUK Md. 265) Itibari Deger ( VUK Md. 266) Rayiç Bedel ( VUK Mük. Md. 266) Emsal Bedeli ve Emsal Ücreti (VUK Md. 267) Vergi Degeri (VUK Md.268)

13. 13 MALIYET BEDELI “ Iktisadi bir kiymetin iktisap edilmesi veyahut degerinin arttirilmasi münasebetiyle yapilan ödemelerle bunlara müteferri bilimum giderleri ifade eder. “ (VUK Md. 262) Maliyetler Satin Alma Maliyeti Üretim maliyeti Olmak üzere iki baslikta toplanabilir.