490 likes | 1.22k Views
AŞILAR. Dr. H. İlkay AYDEMİR Aile Hekimliği A.D. 02 Haziran 2003. Bir çocuk ölünce Boğmacadan Ya da kızamıktan Gökte bulut olunca Yağmur olup düşünce yere Can vermek için Çiçeklere Sorar vurur da camlara Takır takır Gerekeni yaptınız mı ? Yaptınız mı gerekeni ?
E N D
AŞILAR Dr. H. İlkay AYDEMİR Aile Hekimliği A.D. 02 Haziran 2003
Bir çocuk ölünce Boğmacadan Ya da kızamıktan Gökte bulut olunca Yağmur olup düşünce yere Can vermek için Çiçeklere Sorar vurur da camlara Takır takır Gerekeni yaptınız mı ? Yaptınız mı gerekeni ? Dr.Çağatay GÜLER
AMAÇ • Bu sunumun sonunda katılımcıların rutin ve rutin dışı aşılar hakkında bilgi kazandırmak amaçlanmıştır.
Öğrenim Hedefleri Bu sunumun sonunda katılımcıların, • Aşı terimini tanımlayabilmesi • Sağlık Bakanlığı Rutin Aşılama Programını sayabilmesi • Rutin olmayan yeni aşılar hakkında güncel bilgileri kavraması • Aşı uygulamalarında sık karşılaşılan sorunların çözümünü bilmesi
Aktif immunizasyon Mikroorganizmanın tamamının ya da belirli işlemlerden geçmiş parçalarının canlılara verilmesi ile önemli bir sorun oluşturmadan doğal enfeksiyon sonrası oluşan immun cevaba benzer cevap alınmasıdır.
Eş zamanlı aşılama Birden çok aşının veya aşı ile immunglobulinin aynı zamanda verilmesi gerekiyorsa farklı ekstremitelerden yapılması önerilir
Oral aşının regürjitasyonu • 5-10 dakikada aşı çıkarılırsa doz tekrarlanır. • İkinci kez aşı çıkarılırsa ertesi gün doz tekrarlanır.
Aşıların doz aralıkları • Doz aralıkları uzamışsa aşılamaya yeniden başlamak gereksizdir • Önerilenden kısa sürede aşılama • immun cevabı azaltır, • lokal veya sistemik reaksiyonlara neden olabilir
Kombine aşıların avantajları • Enjeksiyon sayısının azalması • Sağlık kuruluşunu ziyaret sayısının azalması • Aşı programının basitleşmesi • Aşıya uyumun artması • Aşılama oranlarının artması • Hastalık kontrolünün artması • Aşılama maliyetlerinin azalması
Ayrı zamanlarda aşılama • Canlı virus aşıları aynı zamanda yapılamayacaksa 30 gün ara ile yapılabilir • Canlı virus aşıları tuberkülin testini bozabilir. Aynı günde veya 4-6 hafta sonra yapılmalıdır.
Farklı ticari preparat kullanılabilecek aşılar • Difteri ve tetanoz toksoidleri • Tüm hücre boğmaca aşısı • IPV, OPV • Hepatit A ve B • Kuduz • HiB
Prematürelerin aşılanması • Miadında bebeklerle aynı kronolojik yaş ve protokolde aşılanır. • Bölünmüş ve azaltılmış dozlar uygulanmaz.
Laktasyon ve hamilelikte aşılama • Aşıların anne sütü üzerine etkisi yoktur. • Emzirme kontrendikasyon oluşturmaz. • Tetanoz ve difteri toksoidleri gebelikte önerilir. • Hepatit B, pnömokok, influenza, OPV yapılabilir. • KKK,BCG hamilelerde kontrendikedir
Oral Poliovirus aşısı • p.o. • Canlı atenue aşı • Hem intestinal immunite hem de serokonversiyon sağlar. • Koruyuculuğu yüksek ve uzun süreli
İnaktif Poliovirüs Aşısı • Parenteral • İyi serokonversiyon geliştirir • Yeterli sekretuar IgA oluşturamaz. • Aşıyla ilişkili paralitik poliomyelit riski daha düşük
Aşıya bağlı paralitik poliomyelit riski OPV için 1/750.000 • Daha önce anaflaksi kontrendikasyondur. • Gaitadan virüs atılımı 4-6 hafta • Anne sütü ile beslenme,hafif ishal, ÜSYE aşının ertelenmesini gerektirmez
BCG aşısı • Canlı bakteri aşısı • İntradermal • Papül vezikül ülser skar • Koruma • Tüberküloza yakalanma % 50 • ölüm % 71, • tüberküloz menenjit %64 • PPD cevabı azalsa bile koruyuculuk 10-20 yıl devam eder.
Komplikasyonlar • Deri altı absesi, • Ülserleşen büyük lezyon • Lenfadenit • Ateş, konvulziyon, iştah azalması, irritabilite • Anaflaksi • Osteomyelit
Kontrendikasyonlar • Bağışıklık sisteminin bozuk olması • Yaygın cilt enfeksiyonu • Gebelik
Difteri Boğmaca Tetanoz Aşıları • Difteri ve tetanoz aşısı toksoid, • Boğmaca aşısı inaktive aşıdır • Asellüler boğmaca aşısının yan etkileri az • Tetanoz aşısı 10 yıl koruyucudur • Boğmaca aşısı • Koruyuculuğu % 82 • 6-12 yılda koruyuculuk %50 azalır
Yan etkiler • Lokal eritem, endurasyon, nodül • Ateş • Hipersensitivite reaksiyonları • Nöropati (0.5-1/100.000 aşı) • Guillain-Barre sendromu • Konvulziyon, ensefalopati • Sürekli ağlama, hipotonik-hiporesponsif kriz, febril konvulziyon, akut ensefalopati
Boğmaca aşısı kontrendikasyonları • Kollaps veya şoka benzer durum • Sürekli ağlama ve çığlık epizodları • Yüksek ateş (40.5 0C veya üzeri) • Konvulziyon ateşli/ateşsiz • Ensefalopati konvulziyonlu/konvulziyonsuz
Haemophilus İnfluenza Tip B Aşısı • Konjuge aşı • Aşılamaya erken başlama koruyuculuğu arttırır • Aşılamaya • 6.aya kadar başlanırsa % 85 • 24.ayda başlanırsa % 11-24 koruyucudur
Aşı şeması • 2-6 aylık bebekler 4-8 hafta ara ile 3 doz 3. dozdan bir yıl sonra rapel • 7-12 aylık bebekler 4-8 hafta ara ile 2 doz 2. dozdan bir yıl sonra rapel • 1-5 yaş arasındaki çocuklara tek doz
Yan etkiler ve kontrendikasyonlar • Kızarıklık,endurasyon, hassasiyet • Sürekli ağlama • Ateş • Anaflaksi gelişenlere uygulanmaz
Kızamık Aşısı • Canlı attenüe aşı • s.c. • Koruyuculuğu %90-95 • Maternal antikorlar 11. aya kadar + • 11 yaş civarında antikorlar koruyucu değerin altına iner
Yan etkiler ve kontrendikasyonlar • Ateş (%5-15), döküntü (%5) • SSPE (0.7/1.000.000) • Kontrendikasyonlar • Yüksek ateş • İmmunsupresyon, • Hamilelik, • Neomisine karşı anaflaksi hikayesi • 3 ay içinde kan ürünleri veya Ig verilmiş olması
Kızamık-Kızamıkcık-Kabakulak Aşısı • Koruyuculuğu %96 • İki dozla ömür boyu koruyucu • Yan etkileri: • Ateş • Döküntü • Lenfadenopati • Kombine aşı ile yan etki riski artmaz
Hepatit B aşısı • Rekombinant DNA aşısı • i.m. • Doz şeması • 0,1 ve 6.aylar • 0,1,2 ve 12.aylar; • 0,2 ve 4. aylar • 0,1 ve 12. aylarda uygulanabilir. • Koruyuculuğu % 90-95 • Koruma süresi 10-15 yıldır • Yan etkileri: lokal ağrı ve hafif ateş • Anti HBs bakılması rutin olarak gerekmez.
HBV için risk grupları • Kan ve kan ürünleriyle temas • Sık transfüzyon • Hemodializ • Sağlık personeli • Kanla perkütan temas • i.v. uyuşturucu • Dövme vb • Riskli cinsel temas • Perinatal temas • Bakım evlerinde yaşama • Düşük sosyo-ekonomik düzey
Hepatit A Aşısı • İnaktif virüs aşısıdır, • i.m. • Doz şeması • 1-18 yaş: • 0,1 ve 6-12.ayda 3 doz 360 EU • 6-12 ay ara ile 720 EU 2 doz; • 18 yaş üzeri: 6-12 ay ara ile 1440 EU 2 doz • Koruyuculuğu yüksek, koruma süresi 20 yıl tahmin ediliyor.
Suçiçeği Aşısı • Canlı attenue aşı • s.c. • Doz şeması • 12 ay-13 yaş tek doz, • 13 yaş üzerine 4-8 hafta ara ile iki doz • Tüm suçiçeği vakalarına karşı %73-97, ağır suçiçeğine karşı % 100 koruyucu • Yan etkiler: • lokal ağrı, • kızarıklık,şişlik, • makülopapüler döküntü( %3-5 vakada)
Kontrendikasyonlar • İmmun yetmezlik • 2 mg/kg/gün üzerinde steroid kullanımı • Gebelik • Jelatin ve neomisine anaflaksi • Aşı sonrası 6 hafta salisilat kullanılmamalıdır
İnfluenza Aşısı • İnaktif virüs aşısı, • i.m. uygulanır • % 70-90 koruyucu • <6 ay önerilmemektedir. • 6-35 ay yarı doz , • 8 yaş altına ilk kez aşı yapılıyorsa 1 ay ara ile iki doz aşı yapılır • Yan etkileri : • Lokal ağrı • ateş • kırıklık • myalji
Aşılama Önerilen Risk Grupları • 65 yaş üzeri • Kronik pulmoner hastalık • HIV enfeksiyonu • Bakım evlerinde yaşayanlar • Kronik metabolik hastalık • Kronik böbrek hastalığı • Hemoglobinopatiler • İmmunsupresyon • Gebeler ( >14 hafta ) • Uzun süreli aspirin tedavisi
Pnömokok Aşısı • 23 serotip içeren polisakkarit bir aşıdır, s.c. veya i.m. uygulanır. • İnvaziv hastalıkları önlemede %56-81 etkili • 10 yaşın altında 3 yıl sonra, 10 yaşın üzerine 5 yıl sonra rapel önerilir • İki yaşın altındakilerde immun cevap oluşturmaz.
Pnömokok aşı endikasyonları • Kronik KVS • Pulmoner hastalık • Diabet • Nefrotik sendrom veya KBY • Aspleni • orak hücreli anemi • İmmunsupresyon • HIV enfeksiyonu • 65 yaş üzeri • Kronik karaciğer hastalığı • Alkolizm • BOS kaçağı
SAĞLIK BAKANLIĞI AŞI TAKVİMİ 2006 • Doğumda Hepatit B-1 • 1. Ayın bitiminde Hepatit B-2 • 2. Ayın bitiminde BCG, DBT-1, OPA-1, Hib-1 • 3. Ayın bitiminde DBT-2, OPA-2, Hib-2 • 4. Ayın bitiminde DBT-3, OPA-3, Hib-3 • 6. Ayın bitiminde Hepatit B-3 • 12. Ayın bitiminde KKK • Rapel DBT-R, OPA-R, Hib-R (DBT-3, OPA-3, Hib-3’den 1 yıl sonra) • İlköğretim 1. sınıfta OPA, KKK, Td • İlköğretim 8. sınıfta Td, Kızamıkçık,Hepatit B 3 doz
MİLLİ PEDİATRİ DERNEĞİ AŞI TAKVİMİ ÖNERİSİ (2002)