İLETİŞİM ETKİLİ İLETİŞİM

1. İLETİŞİMETKİLİ İLETİŞİM Halk Sağlığı Müdürlüğü Destek Hizmetleri Şubesi Eğitim Birimi

2. İLETİŞİM NEDİR? • Düşünce, bilgi ve duyguların; sözcük, yazı ve resim gibi semboller kullanarak anlaşılır hale getirilmesi, paylaşılması ve etkileşim sağlanmasıdır.

3. Etkili iletişimin amacı; iletmek istediğimiz mesajı karşımızdaki kişiye amaçladığımız biçimde iletebilmek, istenen tutum değişikliğini sağlamak ve ortak bir anlayış oluşturmaktır.

4. Etkili İletişim için; • Uygun dil seçmek • Açık ve doğru mesaj vermek • Saygı duymak, güven vermek • Göz teması sağlamak • Beden diline dikkat etmek • İki yönlü iletişim kurmak • Geri bildirimde bulunmak • Dinlemeyi öğrenmek • Empati kurmak

5. Empati nedir? • Kişinin kendisini diğerinin yerine koyarak ne hissettiğini anlamaya çalışmasıdır. • Kişinin, diğerinin duygularının yoğunluğunu ve anlatımını algılama ve anlama yeteneğidir.

6. Empati ne değildir? • Empati karşımızdaki ile özdeşleşmek, ona benzemek, sempati duymak değil; onun bakış tarzını yakalamaya çalışma çabasıdır.

7. Konuşma Dili (Söz) Beden Dili (Yüz) Gönül Dili (Göz) “Aynı dili konuşanlar değil; aynı duyguları paylaşanlar anlaşabilirler.” Mevlânâ

8. Etkili Bir İletişimin Öncelikleri • Öz güven • Saygı ve Nezaket • Sevgi Dili (siz dili) • Sevecenlik (sempatiklik) • Empatik davranma (diğergamlık) • İnandırıcılık (ikna kabiliyeti) • Anlayış ve Hoşgörü • Tutarlılık • Erdemlilik • Kendisiyle barışıklık

9. Bakış ile insanın ruh hali arasındaki ilişki: Dosdoğru bakışta; saffet Yan gözle bakışta;hıyanet Yukarıdan aşağıya bakışta; kibir ve azamet Aşağıdan yukarıya bakışta; kin ve husumet.

10. “Bin kitap söz yazarız kalbi uslandırmak için, Kafidir bir acı söz, bin kalbi kırmak için.” Bahtiyar VAHAPZADE “Her zaman doğruyu söylerseniz; nerede, ne zaman, neyi söylediğinizi hatırlamak zorunda kalmazsınız.” Mark TWAIN “Kalp ne ile doluysa, dudaklardan o dökülür.” Goethe “Soğuk bir kalpten sıcak bir söz çıkmaz.” İsveç Atasözü

11. İyi Bir İletişim İçin; • İnsana değer ver • İlk saniye ve isme dikkat! • Gülümse • Sıkı tokalaş • İnsanları olduğu gibi kabul et • Farklılıkları hoş gör • Benzerlikleri ön plana çıkar • Eleştirme ve suçlama • Sakin ol!

12. İyi Bir İletişim İçin; “Kibir bele bağlanan taş gibidir; onunla ne yüzülür, ne de uçulur…” Hacı Bayramı Veli Duyma, dinle!!! Bilgi %12,5 İyi ilişki %87,5

13. Dış Özellikler % 55 Göz % 38 Ses % 7 Konuşma “İnsanın süsü, yüz; yüzün süsü, göz; aklın süsü, dil; dilin süsü, sözdür.” Yusuf Has Hacib

14. Dış Özellikler • Beden Dili • Dil yoluyla 40 bin sinyal • Beden dili 750 bin sinyal • Kılık Kıyafet ve Dış Görünüş • Duruş Şekilleri • Jest ve Mimikler

15. Etkili İletişimin Yararları • İç huzuru • Öz güven • Tatmin duygusu • Psikolojik rahatlama • Etkileyicilik • Samimiyet • İkna kabiliyeti

16. Etkili İletişimin Yararları • Hoşgörü • Sevecenlik • Tutarlılık • Erdemlilik • Saygınlık • Toplumsal Statü • Mevki ve Makam • Geniş bir çevre • Huzur, Mutluluk ve Başarı…

17. Karşılıklı Konuşmalar • Selamlaş ! • Hatır Sor ! • Söze Başla ! • Takdim Et / Tanıştır ! • Özür Dileme (!) • Teşekkür Et ! • Kutla ! • Telefonla Konuşma (!)

18. KENDİNİ YENİLE !!! • Fiziksel olarak (sağlıklı) • Sosyal olarak (tanışma) • Zihinsel olarak (kitap) • Ruhsal olarak (şükret)

19. HUZUR VE MUTLULUK İÇİN ! • Kendine güven, inan • Olumlu düşün, davran • Planlı ol, sıkı çalış • Zamanı iyi kullan • Yoğunlaş • Ümidini kaybetme

20. Biliyorsan konuş ibret alsınlar, bilmiyorsan sus adam sansınlar. (?) “Çocuklarınıza susmayı öğretin, onlar konuşmayı nasıl olsa öğrenirler.” Benjamin Franklin “İki şey ruhumuzu karartır; Konuşacakken susmak, susacakken konuşmak.” Şirazlı Sadi

21. STRES

22. “Stres” Latinceden türetilmiş bir sözcüktür. Anlamı güçlenme, gerilme ve baskıdır. Ayrıca sözcük “bütünlüğünü koruma” ve esas durumuna dönmek için çaba harcama halini de ifade eder.

23. HansSelye stres sözcüğünü, organizmanın içindeki çevreye karşı aldığı durum olarak tanımlamıştır. Bireyde bir dizi etki yaratan çevresel uyarıcıya stresör, bireyin bu tür uyarıcılara karşı gösterdiği tepkiye de stres, demiştir.

24. Selyestresi, organizmanın kendi yaşamını ve çevreye uyumunu tehdit eden bir unsura gönderdiği ve varoluşsal değeri olan bir “savunma ya da kaçma tepkisi” olarak tanımlamıştır.

25. Olumlu stres;bireyleri daha yüksek düzeyde performans ve yaratıcılık girişimlerine yönlendirir. Kişisel büyüme ve mesleki gelişme için teşvik edicidir. Olumsuz stres; genellikle mutsuzluk ve zararlı etkiler yapar. Stres çok kuvvetli ve uzun süreli ise uyum kapasitesini yıpratabilir veya zararlı fiziksel ve duygusal etkisi olabilir.

26. Stres Belirtileri Stres bireylerde zaman içinde süresi ve miktarına bağlı olarak belli sonuçlar yaratmaktadır. Az miktarda ve kısa süreli stres olumlu etkilerde bulunabilirken uzun süreli ve yoğun bir stres bireyin dengesini alt üst ederek çeşitli belirtilerin meydana gelmesine neden olabilmektedir. Bireyin stres altında olduğunu gösteren belirtiler şunlardır :

27. Stres Belirtileri Bedensel Tepkiler:baş ağrıları, sırt ağrıları, kas krampları, az uyumak, hazımsızlık ..Psikolojik Tepkiler: yorgunluk, kaygı (endişe), gerginlik, depresyon, can sıkıntısı, dikkat toplama güçlüğü, kendine olan güven azalması...

28. Stres Belirtileri Davranışsal Tepkiler: sigara ve alkol kullanımının artması, duygusal ve fevri davranışlar, kazalar… Sosyal Tepkiler :ev çevresinde diğer insanlarla kurulan ilişkilerde azalma, aile içinde ve toplum içerisinde sosyal rollerin yürütülmesinde beceriksizlik, toplumsal yalıtım…

29. Stresin Performansa Etkileri * İşe gitmede isteksizlik * Örgütten ayrılma * İş görendeki yetersizlik duygusu * İşbirliği sağlayamama * İşte hata yapma * İşten Uzaklaşma İsteği * İsabetsiz karar verme * Nitelik ve nicelik düşmesi * Tükenme

30. Stresle;Bireysel başa çıkma yöntemleri: 1- Egzersiz 2- Solunum Egzersizleri 3- Meditasyon 4- Biofeedback (Biyolojik Geribildirim) 5- Gevşeme (Relaxasyon) 6- Beslenme 7- Toplumsal Destek 8- Sosyal, Kültürel, Sportif Etkinliklere Katılma 9- Masaj 10- Dua ve İbadet 11-Zaman Yönetimi

31. ÖFKE VE BAŞA ÇIKMA

32. ÖFKE; • Normal ve temel bir duygudur, • Planlanarak ortaya çıkmaz, • Hoşnutsuzluğun doğurduğu yoğun bir duygudur, • Engellenme ve korkunun ardından ortaya çıkar • Saldırganlığa ve düşmanlığa eşlik eder

33. ÖFKE; • Öfkeli bir insanın saldırgan davranıp davranmayacağı, durumsal etkenlere, kişinin bilişsel niteliklerine, inançlarına değerlendirmelerine, önceki öğrenmelerine ve hatta biyolojik yapısına bağlıdır.

34. Öfke duygusu düşmanlık ve saldırganlık duyguları ile karıştırılmaktadır. • Saldırganlık, öfkeyi dışa yönelik olarak ifade etme şekillerinden biridir. Öfke ve düşmanlık duyguları saldırganlığı doğurmaktadır

35. ÖFKEYLE BAŞA ÇIKMA / ÖFKE KONTROLÜ • Öfke normal bir duygu olmakla birlikte asıl sorun, onun ifade biçiminde yatmaktadır. Öfkeyi kontrol etmek, onu bastırmak değil, doğru ifade etmektir. Ayrıca, uzun süreli ve yoğun olarak öfkelenmemektir.

36. Öfke kontrol edilmediğinde ne gibi sorunlar ortaya çıkar? • Kendini mahkeme salonunda bulma • Hapiste bulma • Hastanede bulma

37. NELER YAPILABİLİR? - Kişi öfkelendiğinde fiziksel, duygusal, düşünsel belirtilerin farkına varmalıdır. - Yüksek düzeyde öfkenin ilişkilerden önce, kişinin kendi sağlığına zararlı olduğunu anlamalı ve sinirlenmemeye çalışmalıdır. Örneğin, “sürekli ve aşırı öfkelenirsem, tansiyon, ….. Hastası olurum, bu nedenle sinirlenmemeliyim” şeklinde kişinin kendi kendini sürekli telkin etmesi öfkeyi kontrolde etkili olabilir.

38. NELER YAPILABİLİR? - Aşırı iş yükü, gerçek dışı beklentiler, hayal kırıklıkları sonuçta öfkeye yol açabilir. İş yükünü azaltmak, amaçları, beklentileri gerçekçi belirlemek öfkeyi kontrol edebilir. - Kişi her hafta zihnini boşaltmalı ve bedenini gevşetebilmelidir. Aşırı iş yükünden dinlenmeye mutlaka zaman ayırmalıdır. - Gerçekçi ve yazılı bir zaman planlaması yapılabilir.

39. NELER YAPILABİLİR? - Kişinin daha çok hangi durumlarda sinirlendiği belirlenmelidir. - Öfkelenmeye yol açan irrasyonel inançlar belirlenmelidir. “örneğin, herkes benim iyi niyetimi, anlamalıdır.” - Kişiye rasyonel inançlar ve kendisini sinirlendiren durumlarda en uygun “cümleyi” söylemesi öğretilebilir. - Sosyal ortamlarda öfkeyi uygun şekilde ifade etmeye yarayan sosyal beceriler ve iletişim becerileri kazandırılmalıdır.

40. NELER YAPILABİLİR? - Öfkeyi ifade etmenin farklı yolları olduğu öğretilebilir. Örneğin, pasif, saldırgan ve hakkını savunmak gibi farklı ifade yolları vardır. - Kişiye kendi öfke ifade tarzı üzerinde farkındalık kazandırılabilir. - Eyleme geçmeden, “zararla oturmadan” önce bir kez daha düşünmesi öğretilebilir. - Yoğun kızgınlık yaşayan ve bunu kontrol edemeyen kişilere, sorumluluk eğitimi verilebilir.

41. NELER YAPILABİLİR? -Kişiye Sorumlu davranışın ne olduğu öğretilebilir ve öfke yaşantısından örnekler üzerinde farkındalık kazanması sağlanabilir. - Öfke anında yapılan seçimin gerçekçi olup olmadığını değerlendirmesi ve öfke tepkisinin kontrol kuramı açısından değerlendirilmesi yaptırılabilir.

42. NELER YAPILABİLİR? - Başka bir seçim yapmanın olanaklı olduğunu kavrayarak, gereksinimlerini sorumlu bir şekilde karşılayabilecek gerçekçi alternatifler belirlemesi sağlanabilir. - Alternatif seçimin bilişsel, duygusal ve davranışsal sonuçlarını fark edebilmesi sağlanabilir. - Yaşanan öfkenin kendisinde hangi gereksinimi karşıladığını bilmesi sağlanabilir.

43. KİŞİLERARASI SORUN ÇÖZME

44. Bu algoritma size tanıdıkgeliyor mu?

45. PROBLEM (SORUN) NEDİR? • Mevcut durum ileolmasıgereken durumarasındakifark, • Bu farkınalgılanmasısonucuhissedilenrahatsızlık, • Bu rahatsızlığıortadankaldırmakiçin ne yapılmasıgerektiğinehenüzkararverilmemişyadaalınankararınuygulamayakonmamışolmasıdır.

46. Problem Alanları * Kişisel / Psikolojik * Sağlık * Eğitim *Sosyal / Kişilerarası * ……… * ………

47. Problem Türleri • YapılandırılmışProblemler • Yapılandırılmamış (açıkuçlu) Problemler

48. KİŞİLER ARASI SORUN NEDİR? İnsan sosyal bir varlıktır; gün boyunca çeşitli ortamlarda başka insanlarla etkileşimde bulunur. Kişilerarası sorunlar, gün boyu süren bu etkileşimlerin niteliğinden memnuniyetsizlik şeklinde ortaya çıkar.

49. Problem ( Sorun ) Çözme Problem çözme, kişinin belli bir problemi algılaması ile başlayan ve probleme çözüm buluncaya kadar devam eden bilişsel ve davranışsal bir süreçtir. Problem çözme, öğrenilenvegeliştirilebilenbirbeceridir.

50. Probleminnasıltanımlandığı, çözümünneredearanacağınıbelirler. Durum: Sabah işegitmekiçinsaat 08.00 de evdençıktınız; arabanızabindinizamaarabanızçalışmadı. SorunNedir? ……………………………………………….. ……………………………………………….. ÇözümNedir? ……………………………………………….. ………………………………………………..