Studia Podyplomowe IT w Biznesie Rational Unified Process

1. Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych Warszawa Studia Podyplomowe IT w BiznesieRational Unified Process Wykład 2Krótka charakterystyka RUP Wykładowca: dr inż. Ewa Stemposz ewag@ipipan.waw.pl

2. Zagadnienia Co to jest RUP? Kto i jak używa RUP? Dwa wymiary RUP Najlepsze praktyki a RUP Podsumowanie Prezentowany materiał został przygotowany w oparciu o publikację: Philippe Kruchten, The Rational Unified Process An Introduction, Addison-Wesley, 1999.

3. Co to jest Rational Unified Process ? (1) Lee Osterweil (1987): “Software processes are software, too” Rational Unified Process (RUP) - produkt firmy Rational Software,wspomagający zdyscyplinowane podejście do rozwoju oprogramowania. Cel - produkcja oprogramowania wysokiej jakości w przewidywalnym dla klienta czasie i budżecie. RUP,to także szkielet, rama (framework), który może być przystosowany (również rozszerzany) stosownie do specyficznych potrzeb adaptującej go organizacji. RUP oparty został o zbiór sześciu najlepszych praktyk: iteracyjny rozwój, zarządzanie wymaganiami, architektura oparta o komponenty, wizualne modelowanie, systematyczna weryfikacja jakości i zarządzanie zmianami (ale nie tylko). RUP jest zintegrowany z wieloma produktami firmy Rational Software, np.Rational Rose (modelowanie wizualne) czy ClearCase (zarządzanie zmianami): każde z narzędzi zostało zaprojektowane w taki sposób, by dostarczyć wsparcia również użytkownikom początkującym (tool mentors).

4. Co to jest Rational Unified Process ? (2) RUP - w ramach “douczania” - dostarcza: (1) Szablony dla podstawowych artefaktów wytwarzanych w trakcie procesu projektowego, takich jak np.: • Microsoft Word i Adobe FrameMaker: szablony dla podstawowych dokumentów i raportów. • RationalSoDa: szablony wspierające automatyzację prac przy przetwarzaniu dokumentów pochodzących z wielu źródeł. • RequisitePro: szablony wspomagające zarządzanie wymaganiami. • MicrosoftProject: szablony wspomagające planowanie projektu realizowanego w oparciu o iteracyjne podejście i bazującego na RUP. • HTML: szablony wspierające pracę online. (2) Przykładowe artefakty dla prostych systemów. E-coach zawiera wiele wariantów RUP ( np. RUP dla e-biznesu), które mogą służyć jako punkt startowy dla wielu różnych zastosowań.

5. Kto i jak używa RUP ? • RUP został wykorzystany jak dotąd przez więcej niż 1000 organizacji (dane z końca 1999 roku) dla różnych zastosowań, dla małych i dużych projektów: • Telekomunikacja: Ericsson, Alcatel, MCI • Transport, lotnictwo, obrona: Lockheed-Martin, British Aerospace • Produkcja: Xerox, Volvo, Intel • Finance: Visa, Merrill Lynch, Schwab • Inne: Ernst & Young, Oracle, Deloitte & Touche. • Więcej niż 50% użytkowników albo już wykorzystywało RUP do e-biznesu albo planowało wykorzystać w najbliższej przyszłości. • Niektóre z organizacji - ściśle w oparciu o RUP - budowały własny proces dostosowany do ich specyficznych potrzeb, a niektóre wykorzystywały RUP bardziej nieformalnie traktując jak repozytorium rad, wytycznych i szablonów.

6. Dwa wymiary RUP (1) Strukturę RUP można analizować z dwóch perspektyw, zwanych tu “wymiarami”: (1) Wymiar statyczny, związany ze statycznymi aspektami procesu, takimi jak, np.: części składowe procesu, przepływy prac, aktywności, artefakty i uczestnicy projektu. Wymiar statyczny procesu jest reprezentowany przez oś pionową rysunku na następnej folii. Na osi pionowej zostały oznaczone główne przepływy prac, grupujące aktywności zgodnie z ich wewnętrzną naturą. (1) Wymiar dynamiczny, reprezentujący aspekty dynamiczne procesu i opisywany w terminach, takich jak: cykle, fazy, iteracje i kamienie milowe. Oś pozioma rysunku reprezentująca ten wymiar odzwierciedla upływ czasu.

7. Dwa wymiary RUP (2) Fazy Przepływy prac Początkowa Opracowywanie Konstrukcja Wdrażanie Modelowanie biznesowe Wymagania Analiza i projektowanie Implementacja Testowanie Wdrażanie Konfiguracja i zarządzanie wymaganiami Zarządzanie projektem Środowisko Iter. #1 Iter.#1, Iter.#2 Iter.#1, Iter.#2, Iter.#3 Iter.#1, Iter.#2 Iteracje

8. Najlepsze praktyki a RUP (1) • Iteracyjny rozwój Podejście iteracyjno-przyrostowe rekomendowane przez RUP wspomaga: • zarządzanie wymaganiami, • integrację elementów składowych produktu (integracja postępuje progresywnie, a nie w postaci jednego “big bang” na końcu, ponadto integruje się mniejsze elementy), • wcześniejszą mitygację ryzyk (z reguły moment integracji jest tym momentem, w którym odsłaniają się zagrożenia dla projektu), • ponowne użycie, • bardziej stabilną architekturę, • zwiększenie zaangażowania i umiejętności uczestników projektu (patrz przykład testerów), • ulepszenie procesu w efekcie nabywania doświadczeń w kolejnych iteracjach. W RUP planowana jest liczba iteracji, cel i czas trwaniakażdej z nich, tak by zapobiec powstaniu niekontrolowanego, trwającego bez końca procesu.

9. Najlepsze praktyki a RUP (2) • Zarządzanie wymaganiami Zarządzanie wymaganiami rekomendowane przez RUP wspomaga: • lepszą kontrolę złożonych projektów, • uzyskanie produktu o lepszej jakości, • zwiększenie satysfakcji klienta, • poprawę komunikacji w zespole projektowym. • Architektura oparta o komponenty Aktywności związane z projektowaniem, szczególnie w pierwszych iteracjach, skupione są głównie na definiowaniu architektury przyszłego systemu. W efekcie, w pierwszych iteracjach powstaje architektoniczny prototyp, stopniowo ewoluujący, aż do przybrania ostatecznej postaci systemu w iteracjach końcowych. RUP wspiera systematyczne, metodyczne podejście do projektowania, rozwijania i poddawaniawalidacji architekturysystemu oferując style architektoniczne, reguły, ograniczenia oraz szablony dla opisu architektury bazujące na idei posiadania wielu perspektyw systemu.

10. Najlepsze praktyki a RUP (3) Komponent:Nietrywialny fragment software’u (np. moduł, pakiet czy podsystem),który wykonuje jasno sformułowane zadania i jest dobrze wyizolowany z otoczenia dzięki wyraźnie określonym granicom. Komponent stanowi realizację elementu modelu logicznego. • Komponenty mogą być stopniowo (dzięki iteracyjnemu podejściu), niezależnie rozwijane i stopniowo integrowane - “stary” pomysł bazujący na pojęciach: modularność i hermetyzacja (obiektowość idzie trochę dalej). • Niektóre z komponentów mogą być przekształcone w aktywa ponownego użycia. Takie komponenty powinny obejmować większy fragment oprogramowania niż np. biblioteka funkcji. Aktywa ponownego użycia mogą znaleźć zastosowanie także w innych projektach w obrębie danej organizacji, dzięki czemu tworzenie ich może mieć wpływ na wzrost produktywności, a przez to na poprawę jakości produktów organizacji jako całości. • CORBA, ActiveX, JavaBeans: co budować, co wykorzystać, co kupić? Dwa ostatnie punkty przesuwają ciężar budowy systemów z programowania na “składanie z komponentów”.

11. Najlepsze praktyki a RUP (4) • Wizualne modelowanie: modelowanie a UML • UML język z notacją graficzną do specyfikowania, wizualizowania i dokumentowania artefaktów wytwarzanych w trakcie procesu projektowego. • UML nie jest metodyką, tzn. wspomaga modelowanie, ale nie narzuca reguł tworzenia systemu. • Systematyczna weryfikacja jakości: jakość procesów i produktu • RUPnie wyróżniagrupy członków zespołu projektowego odpowiedzialnych za jakość produktu, przeciwnie za ostateczną jakość produktu odpowiedzialny jest każdy członek zespołu. • Jakość produktu dotyczy wszystkich artefaktów, które produkt obejmuje. • Jakość procesów zależy od tego w jakim stopniu pomiary i kryteria jakości dla artefaktów wytwarzanych “w trakcie” (np. plan. iteracji, plan testów, realizacja use-case, model, itp.) są rzeczywiście wykorzystywane. • RUP poświęca wiele uwagi systematycznej weryfikacji jakości.

12. Najlepsze praktyki a RUP (5) • Konfiguracja i zarządzanie zmianami W trakcie procesu projektowego, a szczególnie procesu opartego o podejście iteracyjne wiele produktów podlega modyfikacji. RUP wspomaga zarządzanie zmianami dzięki umożliwieniu śledzenia zmian w wymaganiach, projekcie implementacji i samej implementacji. Są zdefiniowane aktywności (wraz z odpowiednimi artefaktami) umożliwiające śledzenie defektów, nieporozumień czy uzgodnień. • Inne własności RUP • Rozwijanie oprogramowania w oparciu o przypadki użycia. • Możliwość wykorzystania RUP jako wzorca (szablonu), który może być rozszerzany i przystosowywany do własnych potrzeb (konfiguracja procesu). Wszystkie elementy procesu: artefakty, aktywności. przepływy prac, wytyczne, szablony mogą być modyfikowane. • Istnienie narzędzi, które wspierają tworzenie i zarządzanie artefaktami wytwarzanymi w trakcie procesu projektowego.

13. Inne własności RUP • Rozwijanie oprogramowania w oparciu o przypadki użycia • Przypadki użycia (nazywane czasami scenariuszami czy wątkami (thread)) tworzą połączenie między zbiorem wymagań a innymi artefaktami wytwarzanymi w procesie projektowym, takimi jak np. projekt implementacji, kod czy testy.Ta własność powoduje, że są powszechnie wykorzystywane, choć nie są elementem koniecznym w obiektowym podejściu do tworzenia oprogramowania. • RUP wspiera rozwijanie oprogramowania w oparciu o przypadki użycia, co oznacza, że właśnie przypadki użycia stanowią podstawę dla dalszych etapów projektowych. Przypadki użycia grają główną rolę w przepływach prac, takich jak: wymagania, projektowanie, testowanie czy zarządzanieprojektem. • Konfiguracja procesu RUPmoże być z powodzeniem wykorzystany w postaci “as is” dla małych i średnich organizacji, szczególnie dla tych, które nie rozwinęły własnego procesu.

14. Podsumowanie • RUP przykrywa całość cyklu życiowego SI. • RUP wykorzystuje najnowsze trendy i technologie: obiektowe podejście, architektura oparta o komponenty, modelowanie wizualne z UML, podejście iteracyjne, itd. • RUP jest systematycznie rozwijany i ulepszany(nie jest produktem zamrożonym”). • RUP posiada “solidną” architekturę, która może być przystosowana do konkretnych potrzeb użytkownika. • RUP wspiera rozwój oprogramowania w oparciu o sześć najlepszych praktyk: iteracyjny rozwój, zarządzanie wymaganiami, architektura oparta o komponenty, wizualne modelowanie, systematyczna weryfikacja jakości i zarządzanie zmianami. • RUP posiada całą paletę wspierających narzędzi.