380 likes | 749 Views
Amaç. Ateroskleroz risk belirlemede kullanılan biyokimyasal parametreleri bilecekler. Öğrenim Hedefleri. Dönem III öğrencileri bir saatlik eğitim oturumu sonunda bir hastada ateroskleroz riskini değerlendirebilmek için; Aterosklerozla ilişkili risk faktörlerini sayabilecekler,
E N D
Amaç • Ateroskleroz risk belirlemede kullanılan biyokimyasal parametreleri bilecekler.
Öğrenim Hedefleri • Dönem III öğrencileri bir saatlik eğitim oturumu sonunda bir hastada ateroskleroz riskini değerlendirebilmek için; • Aterosklerozla ilişkili risk faktörlerini sayabilecekler, • Bu risk faktörlerinden önemlilerinin olası etkilerini tanımlayabilecekler, • Lipidlerle KKH arasındaki ilişkiyi tanımlayabilecekler, • Majör risk değerlendirmesi ile olması gereken LDL-K düzeyini belirleyebilecekler, • Lipid parametrelerinin çalışılmasında preanalitik dönemde nelere dikkat edileceğini sayabileceklerdir.
Ateroskleroz Risk Faktörleri • İflamatuvar markerlar • Hemostaz/tromboz ve platelet ilişkili faktörler • Lipid ilişkili faktörler • Diğer faktörler
İnflamatuvar Markerlar • C-reaktif protein • İnterlökinler (IL-6) • Serum amiloid A • Vasküler ve sellüler adezyon molekülleri • Soluble CD40 ligand
Hemostaz/Tromboz ve Platelet İlişkili Faktörler • Fibrinojen • vW faktör antijen • Plazminojen aktivatör inhibitör 1 • Fatör V, VII, VIII • D-dimer • Fibrinopeptid A • Platelet agregasyonu ve aktivitesi
Lipidle İlişkili Faktörler • Küçük-yoğun LDL ve Ox-LDL • Lp(a) • Kalıntı lipoproteinler • Apo A1 ve B • HDL
Diğer Faktörler • Homosistein • Lipoprotein ilişkili fosfolipaz A2 • Mikroalbuminuri • İnsulin direnci • PAI-1 genotipi • ACE genotipi • Apo E genotipi • İnfeksiyoz ajanlar (CMV, C. pneumonia, H. pylori, HSV) • Psikososyal faktörler
CRP • Akut faz reaktanı • Doku hasarı ya da infeksiyondaki inflamatuvar yanıtla • Primer olarak kc.de sentez • IL-6 gibi inflamatuvar sitokinlerce salımı uyarılır • Asemptomatik, sağlıklı bireylerde normal sınırlar içinde dahi CRP’deki küçük gelecekteki vasküler olayların habercisi olb.
CRP • CRP normal alt sınırındaki bireylerle, üst sınırındaki bireyler arasındaki düzeltilmiş risk oranı 1.9 • Atheroskleroz patogenezinde CRP’nin direk rol oynadığı; • Ateromatöz plaklarda protein oldukça • Makrofajlarca LDL uptake’ini teşvik edebilir • Endotelyal h.lerden adezyon molekülleri sentezi plak bölgesine dolaşan monositlerin katılımı
CRP • Birlikte bulunan inflamatuvar durumlarda özgünlüğü • Fibrinojen gibi diğer KV risk faktörleri ile güçlü korelasyon • Fibrinojenden bağımsızlığı henüz gösterilmemiş • Aspirin ve statinler CRP • Henüz CRP’yi riski azalttığını gösteren klinik prospektif çalışmalar bitmemiş
Lp(a) • Kan düzeyi büyük oranda genetik olarak kontrol edilmekte • Diyet ya da egzersiz ile değişiklik • Biyolojik fonk.u • Akut faz reaktanı • IL-6’ya yanıt olarak düzeyi 2 katına çıkabiliyor
Lp(a) • Lp(a) endotelyal h.lere bağlanıp • Vasküler düz kas h. proliferasyonu • Monosit kemotaksisi • Doku hasarı olan bölgede pıhtı fibrinolizini inhibe eder • PAI1 üretimini (fibrinolitik sistemin esas inh.ü) • Kabul edilmiş, standardize bir Lp(a) ölçüm yöntemi • Yüksek doz niacin Lp(a) düzeyini
Fibrinojen • Pıhtılaşma faktörlerinden • Fibrinojen Fibrin • Akut faz reaktanı (infl. ya da enf. 4 kat ) • Diğer fonk.ları; • Hücre adezyon, kemotaksis ve proliferasyon reg.u • Damar duvar hasarında vazokons.u uyarır • Platelet agg.u uyarır • Kan viskosite belirleyicilerinden Trombin
Fibrinojen • Epidemyolojik veriler KV morbidite ve mortalite ile fibrinojenin düzeyleri arasında bağımsız ilişki • Normal değerlerin alt sınırına yakın bireyler ve üst sınırına yakın bireyler arasında risk oranı 1.8
Fibrinojen düzeyi Fibrinojen düzeyi • Sigara (içilen sigara sayısı ile orantılı) • DM • HT • Obesite • Sedanter yaşam • Fibrat ve niacin
Homosistein • Metionin met.da yan ürün • Vasküler hasarı indükleyebilir; • Platelet aktivasyonu • Oksidatif stress • Endotelyal disfonksiyon • Hiperkoagülasyon • Vasküler düz kas h. proliferasyonu
Homosistein • MTHFR geninde nokta mutasyonu için (677CT) homozigotluk %15 • homosistein ve erken yaşta vasküler hastalık • TT ve CC genotipi arasında iskemik kalp hastalık riski 1.21 • Homosistein düzeyini için vitamin B6, B12 ve folat
Lipid-KKH ilişkisi • 1910 yılından beri aterosklerotik arter lezyonlarında kolesterol varlığı • 1938 yılında kolesterol ile ateroskleroz ilişkisi
Artmış KKH • Artmış LDL-K • Özellikle de küçük, yoğun LDL subfraksiyonu • Azalmış HDL-K • LDL düzeyine karar vermek için risk değ.si yapılır
Risk Faktörleri • Majör • Çevresel • Diğer
Çevresel risk faktörleri • Obesite (BMI 30) • Fiziksel inaktivite • Aterojenik diyet
Risk değerlendirme Majör risk faktörleri sayılır • Çoklu risk faktörü (2+) olan hastalar • Az (0–1) risk faktörü olan hastalar
Majör risk faktörleri(LDL hedef değerini düzenlemek amacıyla) • Sigara • HT (KB 140/90 mmHg ya da antihipertansif ilaç kullanımı) • HDL-C (<40 mg/dL)† • Prematür KKH aile öyküsü • Erkeklerde 1. derece akrabalarda <55 yaş KKH • Kadınlarda 1. derece akrabalarda <65 yaş KKH • Yaş (erkek 45 yaş; kadın 55 yaş) (†: HDL-C60 mg/dL “negatif” risk faktörü olarak sayılır; varlığı total sayıdan bir risk faktörünü uzaklaştırır)
KKH risk eşdeğerleri • Atherosklerotikhastalığın diğer klinik formları • periferal arterial hastalık • abdominal aortik anevrizma • semptomatikkarotid arter hastalığı • DM
Risk kategorisi KKHveKKH riskeşdeğeri Çoklu (2+) risk faktörleri 0-1 risk faktörü LDL hedefi (mg/dL) <100 <130 <160 LDL düzeyini düzenlemek amacıyla kullanılan üç risk kategorisi
9-12 saat açlığı takiben alınan kan örneğinde çalışılan lipoprotein profiline göre;
LDL-K (mg/dL) <100 Uygun 100–129 Uyguna yakın/üstü 130–159 Sınırdayüksek 160–189 Yüksek 190 Çok yüksek
HDL-K (mg/dL) <40 Düşük 60Yüksek
Total-K (mg/dL) <200 Arzu edilen 200–239 Sınırdayüksek 240 Yüksek
Hiperlipidemiler primer ya da sekonder olb. Laboratuvarda ilk basamak fenotipik görünümü ortaya çıkarmak; • Total kolesterol • Trigliserid • HDL kolesterol • LDL kolesterol
Primer hiperlipidemilerde; • Apolipoproteinler • Enzimler • Lipoprotein reseptörleri
Primer hiperlipidemilerde etyolojiye yönelik olarak • Apo E izoformları • Apo CII düzeyi • Apo B 3500 mutasyonu • Postheparin lipolitik aktivite • LDL reseptör aktivite ölçümleri
60 yaşında hipertansiyon için ilaç kullanan bayan hasta, babası 45 yaşında koroner kalp hastalığından ex olmuş. 12 saat açlığı takiben yapılan laboratuar tetkiklerinde; Total-K 220 mg/dL HDL-K 65 mg/dL LDL-K 135 mg/dL Trigliserid 100 mg/dL ise LDL-K düzeyi nasıldır? • Yaş, HT, baba KKH = 3 + risk • HDL 65 = 1 – risk • 2 majör risk LDL 130’un altına indirilmeli
60 yaşında bayan hasta, babası 40 yaşında koroner kalp hastalığından ex olmuş. 12 saat açlığı takiben yapılan laboratuvar tetkiklerinde; Total-K 220 mg/dL HDL-K 65 mg/dL LDL-K 135 mg/dL Trigliserid 100 mg/dL olduğuna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi doğrudur? • HDL-K düzeyi (-) risk faktörü olacak kadar yüksek değildir. • Lipid değerleri taşıdığı risk faktörlerine göre normal değildir. • LDL-K düzeyi 100 mg/dL’nin altına indirilmeli. • LDL-K düzeyi 130 mg/dL’nin altına indirilmeli. • LDL-K düzeyi 160 mg/dL’ye kadar normal kabul edilebilir.