KELEBEKLER

1. KELEBEKLER www.fendosyasi.com

2. Sıvı besinleri emmeye yarayan bir hortumu ve mikroskobik pullarla kaplı dört kanadı bulunan, Pulkanatlıların erişkinlerine KELEBEK denir. ŞEKİL:Kelebeklerin canlılar sistematiğindeki yeri KELEBEK www.fendosyasi.com

3. GENEL ÖZELLİKLERİ *Gelişmeleri başkalaşmalı olan bu böcekler tırtıl ve krizalit evrelerini geçirdikten sonra erginleşir. *Kelebeklerin en belirgin özelliği, genellikle türlü renklerle süslü olan kanatlarıdır. *Büyüklükleri oldukça çeşitlidir.Ör:Büyüktavus kelebeği kanatları açık halde 14cm. genişliğinde olduğu gibi, 1-1,5 cm genişliğinde kelebeklerde vardır *Vücutları sık tüyler ya da pullarla kaplıdır.Petek gözleri büyük, ağız hemen hepsinde emicidir. *Kanatları mikroskobik pullarla kaplıdır.Bu pullar kelebeğin kanatlarındaki renkleri oluşturur. www.fendosyasi.com

4. *Çoğunun erkek ve dişileri büyüklük ve renk bakımından birbirinden farklıdır. Erkekler genellikle daha hareketli ve daha güzel renkli olurlar. *Yaşama süreleri kısadır.(Çoğunlukla 1-2 günle 1-2 hafta arasında değişir.)Yalnızca bir kısım gündüz kelebekleri kışı ergin halde geçirirler yani daha uzun süre yaşarlar. *Kelebeklerin az bir kısmı çiçek tozuyla beslenir, diğerleri çiçek balı emer ya da hiç besin almazlar. www.fendosyasi.com

5. *Bacakları ince ve zayıftır .Bacaklar koşucu-yürüyücü, ağız ise emicidir.Ağız parçalarından‘galea’adı verilen kısmın uzamasıyla hortum yapısı meydana gelmiştir. *Besinler, tat alma organları yardımlarıyla seçilir. *Antenler genellikle tüy şeklindedir(Bipektinat) ,ancak farklı anten tipleri de görülür.Holometabol canlılardır. *Larvalar tırtıl şeklindedir.Pupa hallerine ‘krizalit’ denir. ŞEKİL:Larvanın pupa haline gelişi www.fendosyasi.com

6. Bipektinatİki tarafı dişli anten şeklidir. Kelebek ve güvelerde bu tip anten görülür. Emici Ağız Ağız parçalarından biri olan galea, yüksek derecede uzama göstermiş ve bir hortum şeklini almıştır. Kelebeklerde (Lepidoptera) görülür. Koşucu-yürüyücü Bacak Temel bacak tipidir. Bacaktaki bütün bölümler tamdır. Diğer bacak tiplerinde şekil değişiklikleri görülür www.fendosyasi.com

7. 1.Ametabola: Yumurtadan çıkan birey, ergin halinin aynısıdır. Herhangi bir farklılaşma evresi görülmez. • 2. Hemimetabola: Yumurtadan çıkan yavru, ergine benzemez. Çıktığı andaki haline "larva" adı verilir. Birden fazla da olabilen larva evrelerinden sonra, erginin kanatsız hali olan "nimf" evresine geçilir. Bu böceklerde gerçek bir pupa evresi görülmez. Nimf evresini takiben doğrudan ergin hale geçilir. • 3. Holometabola: Larva ve nimf evrelerine ek olarak bir de "pupa" evresi görülür. Pupa, nimf evresinden sonra girilen hareketsiz evredir. Genellikle canlının kendisini bir koza içerisine sakladığı bu evrede, beslenme de görülmez. Pupa evresinde, iç organlar kaynaşarak ergine özgü hale dönüşürler. Bu açıdan bakıldığında pupa evresi, bir uyuşukluk ve değişim evresi olarak da adlandırılabilir. Daha sonra pupa, kozadan kurtulur ve ergin haline geçer. www.fendosyasi.com

8. Her evreden bir diğerine geçişte, deri değişimi (ecdysis) görülür. Türlerde görülen deri değişimi sayısı genellikle sabittir. Beyin içi salgı bezlerinden salgılanan "aktivasyon hormonu" tarafından harekete geçirilen metamorfoz evreleri, diğer iki bezden salgılanan juvenil hormonu ve ecdyson hormonlarının denetimi altında devam eder www.fendosyasi.com

9. *İpek ve mum bezleri bulunur.Koku bezleri veya pulcukları da, özellikle üreme döneminde karşı cinsi cezbetmekte görevlidir.Özellikle dişilerde bulunan bu yapılardan, ‘feromen’ adı verilen çekici kokular salgılanır. *Kelebekler kınkanatlılardan sonra en kalabalık ikinci gruptur.Bilinen yaklaşık 120.000 türü vardır. kelebekler iki alt takıma ayrılır: 1.Homoneura 2.Heteroneura www.fendosyasi.com

10. 1.HOMONEURA Micropterix Hepialus www.fendosyasi.com

11. 2.HETERONEURA Zerynthia Ponaxia Crocallius Lvcaena www.fendosyasi.com Pyrausta Aporia

12. Malenargia Moma Arctia Psodos Anania Abraxas www.fendosyasi.com Papilio Apodemia Vanessa

13. OPTİK KURALLARINI BİLEN KELEBEKLER Fizikçilerin optikte kullandıkları üç temel kural vardır: 1.Bir yüzey üzerine gelen güneş ışınlarının, yüzeyle yaptığı açı 90 dereceye yaklaştıkça ısınır . 2.aynı açıda güneş ışını alan iki yüzeyden koyu renkli olanı daha çok ısınır. 3.yansıtıcı bir yüzey, üzerine gelen ışını normali (yüzey ile 90 derece yaptığı var sayılan dikme) ile kaç derece yapıyorsa o açıyla yansıtır. İşte bu kuralları bilen kelebekler vardır.Vücut sıcaklığı 28 dereceden düşük olduğunda uçamayan colias kelebeği,hemen kanatlarını açar ve sırtını güneşe dönerek güneş ışınlarını dik alacak şekilde durur. www.fendosyasi.com

14. Kelebek yeterince ısınıp vücut ısısı 40 dereceye çıktığında kendi ekseni etrafında 90 derece döner böylece güneş ışınlarını yatay alır hale gelir. Bu durumda güneş ışınlarının ısıtıcı etkisi en aza indirildiğinden kelebeğin vücut ısısı düşmeye başlar.ayrıca bu cins kelebeklerin kanatlarında siyah lekecikler bulunur, üstelik bunlar vücudun en çok ısınmaya ihtiyaç duyduğu yerlere yakın olarak yerleştirilmiştir.Böylece daha çabuk ısınan lekeciklerden yapılacak ısı nakli için kullanılan mesafe kısalmış ve tam bir yarar sağlanmış olur. www.fendosyasi.com

15. KELEBEK KANATLARINDAKİ İLGİNÇLİKLER Kelebekler, aslında saydam olan bir çift zar kanada sahiptirler.Bunlar yoğunlukları farklı pullarla kaplı olduğu için zar kanatların saydamlıkları belli olmaz.Kelebek kanatlarının aerodinamiğini (hava akımlarından faydalanılarak yapılan hareketler) artıran, onlara rengini veren işte bu pullardır.Dokunulduğu zaman yerlerinden kopacak kadar hassas olan bu pulların, kelebeğin kanadına saplanan sivri uçları vardır.bu sayede pullar dökülmeden durabilir.Bu pullar ışığı gökkuşağı gibi kırarak kelebeğin kanadına renk verir. Pteridin denilen boya maddesinin türevleri pembe, beyaz ve sarı renkleri sağlar.Melanin ise kanatlardaki siyah beneklerde bulunur www.fendosyasi.com

16. KELEBEKLERİN KAMUFLAJI Kelebeklerin kamuflaj yetenekleri de şaşırtıcıdır. Kamuflaj yapan kelebekler çalının rengini görmekte, tespitler yapıp,bunları analiz etmekte, çok iyi işleyen bir sistemle vücutlarında ürettikleri renklerle çalının rengine bürünmekte,düşmanının zevklerinden haberdar olan başka bir türse onun hoşuna gitmeyecek renklere bürünerek uyarı mesajları vermektedir. www.fendosyasi.com

17. IŞIĞI EMEN SİYAH BENEKLER Kelebeğin iki kanadında da simetrik olarak bulunan siyah benekler vardır.Kelebekler uçmak için gerekli olan vücut sıcaklığına ulaşmak için bu benekleri kullanırlar.Nasıl mı?pullar renklerine göre ısıyı maximum veya minimum seviyeye getirebilme özelliğine sahiptirler. www.fendosyasi.com

18. MONARK KELEBEKLERİNDE BİYOLOJİK PUSULA KEŞFEDİLDİ Monark kelebekleri, sonbaharda gerçekleştirdikleri hayranlık uyandırıcı göçle bilinirler.Milyonlarca kelebeğin bu göçü sonbaharda geceyle gündüzün eşitlendiği gecede başlar.bunlar Kanada’dan Meksika’ya göç ederler (3200 km.).Bir nesil tek bir göç yapabilmektedir. Diğer nesillerin aynı yolu takip ederek göç etmeleri ise hala merak uyandırmaktadır. www.fendosyasi.com

19. ŞEKİL:MONARK KELEBEĞİ www.fendosyasi.com

20. KELEBEKLER DÜŞMANLARINI NASIL ATLATIR Kelebekler kendileri için uygun olan yemekleri, düşmanla- rından nasıl korunacaklarını, hangi partnerlerin kendileri için uygun olduklarını çok iyi bilirler.Dryas Julia veya Argyreus Hyperbius türleri, düşmanlarını atlatmak için kendi renklerine uygun bitkiyi bularak, hemen kanatlarını birleştirir.Bu şekilde kelebeği kuru bir yapraktan ayırt etmek mümkün değildir. www.fendosyasi.com

21. KELEBEKLERDEKİ ÇEŞİTLİ TUHAFLIKLAR * Monark kelebeği zehirli sütleğen bitkisiyle beslenir, bu bitkinin zehrine karşı bağışıklığı vardır.Ayrıca bu zehri vücudunda depolayarak savunma aracı olarak kullanır.Böylece düşmanlarına karşı yenilmez olur. * Güvercin kuyruğu isimli kelebek bazen ileriye, bazen de geriye doğru uçar. www.fendosyasi.com

22. KELEBEKLERİN UZUN DİLLERİ Kelebeklerin pek çoğunun uzun bir burnu (Proboscis) vardır. Sıvı besinleri emmek ya da su içmek için kullanılan uzun bir dildir.Kelebekler bu dili kullandıkları zaman bu dil kelebeğin boyunun üç katı kadar olabilir. www.fendosyasi.com

23. Kanatlardaki Simetri • Resimlerde görülen kelebeklerin kanatlarına dikkatle baktığımızda kusursuz bir simetrinin hakim olduğunu görürüz. Bu tül görünümlü kanatlar, şekillerle, beneklerle ve renklerle süslenmiş olarak yaratılmış ve sonuçta her biri birer sanat harikası olan görüntüler meydana gelmiştir. • Bu kelebeklerin kanatlarına baktığınızda ne kadar karmaşık olursa olsun, her iki taraftaki desenin ve renklerin tıpatıp birbirleriyle aynı olduğunu fark edebilirsiniz. En ufak bir nokta dahi her iki kanatta birden yer alır, dolayısıyla ortaya kusursuz bir düzen ve simetri çıkar. www.fendosyasi.com

24. KELEBEKLER YAĞMURDA UÇAMAZ! • BİR DÜŞ GÖRDÜM, KELEBEKMİŞİM...ÜÇ GÜNMÜŞ ÖMRÜM, ÖLECEKMİŞİM.DOSTLAR BULDUM, SEVECEKMİŞİM,YALNIZ KALDIM DİYECEKMİŞİM. ÇİÇEKLER BAHARDA AÇACAKVE BEN, ARALARINDA KOŞACAK,DALDAN DALA KONACAK,SONUNDA DÜŞECEKMİŞİM... www.fendosyasi.com

25. BİR DÜŞ GÖRDÜM, KELEBEKMİŞİM... ÜÇ GÜNMÜŞ ÖMRÜM, ÖLECEKMİŞİM. YAĞMUR YAĞSA SİNECEKMİŞİM, BİR DAMLA SUYLA GİDECEKMİŞİM... www.fendosyasi.com www.fendosyasi.com