Elektrik Piyasasında Organize Sanayi Bölgeleri

1. ICCI 2010 Elektrik Piyasasında Organize Sanayi Bölgeleri Muhsin ERSOY E P D K 14 Mayıs 2010 - İstanbul

2. Elektrik Piyasası OSB ve Güncel Gelişmeler Yeni Organize Toptan Satış Piyasaları Sunum Planı

3. TEDAŞ TEDAŞ Dağıtım Dağıtım TEK TEİAŞ Dikey Entegrasyon TETAŞ TEAŞ Üretim, İletim, Ticaret Toptan Satış- Ticaret EÜAŞ 1994 2001 Üretim Elektrik Piyasası Geçiş Süreçleri İletim 1970 3

4. Reformun Kilometretaşları 4

5. Mevcut Piyasa Yapısı TETAŞ EÜAŞ Dağıtım ve Perakende Satış Şirketleri (Özel ve Kamu) Yİ-YİD-İHD ÖZEL ÜRETİCİ TOPTAN SATIŞ (ÖZEL) OTOPRODÜKTÖR İthalat İhracat İthalat TEİAŞ (İletim- Piyasa ve Sistem işletmecisi) SerbestOlmayan Tüketici Serbest Tüketici 5

6. Serbest Tüketici Uygulaması • 2009 yılında 480 MWh/yıl olan serbest tüketici limiti; • 28.01.2010 tarihli EPD Kurul Kararı ile 100 MWh/yıl. • Piyasa açıklık oranı (Teorik): % 63,3 • 2009 yılı serbest tüketici uygulamasında teorik piyasa açıklık oranı % 49,2 olarak hesaplanmasına rağmen fiili açıklık oranı % 10,6. 6

7. Piyasa Hakkında Genel Bilgi Kurulu Güç (12/3/2010 itibariyle-MW) 7

8. Özel Sektöre Ait İşletmeye Alınan Kapasite 8

9. Piyasa Hakkında Genel Bilgi Birincil Kaynaklara Göre 2009 Yılı Üretimi (MWh)

10. Piyasa Hakkında Genel Bilgi Kuruluşlara Göre 2009 Yılı Üretimi (MWh)

11. 2009 YILI İTHALAT-İHRACAT-TÜKETİM VERİLERİ 11

12. TEİAŞ YÜK TEVZİ MERKEZLERİ Türkiye Elektrik İletim Sistem işletmeciliği Milli ve 9 adet Bölgesel Yük Tevzi İşletme Müdürlükleri tarafından yürütülmektedir.

13. İLETİM BÖLGELERİ 22 Adet İletim Tesis ve İşletme Grup Müdürlükleri kendi bölgeleri ile ilgili iletim tesislerinin işletme ve bakımından sorumludur.

14. Planlamaya göre 2010 sonuna kadar Akdeniz, Göksu, Toroslar EDAŞ hariç özelleşme ihaleleri sonuçlandırılacak. Elektrik Dağıtım Bölgeleri Trakya EDAŞ Boğaziçi EDAŞ Yeşilırmak EDAŞ Çoruh EDAŞ Sakarya EDAŞ AYEDAŞ Aras EDAŞ Uludağ EDAŞ Çamlıbel EDAŞ Başkent EDAŞ Osmangazi EDAŞ Gediz EDAŞ Fırat EDAŞ Kayseri TAŞ Vangölü , EDAŞ Meram EDAŞ Göksu EDAŞ Aydem EDAŞ Dicle EDAŞ Toroslar EDAŞ Akdeniz EDAŞ 14

15. OSB ve Güncel Gelişmeler OSB- 4628/ Önemli Adımlar • 4/05/2006 tarihli 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu değişikliği ve 29/12/2006 tarihli “Organize Sanayi Bölgelerinin Elektrik Piyasası Faaliyetlerine İlişkin Yönetmelik”ile OSB’ler lisanslı piyasa aktörleri oldu. • Türkiye’de 822 bin çalışanı olan 262 OSB‘nin kapasite kullanım oranı yaklaşık %70, • EPDK’dan, OSB dağıtım lisansı alan 125 OSB bulunuyor. 15

16. OSB ve Güncel GelişmelerMevzuat değişiklik talepleri-OSBÜK 1-Yeni kurulan OSB’lerin proje onayında lisans talep edilmez. Bu OSB’lerin lisans alma sorumluluğu dağıtım şebekesinin geçici kabulünü müteakiben başlar. Lisans alınıncaya kadar geçecek sürede OSB’nin enerji ihtiyacı ilgili dağıtım şirketi tarafından karşılanır. 2- OSB üretim faaliyeti ile ilgili olarak üretim tesisi kapasitesinin % 25’ine kadar enerji alış verişi yapabilir. 16

17. Mevzuat değişiklik talepleri-OSBÜK 3) OSB’nin katılımcılarına uygulayacağı bedeller; (ilave metin), f) Katılımcılar tarafından kurulacak üretim tesislerinden alınacak (Tedarikçiye ödenen) üretim sistem kullanım bedeli ile üretime ait sistem kullanım bedelinden oluşur. 4) Lisans sahibi OSB tarafından onaylı sınırları içerisinde uygulanacak dağıtım bedeli; OSB müteşebbis heyet veya genel kurul kararı ile belirlenir. 17

18. Mevzuat değişiklik talepleri-OSBÜK • Sanayi aboneleri haricindeki aboneler için; OSB’nin sınırları içerisinde olduğu Dağıtım Şirketinin uyguladığı ilgili elektrik enerjisi bedeli tatbik edilir. • Tablo 1 ile ilgiliilave: 18

19. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından düzenlenen ''OSB Stratejik Plan Çalıştayı'’ 17 Nisan 2010 19

20. 'OSB Stratejik Plan Çalıştayı'’Enerji, Ulaşım, Altyapı Çalışma Grubu 20

21. 'OSB Stratejik Plan Çalıştayı'’ 21

22. 'OSB Stratejik Plan Çalıştayı'’ 22

23. 'OSB Stratejik Plan Çalıştayı'’ 23

24. HEDEF CÜMLE:Tüm organize sanayi bölgelerinde çevreyle uyumlu; ucuz, güvenilir, sürdürülebilir enerjinin; ulusal ve uluslar arası sisteme entegre ulaşımın; kaliteli, yeterli ve zamanında tüm altyapı hizmetlerinin sağlanması. 'OSB Stratejik Plan Çalıştayı'’ 24

25. EP 2010 YILI HEDEFLERİ 2010 yılı sonunda uygulama döneminin bitecek olması nedeniyle Türkiye genelindeki 21 dağıtım şirketi için yeni dönem tarifeleri ve her bir dağıtım şirketinin yatırım ve işletme harcamaları EPDK tarafından onaylanacak, Elektrik dağıtım şirketlerinin ticari ve teknik kalite göstergeleri sonuçlarının, gelir tavanına yansıtılması esası belirlenecek, İlgili mevzuatın uyumlaştırılması, değişen piyasa koşulları çerçevesinde gözden geçirilmesi ve ihtiyaca yönelik olarak yeni mevzuat hazırlanması çalışmaları devam ettirilecek, Piyasa ve teknik izleme fonksiyonunun güçlendirilmesine yönelik çalışmalar ile şebeke yatırımlarının onaylanması ve izlenmesi sürecine yönelik çalışmalar yürütülecek, 25

26. EP 2010 YILI HEDEFLERİ Mevcut lisans başvurularının ve 2010 yılı içerisinde yapılacak olan başvuruların değerlendirilmesi ile özelleştirmelerle eşzamanlı olarak yeni dağıtım ve üretim şirketlerinelisans verilecek, 1/Kasım/2007 ve öncesindeyapılmış olan rüzgara dayalı üretim lisansı başvurularının tekli olanların lisanslanması, çoklu olanların ilgili mevzuat uyarınca yarışmaya tabi olması için TEİAŞ ile koordineli işlemler yapılacak, İlerleme raporları ile Kurumumuza beyan edilen ilerlemelerin kontrolü amacıyla üretim tesisi projelerine ilişkin olarak mahallinde tespitler gerçekleştirilecektir. 26

27. Yeni Organize Toptan Satış Piyasaları 27 Dengeleme ve Uzlaştırma Mekanizmasının Gelişimi 1. Mali Uzlaştırma Tebliği dönemi Aralık 2003 – Temmuz 2006 2. Geçici DUY ( G-DUY) dönemi: Ağustos 2006 – Kasım 2009 3. Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği (N-DUY) dönemi: Aralık 2009 – Nakdi uygulama.

28. Yeni Piyasa Yapısındaki Yenilikler Yeni DUY piyasa yapısı ile getirilen temel yenilikler kısaca şöyle sıralanabilir. Üç zamanlı uzlaştırmanın yerine saatlik uzlaştırma, Her bir saat için tek bir marjinal fiyat yerine gün öncesinde ve gün içerisinde olmak üzere 2 ayrı saatlik marjinal fiyat, Gün öncesi piyasası ile birlikte Fiyata duyarlı talep tarafı katılımı, Gün öncesi piyasası ile birlikte Sistemdeki kısıtların gün öncesinde yönetimi ile bölgesel fiyat sinyallerine imkan tanıyan piyasa ayrışımı , Saatlik uzlaştırmaya uygun olmaya sayaç kullanan küçük serbest tüketiciler (800.000 kWh/yıl) için profil uygulanması, İkili anlaşmaların, ay sonunda değil, gün öncesinde saatlik olarak bildirilmesi, Dengesizliklerin portföy bazlı olarak yönetilebilmesi.

29. Fiyat Tekliflerinin Yapısı Gün Öncesi Planlamada (Piyasasında) teklifler; Saatlik, • Her bir saat için Blok, • Belirli saat aralıkları için Esnek • Herhangi bir saat için olarak verilebilmektedir. Gerçek Zamanlı Dengeleme Piyasası’ndaki teklifler ise, 15 dakika içerisinde yerine getirilebilecek yük alma veya yük atma talimatları için verilmektedir.

30. Dengeleme ve Uzlaştırma Mekanizması Piyasanın genel işleyişi şöyledir: Gün öncesinde talep tahminleri, günlük üretim planları, fiyat teklifleri ve kısıt bilgileri Piyasa Yönetim Sistemine (PYS) girilir. PYS, toplanan veriler doğrultusunda günlük toplam dengeleme maliyeti en düşük yapacak şekilde bir optimizasyon yapar ve gerekli talimatları oluşturarak her bir saat için sistemi dengeler. Her bir saat için marjinal fiyatlar yayınlanır.

31. Dengeleme ve Uzlaştırma Mekanizması Böylelikle, bir sonraki güne fiziksel ve mali açıdan dengelenmiş bir sistem ile girilmiş olur. Gün öncesi dengeleme işlemlerinden sonra, gün içerisindeki dengeleme faaliyetlerinde kullanılmak üzere, kesinleşen üretim programları ve bildirilen fiyat teklifleri doğrultusunda, • Yük alma için küçükten büyüğe • Yük atma için büyükten küçüğe doğru bir liste hazırlanır. Bu liste ile, artan ya da azalan tüketime göre kullanılacak dengeleme birimleri belirlenir. Her bir saatin marjinal fiyatı, gerçek zamanda verilen talimatlar doğrultusunda oluşturulur. Gün öncesindeki ve gerçek zamandaki işlemlerin mali uzlaştırması ay sonunda yapılır.

32. Yan Hizmetler 27/12/2008 tarihli ve 27093 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girenElektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliğininfiili uygulaması başlamıştır. Yan Hizmetler temel olarak “sistemin, işletme güvenliği ve sistem bütünlüğü sağlanacak şekilde veElektrik İletim Sistemi Arz Güvenilirliği ve Kalitesi Yönetmeliğindeyer alan arz kalitesi ve işletme koşullarına ilişkin kriterler doğrultusunda işletimini sağlamak üzere Sistem İşletmecisi tarafından kullanılan ve Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliğinde tanımlanan hizmetlerden meydana gelir.”

33. Yan Hizmet Uygulamasında Gelişmeler Yan Hizmetler Yönetmeliği ile; • Primer Frekans Kontrolü (Yürürlükte), • Sekonder Frekans Kontrolü (1/5/2010- yayımı tarihinde), • Bekleme Yedeği ve Anlık Talep Kontrolü (1/10/2010), • Reaktif Güç Kontrolü ve Oturan Sistemin Toparlanması (1/8/2010) türündeki hizmetlerin tedarikine ve ücretlendirmesine ilişkin esaslar belirlenmiştir.

34. Henüz Lisans almayan OSB’lerin Kuruma zamanında lisans başvurusunda bulunması, Dağıtım şirketlerinden OSB içindeki tüketicilerin abone devir işlemlerini geciktirmeden almaları, OSB Dağıtım bedeli önerilerini Yönetmelikte belirtilen son tarihten (Ekim ayı sonu) önce mutlaka EPDK’ya sunmaları, 4628 sayılı EP Kanunu ve ilgili mevzuat hükümlerini eksiksiz olarak yerine getirme konusunda gayret göstermeleri. OSB’lere Tavsiyeler 34

35. SORULARINIZ Teşekkürler Muhsin ERSOY Grup Başkanı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu E-posta: mersoy@epdk.org.tr Web: www.epdk.org.tr