E N D
1. Is Kanunu’nda Engelli Is Kanunu’nda Engelli Haklari ve Hukuk Disi UygulamalarAv. Bilgütay H. Durna
3. Anayasa; Madde 41 “...Devlet ailenin huzur ve refahi ile özellikle ananin ve çocuklarin korunmasi ve aile planlamasinin ögretimi ile uygulamasini saglamak için gerekli tedbirleri alir, teskilati kurar.”
Madde 42 “kimse, egitim ve ögrenim hakkindan yoksun birakilamaz...”
4. Anayasa; Madde 49 “çalisma herkesin hakki ve ödevidir...”
Madde 50 "...kimse yasina, cinsiyetine ve gücüne uymayan islerde çalistirilamaz. Küçükler ve kadinlar ile bedeni ve ruhi yetersizligi olanlar, çalisma sartlari bakimindan özel olarak korunurlar"
5. Anayasa; Madde 56 "herkesin hayatini beden ve ruh sagligi içerisinde sürdürmesini saglamak Devletin görevidir",
Madde 60 “Herkes, sosyal güvenlik hakkina sahiptir. Devlet, bu güvenilgi saglayacak gerekli tedbirleri alir ve teskilatlari kurar.”
Madde 61 "Devlet, sakatlarin korunmasini ve toplum hayatina intibaklarini saglayici tedbirleri alir... bu amaçla gerekli teskilat ve tesisleri kurar ve kurdurur.”
6. 4857 sayili Is Kanunu, Madde 30: Özürlü, eski hükümlü ve terör magduru çalistirma zorunlulugu;
Isverenler elli veya daha fazla isçi çalistirdiklari isyerlerinde özürlü ve eski hükümlü ile terör magduru isçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarina uygun islerde çalistirmakla yükümlüdürler.
Bu kapsamda çalistirilacak isçilerin toplam orani yüzde altidir. Ancak özürlüler için belirlenen oran, toplam oranin yarisindan az olamaz.
7. 4857 sayili Is Kanunu, Madde 30: Özürlü, eski hükümlü ve terör magduru çalistirma zorunlulugu;
Isyerinin isçisi iken sakatlananlara, öncelik taninir.
Isverenler çalistirmakla yükümlü olduklari isçileri Türkiye Is Kurumu araciligi ile saglarlar.
Yer alti ve su alti islerinde özürlü isçi çalistirilamaz
8. 4857 sayili Is Kanunu, Madde 30: Özürlü, eski hükümlü ve terör magduru çalistirma zorunlulugu;
Bakanlar Kurulunca belirlenecek oranlarin üstünde özürlü çalistiran isverenlerin, kontenjan fazlasi isçiler için özürlü çalistirmakla yükümlü olmadiklari halde özürlü çalistiran veya çalisma gücünü yüzde seksenden fazla kaybetmis özürlüyü çalistiran isverenlerin, bu sekilde çalistirdiklari her bir özürlü için ödemeleri gereken isveren sigorta prim hisselerinin yüzde ellisini kendisi, yüzde ellisini Hazine öder.
9. Isverenlerin elli veya daha fazla isçi çalistirdiklari isyerlerinde çalistirmalari gereken özürlü oranlari*;
Kamu isyerlerinde özürlüler için % 4,
Özel sektör isyerlerinde özürlüler için % 3’tür.
Özel sektör isyerlerinde kalan % 1'lik oran, isverenlerin tercihine göre, özürlü veya eski hükümlü çalistirma yönünde kullanilacaktir.
*(1/1/2005 - 31/12/2005 tarihleri arasinda)
10. 4857 sayili Is Kanunu, Madde 101: Özürlü ve eski hükümlü çalistirma zorunluluguna aykirilik;
Özürlü ve eski hükümlü çalistirmayan isveren veya isveren vekiline çalistirmadigi her özürlü ve eski hükümlü için, çalistirmadigi her ay için para cezasi verilir.
Kamu kuruluslari da bu para cezasindan hiçbir sekilde muaf tutulamaz.
Çalistirma zorunluluguna uymayanlara uygulanacak cezalarin miktari 2005 yili için 1.071,69 YTL.’dir.
11. Özürlü, Eski Hükümlü ve Terör Magduru Istihdami Hakkinda Yönetmelik, Madde 8;
Sakatlik, daha düsük ücretle çalistirma sebebi olamaz.
Sakat isçiler, diger isçilere yapilan sosyal yardimlardan aynen yararlanirlar.
Is sözlesmelerine veya toplu is sözlesmelerine sakat isçiler aleyhine hükümler konulamaz.
12. Özürlü, Eski Hükümlü ve Terör Magduru Istihdami Hakkinda Yönetmelik, Madde 14;
Isverenler, isyerlerini imkanlari ölçüsünde, özürlülerin çalismalarini kolaylastirabilecek sekilde hazirlamak, sagliklari için gerekli tedbirleri almak, mesleklerinde veya mesleklerine yakin islerde çalistirmak, isleryle ilgili bilgi ve yeteneklerini gelistirmek, çalismalari için gerekli araç ve gereçleri saglamak zorundadir.
13. Özürlü, Eski Hükümlü ve Terör Magduru Istihdami Hakkinda Yönetmelik, Madde 14;
Özürlüler, yapabilecekleri isler disinda sagliklarina zarar verecek islerde çalistirilamazlar.
Uygun kosullarin varligi halinde çalisma sürelerinin baslangiç ve bitis saatleri, özürlünün durumuna göre belirlenebilir.
14. Hiç bir zaman yasaya konulmus bu oranlara ulasilamamakta, uyulmamasi halinde uygulanmasi gereken cezai yaptirimlarda tam olarak hayata geçememektedir.
15. Isyerlerinde sakat isçi çalistirma oranlarina uyulup uyulmadigina dair kontroller artirilmali, sonrasinda cezai yaptirim mutlaka hayata geçirilmelidir.
16. Isverenlerin önemli bir kismi konunun sosyal boyutu ile ilgilenmemekte, yalnizca yasal yükümlülüklerini yerine getirmeye, böylece cezai yaptirimla karsilasmamaya çalismaktadirlar.
17. Sakat kisinin istihdami sonrasinda, kurulan is iliskisinin nasil yürüdügünün takibi önemlidir. Ülkemizde bu takibe dair saglikli bir isleyisin yoktur.
18. “Ayrimcilik” yaptirima baglanmalidir; Gördürülen isin sakatlarin bedensel ve ruhsal sagliklarina uygun olup olmadigi, çalisma ortamlarinin sakatlara göre düzenlenip düzenlenmedigi kontrol edilmelidir.
Sakatligin, daha düsük ücretle çalistirma sebebi olup olmadigi kontrol edilmelidir.
Sakat isçilerin, diger isçilere yapilan sosyal yardimlardan aynen yararlanip, yararlanmadigi kontrol edilmelidir.
19.
Sakat kisiler, dogustan sahip olduklari insanlik onuruna saygi gösterilmesi hakkina sahiptir. Sakatliklarinin sebebi, niteligi ve agirligi ne olursa olsun bütün sakat kisiler, ayni yastaki vatandaslar ile ayni temel haklara sahiptirler; bu haklarin basinda ve hepsinden önce, mümkün oldugu kadar normal ve tam bir insan gibi nezih bir hayat yasama hakki gelir.
(Birlesmis Milletler Sakat Kisilerin Haklarina Dair Bildiri –09.12.1975)