“...วัฒนธรรมขุนลาว อาหารพื้นบ้าน ผักปลอดสารพิษ เศรษฐกิจพอเพียง ภายใต้สุขภาพดีวิถีชีวิตไทย...”

1. ก่อเกิดและพัฒนาวัตกรรมสุขภาพชุมชนก่อเกิดและพัฒนาวัตกรรมสุขภาพชุมชน บ้านขุนลาว อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย “...วัฒนธรรมขุนลาว อาหารพื้นบ้าน ผักปลอดสารพิษ เศรษฐกิจพอเพียง ภายใต้สุขภาพดีวิถีชีวิตไทย...”

2. บ้านขุนลาวยังคงรักษาวัฒนธรรมการกินอาหารแบบดั้งเดิม กินอาหารพื้นบ้าน ผักปลอดสารพิษ การที่บ้านขุนลาวสามารถความเจริญทางด้านวัตถุ ให้เข้ากับวิถีชีวิตเดิมได้อย่างกลมกลืน จากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับคนในชุมชน จากการใช้ชีวิตที่เป็นมาตั้งแต่อดีต การกินพืชผักสมุนไพรพื้นบ้าน ทำให้คนในชุมชนมีสุขภาพดี กล่าวได้ว่าเป็นการดูแลสุขภาพโดยวิถีธรรมชาติ ปัจจัยที่สำคัญอีกประการหนึ่งคือ ผู้นำชุมชน คณะกรรมการหมู่บ้านและ ส.อบต. มีความเข้มแข็ง ชาวบ้านทุกหลังคาเรือนให้ความร่วมมือเป็นอย่างดี มีจิตสำนึกของการรักษาป่าต้นน้ำลาว โดยทุกๆ ปีจะมีการทำแนวกันไฟเพื่อป้องกันไฟป่าที่อาจเกิดขึ้นกับป่าต้นน้ำลาว ชาวบ้านจะไม่ใช้สารเคมีทุกชนิดในบริเวณต้นน้ำและเขตที่มีน้ำไหลผ่าน เพื่อป้องกันไม่ให้แม่น้ำลาวเกิดการปนเปื้อน วิถีชีวิตของชาวบ้านบ้านขุนลาวเป็นสังคมแบบเครือญาติ พึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน

3. รูปแบบการดำเนินงาน บ้านขุนลาวเป็นชุมชนชนบท ตั้งอยู่ในหุบเขาบริบทด้านวิถีชีวิตของชาวบ้านนั้นจึงต้องพึ่งพาอาศัยธรรมชาติประกอบกับการมีจิตสำนึกในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมไปพร้อมๆ กัน อาชีพของชาวบ้านจึงผูกพันกับธรรมชาติ เช่น ปลูกชา(เมี่ยง) กาแฟแล ไม้ดอก แม้ว่าชุมชนจะมีปัจจัยพื้นฐานในการดำรงชีวิต เช่น ที่อยู่อาศัย ไฟฟ้า น้ำประปา(ประปาภูเขา) โทรศัพท์ ถนนคอนกรีต ฯลฯ ลักษณะครอบครัวของชาวบ้านก็ยังคงเป็นแบบเครือญาติช่วยเหลือซึ่งกันและกันอยู่เสมอ ในด้านของการดำเนินงานก็เช่นเดียวกันทุกคนในชุมชนจะให้ความร่วมมือ และมีส่วนร่วมทุกภาคส่วน ทั้งผู้นำชุมชน ผู้ทรงคุณวุฒิ รวมถึงหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง โดยเริ่มจากการประชุมหาข้อสรุปร่วมกัน และนำมาสร้างเป็นแผนดำเนินงาน ใช้แผนที่ทางเดินยุทธศาสตร์ จนนำไปสู่การปฏิบัติจริง โดยขั้นตอนการปฏิบัตินั้นก็จะเน้นความร่วมมือร่วมใจจากคนในชุมชนเป็นสำคัญ จนงานสำเร็จลุล่วง

4. แผนที่ทางเดินยุทธศาสตร์โครงการสุขภาพดีวิถีไทยแผนที่ทางเดินยุทธศาสตร์โครงการสุขภาพดีวิถีไทย บ้านขุนลาว ม.7 ต.แม่เจดีย์ อ.เวียงป่าเป้า จ.เชียงราย ประชาชนปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่เหมาะสม ประชาคม มีโครงการของหมู่บ้าน ชุมชนมีมาตรการทางสังคม มีการเฝ้าระวังโรคที่มีประสิทธิภาพ ภาคี กลุ่ม NGO /องค์กรอื่นๆให้การสนับสนุนกิจกรรม อปท.สนับสนุนงบประมาณ รพ.สต.ร่วมจัดกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ การสื่อสาร ประชาสัมพันธ์มีประสิทธิภาพ มีนวัตกรรมในการดำเนินงาน กระบวนการ มีการเฝ้าระวัง/คัดกรองโรคในชุมชน ข้อมูลถูกต้อง ทันสมัย ประชาชนให้ความร่วมมือ พื้นฐาน แกนนำชุมชน/อสม.มีความเข้มแข็ง

5. นวัตกรรมที่เกิดขึ้น หมู่บ้าน - นวัตกรรมเกษตรอินทรีย์ กาแฟปลอดสารพิษ ผักปลอดสารพิษ โรงเรียน - โภชนาการในโรงเรียน (น้ำพริกตะไคร้)

6. ผลสำเร็จที่ได้จากการดำเนินงานผลสำเร็จที่ได้จากการดำเนินงาน 1.ทุกหลังคาเรือนกินผักที่ปลูกกันเองในบริเวณบ้านของตนเองและชุมชน ซึ่งเป็นพืชผักปลอดสารพิษปราศจากสารปนเปื้อน 2.ออกกำลังกาย ทุกเย็นวันศุกร์ เสาร์ อาทิตย์ จะมีการจัดกิจกรรมออกกำลังกาย ณ.ศาลาหมู่บ้าน 3.อารมณ์ คนในหมู่บ้านไม่มีคนที่มีปัญหาสุขภาพจิต ด้วยชุมชนอยู่ท่ามกลางธรรมชาติ 4. การลดการสูบบุหรี่และสุรา การดำเนินงานศพปลอดบุหรี่ สุรา และน้ำอัดลม 5. มีการจัดระบบการเยี่ยมบ้านและการดูแลผู้ป่วยที่บ้านที่เหมาะสมของชุมชน 6.การจัดทำแผนของหมู่บ้าน จะมีการประชุมเพื่อเป็นข้อมูลนำเข้า ในการจัดทำแผนในปีต่อไป 7. มีนวัตกรรมชุมชน เกษตรอินทรีย์ ชีวีปลอดภัย ห่างไกลโรคเรื้อรัง 8.มีระบบเฝ้าระวังโรควิถีชีวิตของชุมชน โดยการคัดกรองสุขภาพเบื้องต้น ปีละ 1 ครั้ง 9.หมู่บ้านเป็นแหล่งศึกษาดูงาน ด้านการเกษตรแบบอินทรีย์ เช่น กาแฟปลอดสารพิษ ผักปลอดสารพิษ ปุ๋ยน้ำชีวภาพ ปุ๋ยหมักชีวภาพ ชาวบ้านมีความภาคภูมิใจในอัตลักษณ์และวิถีชีวิตแบบพอเพียงต่างพึ่งพาธรรมชาติ ซึ่งถือเป็นทุนทางสังคมด้านทรัพยากรธรรมชาติในการสร้างปัจจัย 4 โดยเฉพาะด้านอาหารที่ปลอดสารพิษส่งผลให้ชาวบ้านมีสุขภาพกายแข็งแรง สุขภาพจิตดีและมีการสืบทอดภูมิปัญญาของบ้านขุนลาวจากรุ่นสู่รุ่น