360 likes | 1.29k Views
ĐÁNH GIÁ BÀN CHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG. Hoàng Bảo Long. NỘI DUNG. Tầm quan trọng Các vấn đề cần đánh giá Kế hoạch đánh giá. 1. TẦM QUAN TRỌNG. Chất lượng cuộc sống Nguy cơ suốt đời: 25% [1] Loét bàn chân: 15% [2] Cắt cụt: RR 18-45 [3] Bệnh nhân có bệnh lí thần kinh ngoại vi [4]:
E N D
ĐÁNH GIÁBÀN CHÂN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG Hoàng Bảo Long
NỘI DUNG • Tầm quan trọng • Các vấn đề cần đánh giá • Kế hoạch đánh giá Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
1. TẦM QUAN TRỌNG • Chất lượng cuộc sống • Nguy cơ suốt đời: 25% [1] • Loét bàn chân: 15% [2] • Cắt cụt: RR 18-45 [3] • Bệnh nhân có bệnh lí thần kinh ngoại vi [4]: • Loét bàn chân tái phát: 66% • Cắt cụt: 12% • Thường bị bỏ sót [5] Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. NGUY CƠ LOÉT VÀ CẮT CỤT [5] • Bệnh lí thần kinh ngoại vi • Tổn thương động mạch • Biến dạng bàn chân • Bệnh lí thần kinh thực vật • Khớp hạn chế vận động • Béo phì • Tổn thương thị lực • Tăng đường huyết không kiểm soát • Vết thương chậm liền • Da bàn chân kém được bảo vệ • Tiền sử loét bàn chân hoặc cắt cụt Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. NGUY CƠ LOÉT VÀ CẮT CỤT: Phân tầng nguy cơ [1] (Nghiên cứu bệnh-chứng tiến cứu trên 225 bệnh nhân [6]) Tỉ lệ loét bàn chân sau 30 tháng theo dõi: Nhóm 0: 5% Nhóm 1: 14% Nhóm 2: 13% Nhóm 3: 65% Tỉ lệ cắt cụt sau 30 tháng theo dõi: Nhóm 2: 2% Nhóm 3: 26% Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. BỆNH SỬ - TIỀN SỬ • Tiền sử: • Thời gian bị bệnh: RR 1.5 (1-5y), 4.5 (>25y) [7] • Kiểm soát đường huyết • Bệnh mạch máu (vi mạch, mạch lớn) • Loét bàn chân • Cắt cụt / cầu nối ĐM • Mất khả năng đi lại (claudication) • Hút thuốc lá Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. BỆNH SỬ - TIỀN SỬ: Bộ câu hỏi về cảm giác của chân [8] Tồng điểm 0-2: Bình thường 3-4: Nhẹ 5-6: Trung bình 7-9: Nặng Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. KHÁM LÂM SÀNG • Tìm? • Loét bàn chân • Bệnh lí thần kinh ngoại vi và biến dạng bàn chân • Bệnh lí thần kinh thực vật • Bệnh lí động mạch ngoại vi Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. KHÁM LÂM SÀNG • Bệnh lí thần kinh ngoại vi? • Nguy cơ: mất bảo vệ bàn chân loét • Rối loạn cảm giác: monofilament (áp lực), rung, đau, nhiệt • Biến dạng bàn chân: chân hình vuốt, khớp Charcot Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. KHÁM LÂM SÀNG Monofilament 5.07 (10g) • Cảm giác áp lực • 10 điểm chạm • Sn 84%, Sp 96%, PPV 76%, LR(+) 21 [9] Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. KHÁM LÂM SÀNG Khớp Charcot • Sập vòm bàn chân (mũi tên đen) • Cơ chế: • Rối loạn cảm giác • Teo cơ bàn chân • Thay đổi điểm tì đè Ảnh: Courtesy of David McCulloch, MD. Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. KHÁM LÂM SÀNG Chân hình vuốt • Gấp mu khớp đốt bàn – đốt ngón • Cơ chế: teo cơ nội tại bàn chân • Thay đổi các điểm tì đè loét Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. KHÁM LÂM SÀNG • Bệnh lí động mạch ngoại vi? • Dấu hiệu: mất mạch, giảm nhiệt độ, da mỏng, rụng lông, tím, tiếng thổi động mạch đùi • Thời gian đầy máu tĩnh mạch >20s • Chỉ số huyết áp chi dưới / chi trên (ABI) <0.9 • Sp 95% [10] • KHÔNG dự đoán nguy cơ loét [11] • Tiên lượng cải thiện sau PT tái tạo mạch máu [12] • Tiên lượng gia tăng nguy cơ tử vong do nguyên nhân tim mạch [13] Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. LOÉT BÀN CHÂN Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. LOÉT BÀN CHÂN • Đánh giá vết thương • Chảy dịch? • Mùi? • Mô hạt? • Các cấu trúc bộc lộ: gân, bao khớp, xương • Thăm dò vết thương • Dấu hiệu nhiễm trùng: • 2/4: sưng, nóng, đỏ, đau • Mủ chảy ra từ vết thương / lỗ rò cạnh vết thương Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. LOÉT BÀN CHÂN • X-quang bàn chân • Biến dạng bàn chân • Khí trong mô mềm • Dị vật • Cốt tủy viêm (giai đoạn muộn, NPV thấp) Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. LOÉT BÀN CHÂN: Phân độ theo Wagner [14] Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. LOÉT BÀN CHÂN: Phân độ bàn chân theo Wagner Loét độ 1: Tổn thương hết chiều dày của da, không tổn thương mô phía dưới. Các tổn thương này phục hồi tương đối tốt bằng nghỉ ngơi và chăm sóc bàn chân. Ảnh: Courtesy of David McCulloch, MD. Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. LOÉT BÀN CHÂN: Phân độ bàn chân theo Wagner Loét độ 2: Loét sâu tới tổ chức phần mềm dưới da, tuy nhiên không thấy biểu hiện của viêm mô tế bào và không hình thành abscess. Mũi tên đen: chân hình vuốt. Ảnh: Courtesy of David McCulloch, MD. Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. LOÉT BÀN CHÂN: Phân độ bàn chân theo Wagner Loét độ 3: Các triệu chứng chảy dịch, sưng nề và đỏ xung quanh ổ loét là các biểu hiện của viêm mô tế bào. Cốt tủy viêm có thể xuất hiện khi ổ loét lộ xương, kích thước > 2x2 cm hoặc tăng máu lắng. Ảnh: Courtesy of David McCulloch, MD. Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. LOÉT BÀN CHÂN: Phân độ bàn chân theo Wagner Loét độ 4: Hoại thư khu trú ngón I và ngón II. Ảnh: http://woundblog.com/2008/12/05/wagner-classification-of-diabetic-foot-ulcers/ Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. LOÉT BÀN CHÂN: Phân độ bàn chân theo Wagner Loét độ 5: Hoại thư từ ngón I lan rộng khắp bàn chân. Nguy cơ cắt cụt cao hơn so với loét độ 1-3. Ảnh: http://www.squidoo.com/diabeticfoot Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
2. CÁC TÌNH TRẠNG KHÁC • Phản xạ gân xương: gân gót giảm/mất • Da bàn chân: • Da khô, nứt nẻ (giảm tiết mồ hôi) • Hoại thư vi mạch • Nấm móng, nấm kẽ Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
3. KẾ HOẠCH ĐÁNH GIÁ [1] • Quan sát: • Da: màu sắc, độ dày, khô, nứt nẻ • Mồ hôi • Nấm móng, nấm kẽ • Loét • Chai • Cơ xương • Biến dạng bàn chân • Teo cơ Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
3. KẾ HOẠCH ĐÁNH GIÁ • Khám thần kinh: • Monofilament • Phản xạ gân gót • Khám mạch: • Bắt mạch • ABI Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
3. KẾ HOẠCH ĐÁNH GIÁ Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
TÀI LIỆU THAM KHẢO • Boulton AJ, Armstrong DG, Albert SF, et al. Comprehensive foot examination and risk assessment: a report of the task force of the foot care interest group of the American Diabetes Association, with endorsement by the American Association of Clinical Endocrinologists. Diabetes Care 2008; 31:1679. • http://emedicine.medscape.com/article/460282-overview#a0156 • Armstrong DG, Lavery LA, Quebedeaux TL, Walker SC. Surgical morbidity and the risk of amputation due to infected puncture wounds in diabetic versus nondiabetic adults. South Med J. 1997;90:384–9. • Galkowska H, Olszewski WL, Wojewodzka U, Rosinski G, Karnafel W. Neurogenic factors in the impaired healing of diabetic foot ulcers. J Surg Res. Aug 2006;134(2):252-8. • David G. Amstrong D.P.M. Diabetic Foot Ulcers: Prevention, Diagnosis and Classification. Am Fam Physician. 1998 Mar 15;57(6):1325-1332. • Peters EJ, Lavery LA. Effectiveness of the diabetic foot risk classification system of the International Working Group on the Diabetic Foot. International Working Group on the Diabetic Foot Diabetes Care. 2001;24(8):1442. Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
TÀI LIỆU THAM KHẢO • Al-Delaimy WK, Merchant AT, Rimm EB, Willett WC, Stampfer MJ, Hu FB . Effect of type 2 diabetes and its duration on the risk of peripheral arterial disease among men. Am J Med. 2004;116(4):236. • Young MJ, Boulton AJ, MacLeod AF, Williams DR, Sonksen PH. A multicentre study of the prevalence of diabetic peripheral neuropathy in the United Kingdom hospital clinic population. Diabetologia. 1993;36(2):150. • Sosenko JM, Kato M, Soto R, Bild DE. Comparison of quantitative sensory-threshold measures for their association with foot ulceration in diabetic patients. Diabetes Care. 1990;13(10):1057. • Fowkes FG.The measurement of atherosclerotic peripheral arterial disease in epidemiological surveys. Int J Epidemiol. 1988;17(2):248. • McNeely MJ, Boyko EJ, Ahroni JH, Stensel VL, Reiber GE, Smith DG, Pecoraro RF. The independent contributions of diabetic neuropathy and vasculopathy in foot ulceration. How great are the risks? Diabetes Care. 1995;18(2):216. Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
TÀI LIỆU THAM KHẢO • Rosenblum BI, Pomposelli FB Jr, Giurini JM, Gibbons GW, Freeman DV, Chrzan JS, Campbell DR, Habershaw GM, LoGerfo FW. Maximizing foot salvage by a combined approach to foot ischemia and neuropathic ulceration in patients with diabetes. A 5-year experience. Diabetes Care. 1994;17(9):983 • Ganda, OP, Pathogenesis of accelerated atherosclerosis in diabetes. Management of Diabetic Foot Problems. Kozak, GP, Hoar, CS (Eds), Saunders, Philadelphia 1984. p.17 • O'Neal, LW, Wagner, FW. The Diabetic Foot, Mosby, St Louis 1983. p.274 • David K McCulloch, MD, Richard J de Asla, MD. Management of diabetic foot lesions. Uptodate 19.1 • David K McCulloch, MD. Evaluation of the diabetic foot. Uptodate 19.1 • Lesley D Hordon, MD. Diabetic neuropathic arthropathy. Uptodate 19.1 Hoàng Bảo Long - Đánh giá bàn chân đái tháo đường
KẾT THÚC Xin chân thành cảm ơn!