BaggerNut

1. BaggerNut Maatregelen BAGGERen en NUTriënten Gerard ter Heerdt (Waternet) Ronald Bakkum (Hoogheemraadschap van Delfland) Tessa van der Wijngaart (STOWA) Rikje van de Weerd (ARCADIS). Fons Smolders (B-Ware) Moni Poelen (B-Ware) Leonard Osté (Deltares) Leon Lamers (Radboud Universiteit Nijmegen) Nico Jaarsma (Witteveen+Bos) Jeroen Geurts (Radboud Universiteit Nijmegen) Bob Brederveld (Witteveen+Bos) Leon van den Berg (Radboud Universiteit Nijmegen) 3 april 2013

2. Probleem:We hebben de doelen voor de KRW en Natura 2000 nog niet gehaald

3. Hoe komt dat?Wat doen we er aan? • De meeste problemen ontstaan door een te veel aan voedingsstoffen • Waar komen die vandaan? • Hoe komen we er af? • Wat is “te veel”? • Wat doen we er aan? Eerst denken, dan doen!

4. Systeemanalyse: Stappen: • Waterbalans • Nutriëntenbalans • Externe belasting • Interne belasting • Kritische grenzen • Zwevende stof balans • Synthese: alles klopt met elkaar • Maatregelen

6. Grip krijgen op interne eutrofiëring

7. Wat hebben we nodig om een systeemanalyse betaalbaar compleet te maken?? • Quickscan • Bepalen interne belasting • Betrouwbaar • Door elk waterlaboratorium te doen • Goedkoop: < € 2.400,-- • Bodemdiagnose tool • Een instrument om alles bijeen te voegen en kloppend te maken • Betrouwbaar • Door elk waterschap te doen. • Incl. een methode om rol zwevende stof balans te bepalen • Goedkoop: vanaf € 5.000,-- Dat is gelukt !

8. Hoe hebben we dat voorelkaar gekregen?

10. Project 2,4 M€ 1,6 M€ subsidie

11. Opzet BaggerNut: • Literatuuronderzoek: • Kennis • Kennisleemten • Kennisontwikkeling door experimenteel onderzoek: • Relatie bodemparameters en nalevering • Effect vis, planten, zuurstof en temperatuur • Toepasbaar maken van alle kennis: • Quickscan: bepalen nalevering; goed en goedkoop • Bodemdiagnose tool: systeemanalyse; alles ineen • Systeemanalyses: • Kwaliteit door toepassing • Toepassing op grote schaal

13. Literatuuronderzoek

14. Kennis vergaren doorLiteratuuronderzoek

15. ResultatenLiteratuuronderzoek Theorieën

16. ResultatenLiteratuuronderzoek Schema’s

17. ResultatenLiteratuuronderzoek Empirische relaties

18. ResultatenLiteratuuronderzoek Formules

19. ResultatenLiteratuuronderzoek Kennisleemtes: • Relatie Fosfor/IJzer/Zwavel en nalevering? • Totaalgehalten of bodemvocht? • Effect temperatuur? • Effect plantengroei? • Effect opwerveling door vis? • Effect zuurstofloosheid? • En vooral: • Keuze relaties • Kwantificeren

20. Kennisontwikkeling: naleveringsexerimenten

21. Kennisontwikkeling:relatie bodemparameters en nalevering Naleveringsexperimentenin 29 proefgebieden • Sloten, vaarten, meren • Zand, klei, veen • Bodemparameters P, N, Fe, S etc. • Met en zonder opwerveling • Sulfaatrijk en –arm water

22. Kennisontwikkeling:relatie bodemparameters en nalevering

23. Kennisontwikkeling:relatie bodemparameters en nalevering

24. Kennisontwikkeling:relatie bodemparameters en nalevering De relatie tussen P porievocht en nalevering

25. Kennisontwikkeling:relatie bodemparameters en nalevering De relatie tussen totaal-P in de bodem op basis van versgewicht en de gemeten P-naleveringsflux

26. Kennisontwikkeling:relatie bodemparameters en nalevering De relatie tussen Olsen-P en nalevering laat een duidelijke relatie zien voor punten met een lage Fe-S/P-ratio

27. Kennisontwikkeling:relatie bodemparameters en nalevering De correlatie tussen de nalevering van stikstof naar de waterlaag en de nalevering van fosfor

28. Kennisontwikkeling: • Experimenten

29. Kennisontwikkeling: effecten vanvissen, planten, zuurstof en temperatuur

30. Kennisontwikkeling: effecten vanvissen, planten, zuurstof en temperatuur Vis en planten verminderen de nalevering

31. Kennisontwikkeling: effecten vanvissen, planten, zuurstof en temperatuur P uit planten komt later toch weer vrij

32. Kennisontwikkeling: Relatief effect temperatuur op nalevering

33. Ontwikkeling Quickscan

34. Belangrijkste routes van nutrientennalevering vanuit de waterbodem nutriënten in biota opgeloste nutriënten in waterlaag nutriënten in zwevend stof filter 2 opgeloste nutriënten in porievocht filter 1 totale nutriëntenvoorraad in de bodem filter 3 filter 4 Quickscan In bodemdiagnose In nog lastig

35. P in bodemvocht beste parameter • Op basis van model • Op basis van literatuur • Op basis van experimenten

36. Quickscan Verhouding ijzer, zwavel en fosfor relevant

37. Quickscan Temperatuur en seizoen: • Op basis van literatuur • Op basis van experimenten

38. Invoerblad Quickscan

39. Quickscan Resultaten: • Interne belasting: • In mg P/m2/dag • Per seizoen • Op basis van eenvoudige bodemarameters • Door elk laboratorium te bepalen

40. Quickscan Kosten Quickscan

41. Ontwikkeling bodemdiagnose

42. Bodemdiagnose

43. Bodemdiagnose Eerste diagnose: is het vervolg de moeite?

44. Bodemdiagnose Basis: zwevende stof en licht

45. Bodemdiagnose De balansen: is alles in evenwicht?

46. Bodemdiagnose Resultaten: • Nutriëntenbelasting: • Aandeel extern • Aandeel intern • Via diffusie (Quickscan) • Via opwerveling • Belang nutriëntenbelasting • Vertroebeling door algen • Vertroebeling door zwevende stof • Model om maatregelen door te rekenen

48. Systeemanalyses Het is echt waar……. …….. Elk systeem is anders!

49. Bodemdiagnose Kosten bodemdiagnose

50. Aan de slag met de BaggerNut instrumenten