De Leuvense schepenbank

1. De Leuvense schepenbank • Stedelijke instelling (ca. 1131-1795) • 7 schepenen Bijgestaan door secretarissen, klerken, een deurwaarder, boden ... • Vanaf 1399: 3 kamers • Bevoegdheid: • Eigenlijke rechtspraak • Vrijwillige rechtspraak

2. De vrijwillige rechtspraak • : bekrachtiging van bepaalde rechtshandelingen, nemen van bepaalde maatregelen of verlenen van bepaalde machtigingen. • meest voorkomende rechtshandelingen: • verkoop van onroerende goederen • vercijnzingen of verpachtingen • betalingsbeloften • ontvoogdingsverklaringen • boedelbeschrijvingen

3. Ook geïsoleerdeakten: • opdracht voor het maken van een schilderij • opdracht voor hergieten van gebarsten klok • vraag tot collocatie • over het eedgeld van een vroedvrouw Burgerlijke geschillen: • afbraak van een achterhuis • overeenkomsten over afwatering • verbouwing van een venster

4. Registers van de vrijwillige rechtspraak • 1362-1795 • omvang: 1.128 banden • 475.000 folio’s = 950.000 bladzijden

5. Registers van de vrijwillige rechtspraak taal: tot midden 14de eeuw grotendeels in Latijn vanaf begin 15de eeuw Diets ook Franstalige akten

6. klacht van de priorij van de 11.000 Maagden tegen het badhuis van Geert van Hutsse (register 8130, 22 augustus 1459, folia 47r°)

7. Item na dien dat van weghen des godshuys vanden xi[m] meeghden gelegen binnen loeven(en) opde halfstrate zeke(re) clachten comen zijn bijden rade vand(er) stad van dien dat gheert hutsse nu woenen(de) inden huyse jans van udekem gelegen bij en(de) omtrint de voirs(creven) godshuyse inden selve(n) huyse stove houdende is en(de) geselscap van vrouwen van lichten leven(en) met and(er)en o(n)netten gescelscape d(aer)toe myngende en(de) hen toevuegende ende de selve rait met volcomend(er) informacien te bynnen zijnde dat dat gedraeght in quaden exemple d(er) religieeuser jouffr(ouwen) vanden voirg(enoemde) godshuyse en(de) in afkeeringhen van hoe(re)n devocien mids dien dat de voirg(enoemde) lichte p(er)soene met ho(er)en gescelscape also wel bij nachte als bij daghe en(de) tallen uren als de selve jouffrouwen in ho(er)en gheestelijken dienste vacee(re)n souden hen d(aer)af met o(n)temelijken geruchte en(de) schemelijcken hanteringe(n) en(de) werkcen afkee(re)n en(de) beletten So is ov(er)dragen inden vollen rade dat de voirs(creven) gheert hutsse de voirs(creven) stove t(er)stont oft bynne(n) iii daghen ruymen sal en(de) en sal ald(aer) moegen stove houden noch gescelscap van vrouwen noch bij daghe noch bij nachte in gheenre mani(er)en Ende desgelijcx dat oic nyemant and(er)s in e(n)nigen ande(re)n huyse omtrint de(n) voirs(creven) godshuyse gelege(n) en sal moegen stove houden gescelscap oft v(er)keringe van lichte voruwen oft dier gelijke geselscapen in gheend(er) manie(re)n Actu(m) sgoensd(ags) augusti xxii cor(am) jacobo lyemi(n)gen et franco(n)e willemair burg(i)m(a)g(ist)ris et aliis de consilio

8. Overeenkomst tussen de markgravin van Aarschot en Jan vander Coutheren voor de beschildering van kunst-werken voor het hoogaltaar van de Celestijnenkerk te Heverlee (register 7813, 20 november 1528, fol. 265v

9. Ite(m) Jan vand(er) couthe(re)n in pre(sen)tia heeft v(er)dingt en(de) bekint v(er)dingt te hebben(de) van m(yn) vr(ouw)en der merckgravi(n)ne(n) van arsschot te schilde(re)n de tafle en(de) and(er) werck staen(de) opd(e) hoogen outair ind(e) goidsh(uis) vand(en) celestyne(n) te heve(r)le en(de) dat nae inhoud(en) van eend(er) cedullen begi(n)nen(de) conditie en(de) voirw(er)de vand(er) tafelen staen(de) opd(en) hoog(en) outaer te hev(er)le berusten(de) ond(er) meeste(re)n Jan(n)e de ponte en(de) tselver werck wel en(de) loflyck te maken(en) nae inhoud(en) als voe(re) en(de) tselver werck volmaict te hebben(de) tusschen dit en(de) loeve(n) kermisse naistcomen(de) ende dat om en(de) voe(re) hond(er)t en(de) tseve(n)tich karolus guld(en) te xx st(uvers) tstuck, wair op de voirs(creven) Jan bekinde in gereed(en) pen(ningen) vand(er) voirs(creven) m(yn) vr(ouw)en ontvang(en) te hebben(de) achtien(en) karolus guld(en) ten pryse voirs(creven) en(de) tsurplus te betalen(en) met drie karolus guld(en) alle weken naistcomen(de) nae advena(n)t vand(er) wercke dwelck hy Jan vand(er) couthe(re)n van weken te weken aen tselve werck gemaict sal hebben en(de) soe v(er)re hy jan aen tselve werck eghen(en) drie karolus guld(en) de weke en v(er)deinde dat m(yn) vr(ouw)e voirs(creven) nae qua(n)titeyt vand(en) werck dwelck hy Jan gemaict sal hebben betalen sal moege(n) welck werkc al de voirs(creven) Jan vand(er) couthe(re)n en(de) marie vasonts zyn(en) huysvr(ouw)e ind(ivisum) der voirsc(reven) m(yn) vr(ouw)en alsoe geloeft hebben te voldoen(en) ass(ignatu(m) cor(am) duffel meys nove(m)br(is) xx

10. Folio uit register 7318, anno 1423

11. Folio uit register 7921, anno 1668

12. Folio uit register 8351, anno 1761

13. Nieuwe wegen naar de digitale ontsluiting van archiefbronnen

14. Opzet Ontwikkelingsgericht project Cultureel Erfgoeddecreet Totaalconcept voor ontsluiting van omvangrijke handgeschreven archiefbronnen Leuvense schepenbank als best practice

15. Keuze voor de schepenbankregisters(vrijwillige rechtspraak) • Veel geraadpleegd • Nauwelijks toegankelijk • Omvangrijk • Interessant voor verschillende onderzoeksdisciplines

16. Itinera Nova: een totaalconcept • Digitaliseren • Best practice voor bulkdigitalisering • Ontsluiten • Innovatieve database- en webtool door HKI onder leiding van Manfred Thaller (Institut für Historisch-Kulturwissenschaftliche Informationsverarbeitung) • Publiekswerking • Nieuwe methodiek voor vrijwilligerswerking • Uitdaging: ruimer publiek

17. Ontsluiting • Niveau 1: Digitale beelden online zoek- en bladerfunctie • Niveau 2: Index gekoppeld aan de beelden basisontsluiting • Niveau 3: Volledige transcripties diepteontsluiting

18. www.itineranova.be