Download
1 / 40
410 likes | 604 Views
بسم رب ا ل نور بسم رب العشق بسم رب الهادی المهــــدی. عملیات رمضان.
E N D
بسم رب النوربسم رب العشقبسم رب الهادی المهــــدی
نام عملیات: رمضانزمان اجرا: 23/4/1361 مصادف با 21 رمضان 1402 ه . قتلفات دشمن (کشته، زخمی یا اسیر): 8715رمز عملیات: یا صاحب الزمان ادرکنیمکان اجرا: منطقه عملیاتی شلمچه ـ شمال غربی خرمشهر و شرق بصرهارگانهای عمل کننده: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروهای ارتش جمهوری اسلامیاهداف عملیات: فتح منطقه‌ای از خاک عراق و گرفتن امتیاز اراضی برای پایان عادلانه به جنگ دو ساله ـ طی 5 مرحله
سه قرارگاه فجر، فتح و نصر در این عملیات زیر نظر قرارگاه مرکزی مشترک کربلا، آماده اجرای عملیات شدند و مطابق طرح ريزي در قرارگاه كربلا جبهه ايران شكل گرفت، این عملیات در واقع طرح عملياتي كربلاي 4 بود كه به دليل اجراي آن در ماه رمضان «عمليات رمضان» نام گرفت.
پس از فتح خرمشهر و مشخص شدن ناتوانی عراق در جنگ با ایران و تصویب قطعنامه 514 توسط شورای امنیت، طرح‌ریزی عملیات رمضان با هدف تنبیه متجاوز و ضربه زدن بر قوای انسانی و نظامی رژیم بعث عراق انجام شد. در واقع پس از فتح خرمشهر و برتری سیاسی- نظامی ایران، رژیم بعثی عراق به‌دلیل قرار‌گرفتن در موضع ضعف مسئله صلح را مطرح کرد در حالی که هیچ تغییری در ماهیت رفتار سران این رژیم مشاهده نمی‌شد و در واقع پافشاری عراق بر ادعای قبلی خود مبنی بر عدم‌پذیرش قرارداد 1975 الجزایر حضور در بخشی از خاک ایران و ادامه حملات، تأیید این مدعای ایران بود. انگيزه هاي عمليات رمضان
تلاش عراق و مجامع بین‌المللی و کشورهای حامی آن در منطقه برای طرح صلح نه از روی اعتقاد بلکه به‌دلیل شرایط حادی بود که آنان را در موضع ضعف قرار داده بود و منافعشان را تهدید می‌کرد. لذا هدف آنان صلح‌جویی نبود بلکه گرفتن زمان از جمهوری اسلامی و چیرگی بر اوضاع دگرگون شده بود. این در حالی بود که شورای امنیت سازمان ملل هیچ توجهی به حقوق و نظریات ایران نداشت و در این وضعیت درصدد نجات عراق از این مهلکه بر آمد. در واقع پایان دادن به جنگ، دریافت غرامت از عراق و آزاد کردن مردم عراق از قید رژیم بعثی 3 دلیل اساسی ایران برای ورود به خاک عراق در عملیات رمضان بود
پس از پيروزى در عمليات بيت المقدس كه به آزاد سازى بخش اعظمى از مناطق اشغالى منجر شد، ايران براى اجراى عملياتى كه سرنوشت جنگ را مشخص كند چاره اى جز ورود به خاك عراق نداشت و با اذن امام خمينى(ره) مبنى بر ورود به خاك عراق، فرماندهان، منطقه شلمچه و بصره را براى حمله نهايى خود برگزيدند كه بر اساس پيش بينى هاى صورت گرفته با رسيدن نيروهاى ايرانى به بصره يا نزديكى آن، رژيم صدام سقوط می کرد، اما مستکبرین از طریق رژیم صهیونیستی حمله گسترده از زمين و هوا به لبنان را به اوج خود رساندند.
در اين زمان طی جلسه ای در شوراى عالى دفاع، پس از چندين ساعت بحث و تبادل نظر تصميم گرفته شد ايران به جنوب لبنان نيرو اعزام كند ،اما شهيد صياد شيرازى كه در آن مقطع به سوريه سفر كرده بود از قراين و شواهد متوجه شد كه پرداختن به لبنان و غفلت از عراق دامى براى ايران است و نظر خود را در اين خصوص در بازگشت به محضر امام (ره) رساند و اعلام اين استراتژي از سوي امام خميني (ره) كه « راه قدس از كربلا مي‌گذرد»، همگان را در كشور متوجه اولويت مسئله جنگ با عراق كرد و در واقع ترفند رژيم صهيونيستي با شكست مواجه شد و نيروها از لبنان بازگشتند. هرچند ايران از اين دام نجات یافت اما صدام طی این يك ماه، نهايت استفاده را كرد و ضمن ساماندهى ارتش خود به سرعت بر استحكامات شرق بصره افزود.
ارتش عراق پس از فتح خرمشهر به طور کامل از سرزمین‌های ایران عقب نشینی نکرد و خسارات وارد آمده به ایران را هم جبران نساخت و به معاهدة 1975 هم تمکین نکرد. شورای امنیت سازمان ملل یک روز قبل از شروع عملیات رمضان قطعنامه 514 را در تاریخ 21 تیر 1361 مطابق با 12 ژوییه 1982 صادر کرد. شورای امنیت سازمان ملل به جز قطعنامه‌ای که در هفته اول آغاز جنگ صادر کرد، به مدت 22 ماه و تا زمانی که فتح خرمشهر صورت گرفت، ساکت بود. پس از آن که ستون فقرات نیروهای اشغالگر عراق در عملیات بیت المقدس شکست و هزاران نظامی عراقی به اسارت درآمدند، این شورا دوباره فعال شد و پس از گذشت نزدیک به 50 روز از آزادسازی عمده سرزمین‌های ایران، در جلسة2383 خود این قطعنامه را به اتفاق آراء تصویب کرد. تحلیلی بر قطع نامه ی 514
این قطعنامه خواستار «آتش بس و خاتمة فوری همه عملیات نظامی» و «عقب کشیدن نیروها به مرزهای شناخته شدة بین‌المللی»، «و کوشش‌های میانجی‌گری از طریق دبیر کل سازمان ملل به منظور نیل به حل جامع اختلافات به نحو عادلانه و شرافتمندانه که مورد قبول هر دو طرف باشد از جمله احترام به حاکمیت، استقلال، تمامیت ارضی و عدم مداخله در امور داخلی کشورها» مطرح شده بود. این قطعنامه در حالی صادر شد که قدرت نمایی ایران در آزادسازی سرزمین‌های خوزستان، فرصت مناسبی را در اختیار جمهوری اسلامی قرار داده و باعث هراس کشورهای عرب حامی عراق شده بود و آنها تمایل به پایان یافتن جنگ پیدا کرده بودند. لازم به ذکر است که از زمان صدور قطعنامه 479 که در هفته اول آغاز جنگ صورت گرفت تا زمانی که ایران چهار عملیات بزرگ خود را برای بیرون راندن ارتش متجاوز عراق انجام نداد، شورای امنیت سازمان ملل هیچ تحرکی از خود نشان نداد. ولی پس از آن که ایران توانست با یک سلسله اقدامات نظامی عمده سرزمین‌های خود را آزاد کند و در پی بررسی تعقیب ارتش متجاوز بعثی بود، در این زمان قطعنامه 514 صادر شد. در این قطعنامه سخنی از تجاوز و تعیین متجاوز به میان نیامده بود و مطلبی از پرداخت خسارت‌های جنگ و نیز تنبیه متجاوز، مطرح نشده بود و تضمینی برای امنیت و ثبات حقیقی وجود نداشت. این قطعنامه هیچگونه فشاری را بر عراق که با آغاز جنگ و توسل به زور صلح منطقه را نقض کرده بود، وارد نمی‌کرد.
جمهوری اسلامی ایران انتظار داشت که شورای امنیت سازمان ملل با تجاوز مقابله و عراق را به عنوان کشور متجاوز محکوم سازد و از کشور قربانی تجاوز حمایت کند، اما شورای امنیت، حتی در این جنگ بی طرفی را هم رعایت نمی‌کرد. به هر حال ایران به دلیل آنکه این قطعنامه را ناعادلانه تشخیص می‌داد و محتوای آن را مناسب ارزیابی نمی‌کرد، از پذیرش آن خودداری کرد، ولی عراق بی درنگ آن را پذیرفت. به هر حال عملیات رمضان پس از بازگشت فرماندهان سپاه و ارتش از سوریه که به منظور حمایت از مردم لبنان در برابر اشغال کشورشان توسط اسرائیل انجام شده بود، در اواخر خرداد ماه طرح ریزی شد.
اين عمليات در منطقه غرب جاده اهواز و شمال كانال ماهيگيري و شمال شرق بصره اجرا شد. عمليات رمضان تا تاريخ هفتم مردادماه همان سال يعني بيش از سه هفته ادامه داشت و در منطقه به وسعت بيش از 1500كيلومتر مربع با هدف تصرف مناطقي از عراق به ويژه بصره به مرحله اجرا درآمد.
در مرحله نخست ـ در سه محورـ به علت موانع و استحکامات پدافند مثلثی شکل و میادین مین فراوان، نیروهای ایرانی نتوانستند با سرعت عمل به تمامی اهداف مورد نظر دست پیدا کنند، لذا با روشن شدن هوا از ادامه پیشروی خودداری شد. اما در محور جنوبی ـ جنوب پاسگاه زید ـ چهار تیپ از سپاه و دو تیپ از ارتش توانستند با سرعت عمل چشمگیری همه مواضع دشمن را در هم کوبیده و تا عمق 30 کیلومتری مواضع عراقی‌ها رسیده و خود را به نهر «کتیبان» شرق اروند و کانال «ماهیگیری» برسانند، به گونه‌ای که به قرارگاه لشکر 9 زرهی عراق دست یافته، و ضمن به غنیمت گرفتن خودروی تویوتای فرماندهی، قرارگاه را منهدم نمایند. علی‌رغم این موفقیت، جناح راست نیروها باز مانده بود و با روشن شدن هوا عراقی‌ها با یک لشکر زرهی فشار اصلی را معطوف به این منطقه کرده و از تأمین نیروهای پیشروی ایرانی ممانعت به عمل آوردند. در این مرحله از عملیات 85 دستاه تانک و نفربر و 12 توپ دشمن منهدم و 71 دستگاه تانک و نفربر نیز به غنیمت گرفته شد.
نقشه شماتیک پیشروی تیپ های 8 نجف اشرف و 14 امام حسین علیه السلام در مرحله اول عملیات رمضان و رخنه ایجاد شده و سمت پاتک دشمنخطوط سیاه رنگ آخرین حد پیشروی مرحله اول عملیات است
مرحله دوم نیز در محور میانی ـ جنوب پاسگاه زید ـ و با همان یگانها و با تقویت دو تیپ دیگر در تاریخ 25 مرداد ماه 1361 صورت گرفت، که چندان موفقیت‌آمیز نبود و تنها مقداری خسارت به دشمن وارد آمد و شماری از آنان کشته و زخمی و اسیر شدند.
در مرحله سوم احتمال می‌رفت که دشمن با تجمع نیروهای زرهی و آرایش وسیع آنان قصد پاتک دارد، لذا در تاریخ 30 مرداد ماه 1361 از شرکت نیروهای زرهی خودی صرف‌نظر شد تا نیروهای پیاده بتوانند به انهدام تانکها و نفربرها بپردازند. بنابراین عملیات مرحله سوم از جنوب پاسگاه زید آغاز شد و نیروهای ایرانی بطور خیره‌کننده‌ای به درهم شکستن و تصرف مواضع دشمن پرداختند. رزمندگان اسلام توانستند در این مرحله مهم، در زمینی به وسعت 180 کیلومتر مربع، نزدیک به 700 دستگاه تانک و نفربر را منهدم و 14 دستگاه تانک و نفربر دشمن را که 4 دستگاه آن از نوع پیشرفته «تی 72» بود را به غنیمت بگیرند
مرحله چهارم عملیات در یکم شهریور ماه 1361 از محور جنوبی منطقه عملیاتی شلمچه شروع شد اما به دلیل هوشیاری و آمادگی عراقی‌ها و استحکامات و مواضعی که تعبیه شده بود، راهی از خط نخست دشمن، به روی رزمندگان اسلام باز نشد.
مرحله پنجم و پایانی که تلاش نهایی و اصلی این عملیات سیاسی ـ نظامی بود، در تاریخ 6 شهریور ماه 1361 از شمال پاسگاه زید در حد فاصل دژ مرزی عراق و خاکریزهای مثلثی آغاز شد. در بدو درگیری و نبرد، همه چیز طبق طرح فرماندهان ایرانی پیش می‌رفت و نیروهای ارتش و سپاه توانستند گذشته از پاکسازی و الحاق، خاکریزی مناسب و دو جداره در جناح شمالی بسازند. ولی از آنجا که دقت کافی در ساخت آن بکار نرفت، دشمن توانست 5 کیلومتر در آن رخنه کند. در این مرحله 130 دستگاه تانک و نفربر منهدم و 11 دستگاه نیز به غنیمت گرفته شد و همچنین 800 تن از نیروهای دشمن کشته و زخمی شدند.
بنابراین آمار کل تلفات و خسارات وارده به ارتش عراق در عملیات رمضان عبارت بود از:1097 دستگاه تانک و نفربر منهدم شده، 50 تانک و نفربر به غنیمت نیروهای اسلام در آمد و 8715 تن از نیروهای بعثی عراقی نیز کشته و زخمی و اسیر شدند.جمهوری اسلامی ایران با اجرای این عملیات سیاسی ـ نظامی نشان داد که در نفوذ به خاک عراق و ادامه نبرد، تنها به دنبال خواسته‌های به حق مردم خود است، هر چند که محدوده پاسگاه زید عراق به وسعت 400 کیلومتر مربع تصرف و لشکر 9 زرهی عراق به طور کامل منهدم شد و هدف اصلی تأمین نگشت، اما این عملیات یک اقدام مثبت تلقی گردید.
متخصصان و تحليل گران نظامى مستقر در قرارگاه ها قدرت زرهى برتر، تشكيل يگان هاى دفاع متحرك،عدم ارزيابى صحيح از امكانات دشمن و تاخير در شروع عمليات را از جمله عوامل اين ناكامى ذكر كردند، اما از نظر شهيد صياد شيرازى ضعف بنيه معنوى رزمندگان و غرور ناشى از پيروزى در عمليات بيت المقدس و نيز خود محورى ارتش و سپاه درعدم موفقيت در اين عمليات را نبايد از ياد برد.
هرچند عمليات رمضان برابر طرح هاى تهيه شده به اهداف نهايى خود دست نيافت اما رزمندگان اسلام به هدف اصلى كه تنبيه متجاوز و انهدام هر چه بيشتر نيروهاى بعثى و مقابله با تمامى فشارهاى سياسى- تبليغاتى دنياى استكبار بود، دست يافتند.
در ادامه به بیان برخی از نقاط ضعف و قوت تیروهی ایرانی و عراقی در عملیات رمضان از دید یکی از فرماندهان عراقی می پردازیم که در زمان اسارتش در ایران به آنها اشاره کرده؛بی شک این گفته ها ، به طور کامل قابل پذیرش نخواهد بود ، اما حاوی نکات قابل توجهی ست!
عدم حفظ اطلاعات و انتشار آن • نداشتن آمادگيهاي لازم جهت مقابله با پاتك هاي عراق • تعلل واحدهاي ايراني در ادامه پيشروي • حملات پراكنده و عدم نفوذ در عمق • تمركز حمله بر يك نقطه، محدود • اندك بودن آتش پشتيباني • استفاده از روشهاي قبلي در حمله به مواضع عراق • ـحمايت نكردن از جناحها ( و عدم تثبيت طرفين واحدهاي خط شكن)
اهميت زياد قائل نشدن به اين عمليات محدوديت نقش واحدهاي زرهي و مكانيزه بايد مواضع دفاعي در كنار رودخانه بعنوان اولين قدم اتخاذ مي شد عدم كنترل فرماندهي بر واحدهاي عمل كننده در عمق خاموش نكردن توپخانه دشمن عدم پيش بينيهاي لازم براي مقابله با حملات شيميائي عراق بدي اوضاع و احوال جوي پيشروي بدون كنترل
سرعت گردآوري نيرو پس از انجام درگيريهاي گسترده • موفقيت در نزديك شدن به نيروهاي عراقي و كوبيدن مواضع آنها • انتخاب مناطق مناسب براي حمله بر عليه موانع عراق • وارد كردن تلفات زياد به نيروهاي عراقي در حملات اوليه • شهامت داشتن و پيشروي در عمق • پايمردي نيروهاي اسلام • شكار تانك
تجديد نظر در اتخاذ مواضع دفاعي قبلي طراحي مواضع دفاعي جديد وارد كردن سريع نيروهاي ذخيره تامين آتش پشتيباني عمق بخشيدن به مواضع دفاعي كنار گذاشتن انديشه خاكريز داشتن بهره گيري از پراكندگي نيروهاي اسلام بارز بودن نقش هوانيروز كسب اطلاعات مفيد
عليرغم آمادگي كامل آنان ، مواضع دفاعي آنان درهم شكسته شد حدفاصل بين لشكرها و ستون ها گستردگي جبهه برخي از لشكرها و ستونها تسلط بر اراضي ممنوعه زيانهاي زرهي
محور عملياتي پاسگاه زيد، تير ماه 1361، در عمليات رمضان و در گرماي شديد شلمچه، رزمندهاي پيكر پاك يك شهيد را در آغوش گرفته و براي انتقال به پشت جبهه مي برد.
مقطع عملیات رمضان در پاسگاه زید - تیر 1361جانباز محمدرضا قاسمی نراقی فرزند حسن مشهور به علی - جانباز محمد عضایی فرزند ابراهیم - جانباز اسماعیل حبیبی فرزند اکبراین عکس قبل از عملیات رمضان انداخته شده و ساعاتی بعد خمپاره 60 میلیمتری این جوانان شهر نراق را به خیل جانبازان پیوند می دهد .
مقطع عملیات رمضان - محوطه مقر آموزشی سپنتا در جاده اهواز- تیر 1361جانباز هادی ایزدی فرزند عباس - جانباز محمد عضایی فرزند ابراهیم
در سمت راست هشتاد کیلومتری جادة اهواز ـ خرمشهر، تابلویی رنگ و رو رفته و زنگ زده‌ای توجه را به خود جلب می‌کند که بر روی آن نوشته: «یادمان شهدای گمنام عملیات رمضان، منطقه پاسگاه زید.» پاسگاه زیدی که شهدای آن غالباً تشنه بودند و خیلی از آنها در موانع و خاکریزهای مثلثی به جا ماندند.
با این حال که نتونستیم مواضع خود را در خاک عراق تثبیت کنیم، اما رزمنده‌ها، چه سوار بر موتور و چه پیاده آنقدر تانک زدند، که عملیات رمضان معروف به شکار تانک شد.
زید، با دلاوری‌های رزمندگان در عملیات رمضان آزاد شد؛ عملیاتی در ماه رمضان، در تیرماه 1361. بچه‌ها از زید گذشته بودند، اما موانع صعب‌العبور و ترفندهای جدید دشمن سبب شد مواضع ما در خاک دشمن تثبیت نشود و آخرین خط دفاعی در همین پاسگاه زید شکل بگیرد.
زید پاسگاهی است مرزی در حد فاصل منطقة کوشک و شلمچه، و یکی از مسیرهای تهاجم بعثی‌ها در ابتدای جنگ به خاک میهن عزیزمان و به‌واسطه جادة بین‌المللی که تا قبل از انقلاب در کنار این پاسگاه وجود داشت،اجم از این مسیر به سادگی صورت گرفت و نیروهای عراقی خود را به سه راه حسینیه رساندند و سپس به طرف خرمشهر حرکت کردند.بار دیگر سال 62 پاسگاه زید، یکی از محورهای حمله به دشمن در عملیات خیبر بود که این بار هم از این محور موفق به کسب نتیجه نشدیم.ز آن زمان به بعد پاسگاه زید خط پدافندی شد، و دیگر حرکت قابل توجهی تا پایان جنگ در آن صورت نگرفت، و بار دیگر عراق از همین منطقه به ما حمله کرد. حالا از تابلو و جادة خاکی آن، می‌توانی بفهمی که در این جاده سال‌های سال است، رفت و آمد چندانی صورت نگرفتهغض نه تنها گلوی تو را، بلکه تمام وجودت را فرا می‌گیرد. در حالی که اشک در چشمانت حلقه زده است با غربت شهیدان همراه می‌شوی. آه خداوندا! اینجا کجاست، سرزمین گمنام‌تر از گمنامی؟!
