ریسک نرخ بهره

1. ریسک نرخ بهره اشکان محمد قشقایی مهرماه 1390

2. فهرست: • مقدمه • روند تاریخی و جداسازی ریسک ها • مدیریت دارایی –بهره • تاثیرات ریسک نرخ بهره • گزارش گپ • منابع ریسک نرخ بهره • قیمت گذاری انتقالی • منابع و مراجع

3. مقدمه • برای بحثدر مورد Interest Rate Risk (در این پرزنتیشن، ”ریسک نرخ بهره“ ) ابتدا باید به مفهوم کلی ریسک بازار ”Market Risk“ بپردازیم. • ریسک بازار به طور کلی از 4 عامل زیر تشکیل می شود: 1-نرخ بهره 2-قیمت کالاهای باارزش، مثل نفت، طلا، نقره و ... 3-ارزش دارایی ها 4-نرخ ارز • دلایل جداسازی ریسک نرخ بهره از ریسک بازار

4. روند تاریخی و جداسازی ریسک ها • از سال 1971 بانک ها ( و موسسات مالی) موظف به اندازه گیری و اعلام میزان ریسک سرمایه خود شدند. این ریسک علاوه بر ”ریسک اعتباری“ شامل ”ریسک بازار“ آنها نیز بود. • کمیته بازل در سال 1997 اولین استانداردهای خود را در مورد ریسک نرخ بهره ارایه نمود. • ریسک بازار شامل عوامل درون و بیرون ترازنامه ای این بانک ها میشود. • فعالیت بانک ها در این زمینه در جهت مدیریت دارایی-بدهی انجام می شود. Value At Risk : The New Benchmark for Managing Financial Risk , Jorion, Philippe.

5. مدیریت دارایی-بدهی Asset Liability Management • دو عامل مهم و تاثیر گذار برای مدیریت دارایی-بدهی: 1-ریسک نرخ بهره 2-ریسک نقدینگی • تعریف مدیریت دارایی-بدهی: روند ارزیابی ریسک نرخ بهره و ریسک نقدینگی و به کارگیری آنها در سیستم تامین و تخصیص منابع بانکی. • اهداف مدیریت دارایی-بدهی: • در سطح کلان نظام بانکی: 1- مدیریت ریسک نرخ بهره 2- مدیریت ریسک نقدینگی 3- مدیریت سرمایه 4- مدیریت سرمایه گذاری • اهداف عملیاتی در سطح خرد در موسسات مالی: 1- مدیریت ریسک نرخ بهره 2- مدیریت ریسک نقدینگی

6. تاثیرات ریسک نرخ بهره 1-درآمد خالص بهره 2-ارزش بازاری حساب های در گردش و سایر ابزارهایی که بر اساس ارزش بازار محاسبه می شوند. 3-سایر درآمدها و هزینه های حساس به نرخ بهره 4-ارزش اقتصادی بانک از طریق تغییر دارایی ها و بدهی ها و اقلام غیرترازنامه ای حساس به نرخ بهره

7. تاثیرات ریسک نرخ بهره • از دیدگاه درآمدی • از دیدگاه سرمایه ای • چگونگی عملکرد ریسک نرخ بهره با دیگر ریسک های بانک. • تفاوت نقدینگی و توانایی بانک برای دسترسی به منابع مختلف تامین مالی. مثال یک بانک با منابع پایدار و گسترده نقدینگی در برابر بانک وابسته به منابع تامین مالی کوتاه مدت.

8. گزارش گپ • معیار اصلی اندازه گیری نرخ بهره، گزارش های gap است. • گزارش gap به معنی تفاوت بین دارایی ها و بدهی هایی است که بر اساس نرخ بهره در طول یک دوره معین طبقه بندی مجدد می شود. • مثال1: 1میلیون دلار سپرده 90 روزه با نرخ8% و 1میلیون دلار در وام نرخ ثابت 10% با سررسید 90 روزه سرمایه گذاری کند. بانک دارای سررسید منطبق و ریسک نرخ بهره ندارد. • مثال2: 1میلیون دلار سپرده 90 روزه با نرخ8% و 1میلیون دلار در وام نرخ شناور 10% با سررسید 90 روزه سرمایه گذاری کند. بانک دارای سررسید منطبق ولی دارایی ها سریعتر از بدهی ها در طول دوره تغییر قیمت می دهند.بانک نسبت به دارایی ها حساس خواهد بود.در صورت افزایش نرخ بهره،حاشیه سود بالاتر و در صورت کاهش، حاشیه سود پایین تر. • مثال3: همین بانک سپرده 90 روزه را به وام رهنی 30 ساله با نرخ بهره ثابت 10% تبدیل کند. سپرده 90 روزه مجددا قیمتگذاری می شوند.

9. گزارش گپ http://www.echopartners.com/our-blog/bid/20986/Interest-Rate-Risk-Gap-Analysis

10. منابع ریسک نرخ بهره • ریسک قیمت گذاری مجدد یا ریسک عدم تطابق در سررسیدهاRepricing Risk- بانک های حساس به بدهی. • ریسک پایه ای-Basis Riskتغییر سطح عمومی نرخ های بهره در انواع مختلف ابزارهای مالی با مقادیر مختلف. ریسک پایه ای در ترازنامه هر بانک منحصر به فرد است. • ریسک وضعیت بهره خالص-زمانی پدید می آید که درآمد نرخ بهره دارایی ها تغییر کند در حالی که هزینه بدهی ها (منابع تامین مالی) بدون تغییر بماند. • ریسک اختیار معامله- Optioning Riskاختیار غالبا برای بانک ترکیب نامتقارنی از ریسک و بازده منجر می شود. • ریسک بکارگیری اختیارات-در صورت سرعت و میزان بالای تغییرات نرخ بهره. • ریسک منحنی بازدهYield Curve Risk-بازده تمام اوراق با سررسیدهای متفاوت یک ناشر خاص است. همزمان با تغییر اوضاع اقتصادی در طول یک چرخه اقتصادی، شکل منحنی بازده تغییر میکند. • ریسک مدل سازی- Model Risk- هنگامی که فرضهای قابل قبول مدل سازی نرخ بهره براساس شرایط ویژه بازار عوض شود.

11. منحنی بازده- 2005 آمریکا http://en.wikipedia.org/wiki/File:USD_yield_curve_09_02_2005.JPG

12. منحنی بازده- 2007و 2008 آمریکا

13. استفاده های ریسک نرخ بهره • سنجش موقعیت ریسک نرخ بهره: • دیدگاه درآمدی • دیدگاه اقتصادی • سیاست ریسک نرخ بهره: • گزارش گپ: دارایی ها و بدهی های قابل قیمت گذاری مجدد را به دوره های زمانی مختلف(سررسیدهای مختلف) تقسیم می کند تا تعیین کند در هر دوره به چه میزان دارایی و بدهی با ویژگی قیمتگذاری مجدد وجود دارد. • تمرکز اصلی مدیران بر دوره های نزدیکتر است. • گزارش گپ در هردوره مدیر دارایی-بدهی را از وضعیت نرخ بهره کلی موسسه ناشی از عدم تطابق قیمتگذاری مجدد دارایی ها و بدهی ها در طول یک دوره زمانی مشخص است، آگاه می کند. • گزارش گپ تفاوت زمانی بین قیمتگذاری مجدد دارایی ها و بدهی ها را کمی می کند ولی در ارزیابی اثر ریسک پایه ای و ریسک اختیار، بر موقعیت ریسک نرخ بهره موسسه ناتوان است.

14. قیمت گذاری انتقالی • قیمت گذاری انتقالی: روشی که برای مکان یابی ریسک در بانک استفاده می شود. • هنگامی که ریسک نرخ بهره و ریسک نقدینگی به وجود می آید، کدام بخش از بانک را می توان مسئول دانست؟ • تخصیص این سود یا ضرر مهم است. این ریسک و یا سودآوری هر واحد و یا محصول را مشخص می کند. • قیمت گذاری انتقالی داخلی: چارچوب مبادلات و پرداخت های داخلی بین واحدهای بانک است. پرداخت ها به صورت ظاهری در حساب ها ثبت می شود ولی در واقع هیچ نقل و انتقالی نیست.

15. قیمت گذاری انتقالی • قیمت گذاری سنتی و پیامدهای آن: • خط مشخص و جداکننده ای در جهت تعیین سودآوری وام و سپرده ها وجود ندارد. • کنترل ریسک نرخ بهره را کاهش میدهد. برای آن باید چارچوب قیمت گذاری انتقالی نیازمند محقق کردن ارزش واقعی وجوه و ریسک نرخ بهره مرتبط با هر واحد بانکی است. نقش ALM : وام گیری و وام دهی.

16. قیمت گذاری انتقالی • قیمت گذاری انتقالی انطباقی ابتدا یک مثال از قیمت گذاری انتقالی سنتی: سپرده 3 ماهه- سود 4% وام دهی 5 ساله- سود 11% 7% سود بانک سپرده 3 ماهه- سود 8% وام دهی 5 ساله- سود 11% 3% سود بانک- سود بانکی کم شد، چون در معرض ریسک بوده است. حال با قیمت گذاری انتقالی انطباقی: سپرده 3 ماهه سود 4% وام دهی 3 ماهه سود 6% 2% سود بخش سپرده دهی و وام گیری 5 ساله سود 7% وام دهی 5 ساله سود 11% 4% سود بخش وام دهی 6% سود بانک که یک مقدار از روش قبلی کمتر شد چون ریسک نرخ بهره را در آن هدج کردیم.

17. قیمت گذاری انتقالی • فواید قیمت گذاری انتقالی انطباقی: • سود هر واحد مشخص می شود. • ریسک نرخ بهره از تمام واحد ها به ALM منتقل شد. • سود 1% کاهش یافت ولی ریسک نرخ بهره تنها در ALM داریم و در بقیه بخش ها نداریم. • در عمل این انطباق با ایجاد یک بازار داخلی برای وام دهی و وام گیری اتفاق می افتد. • همه با واحد ALM برای دریافت و یا پرداخت وام ارتباط پیدا می کنند. با نرخ رایج بازار. • ALM با مبادله با سایر بانک ها می تواند ریسک وارد بر خودش را هم کاهش دهد.

18. منابع و مراجع • Value At Risk : The New Benchmark for Managing Financial Risk ,Jorion, Philippe. • Amendment to the Capital Accord to incorporate market risks-Updated November 2005 • Principles for the Management and Supervision of Interest Rate Risk-Bank for international settlement-July 2004 • A Short History of Financial Deregulation in the United States-Matthew Sherman-July 2009 • http://en.wikipedia.org/wiki/Interest_rate_risk • http://www.bis.org/publ/bcbs29a.htm • http://moneyterms.co.uk/interest-rate-risk/ • http://www.investinginbonds.com/learnmore.asp?catid=5&subcatid=18&id=178 • http://www.investopedia.com/terms/i/interestraterisk.asp#axzz1aqTqaCen • http://www.echopartners.com/our-blog/bid/20986/Interest-Rate-Risk-Gap-Analysis • مدیریت دارایی-بدهی و ریسک نقدینگی در موسسات مالی- گروه مطالعات ومدیریت ریسک بانک اقتصاد نوین.