1 / 54

KHÔÙP PHAÂN LOAÏI BEÄNH KHÔÙP THOAÙI HOAÙ KHÔÙP Bs: Huyønh Thò Kim Anh

KHÔÙP PHAÂN LOAÏI BEÄNH KHÔÙP THOAÙI HOAÙ KHÔÙP Bs: Huyønh Thò Kim Anh. Phaàn 1: KHÔÙP. I. ÑAÏI CÖÔNG VEÀ KHÔÙP Ñònh nghóa: Khôùp laø choã noái lieàn cuûa ít nhaát hai xöông hay noùi caùch 1khaùc laø nôi caùc xöông lieân keát vôùi nhau nhôø caùc moâ lieân keát, nhöõng moâ suïn vaø oå khôùp.

etan
Download Presentation

KHÔÙP PHAÂN LOAÏI BEÄNH KHÔÙP THOAÙI HOAÙ KHÔÙP Bs: Huyønh Thò Kim Anh

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. KHÔÙPPHAÂN LOAÏI BEÄNH KHÔÙPTHOAÙI HOAÙ KHÔÙPBs: Huyønh Thò Kim Anh

  2. Phaàn 1: KHÔÙP I. ÑAÏI CÖÔNG VEÀ KHÔÙP Ñònh nghóa: Khôùp laø choã noái lieàn cuûa ít nhaát hai xöông hay noùi caùch 1khaùc laø nôi caùc xöông lieân keát vôùi nhau nhôø caùc moâ lieân keát, nhöõng moâ suïn vaø oå khôùp. 2. Caáu taïo: Moãi khôùp bao giôø cuõng coù 3 thaønh phaàn cô baûn: -Maët khôùp -Bao khôùp -OÅ khôùp

  3. CAÁU TAÏO KHÔÙP ÑOÄNG a. Maët khôùp: bao phuû baèng lôùp suïn trong b. Bao khôùp: noái lieàn caùc ñaàu xöông vôùi nhau, ôû caùc khôùp ñoäng coù bao hoaït dòch naèm xen giöõa khôùp vaø gaân cuûa caùc cô laân caän bao khôùp neân laøm giaûm ñöôïc söï ma saùt cuûa gaân vaø bao khôùp. Ñaïi ña soá caùc khôùp, bao khôùp coøn ñöôïc taêng cöôøng beân ngoaøi baèng caùc daây chaèng. Cô Xöông Tuùi hoaït dòch Maøng hoaït dòch Hoaït dòch Bao khôùp Gaân Suïn

  4. c. OÅ khôùp:laø caùc khe keõ giôùi haïn bôûi caùc bao khôùp vaø suïn khôùp. Trong oå khôùp coù dòch nhôùt do tuùi hoaït dòch tieát ra Dòch nhôùt coù taùc duïng laøm nhôøn caùc suïn khôùp ñeå giaûm söùc ma saùt

  5. Khôùp baát ñoäng Khôùp baùn ñoäng 3. Phaân loaïi Döïa vaøo söï vaän ñoäng khôùp, chia ra: 3.1 Khôùp baát ñoäng (synarthrosis) Khoâng coù oå khôùp, baát ñoäng hoaëc ít ñoäng veà maët chöùc naêng 3.2 Khôùp ñoäng (diarthrosis) Coù ñaày ñuû caùc thaønh phaàn caáu taïo cuûa khôùp vaø hoaït ñoäng veà maët chöùc naêng 3.3 Khôùp baùn ñoäng (amphiarthrosis) Laø loaïi khôùp naèm giöõa 2 loaïi treân, loaïi naøy coù bao khôùp sôïi nhöng khoâng coù bao hoaït dòch Khôùp ñoäng

  6. 4. Chöùc naêng cuûa khôùp Trong cô theå con ngöôøi khôùp coù ba chöùc naêng quan troïng: • Hoã trôï cho söï oån ñònh vò trí cuûa cô theå • Tham gia vaøo vieäc di ñoäng caùc phaàn cô theå vaø töông hoã laãn nhau • Chuyeån ñoäng cô theå ñeå di chuyeån trong khoâng gian

  7. Phaàn 2: PHAÂN LOAÏI BEÄNH KHÔÙP Caùc beänh khôùp raát ña daïng Ñeå thuaän tieän chaån ñoaùn, Hoäi nghò Noäi khoa toaøn quoác thaùng 5/1976 ñaõ thoâng qua 1 baûng phaân loaïi caùc beänh khôùp nhö sau:

  8. Bệnh khớp do viêm Bệnh khớp không do viêm Bệnh khớp do nguyên nhân ngoài khớp Thấp ngoài khớp

  9. Beänh khôùp do vieâm A.Vieâm khôùp do thaáp (Arthrite rhumatismale) • Thaáp khôùp caáp • Vieâm khôùp daïng thaáp • Vieâm coät soáng dính khôùp • Vieâm khôùp thieáu nieân • Thaáp khôùp baùn caáp • Caùc theå ñaëc bieät

  10. Beänh khôùp do vieâm • Caùc theå ñaëc bieät • Vieâm khôùp vaûy neán • Felty • Vieâm khôùp hay taùi phaùt • Traøn dòch khôùp khoâng lieân tuïc • Thaáp goác chi ngöôøi giaø • Sjogren Gougerot • Jaccoud • Loaïi khaùc

  11. Beänh khôùp do vieâm B.Vieâm khôùp do nhieãm khuaån (Arthrite septique) • Lao khôùp (coät soáng vaø caùc khôùp khaùc) • Vi khuaån (tuï caàu, laäu caàu, caùc loaïi khaùc) • Virut 3.1 Vieâm khôùp Reiter (hoäi chöùng maét- nieäu ñaïo- khôùp) 3.2 Behcet 3.3 Caùc loaïi khaùc • Kyù sinh truøng vaø naám

  12. Beänh khôùp khoâng do vieâm • Thoaùi khôùp (arthrose, ostero arthritis) • Beänh khôùp sau chaán thöông • Dò daïng khôùp • Khoái u vaø loaïn saûn

  13. A. Thoaùi khôùp (arthrose, osteroarthritis) Beänh khôùp khoâng do vieâm • Thoaùi khôùp nguyeân phaùt (caùc vò trí) • Thoaùi khôùp thöù phaùt • Thoaùi khôùp toaøn theå

  14. Beänh khôùp khoâng do vieâm B.Vieâm khôùp sau chaán thöông • Traøn dòch, traøn maùu oå khôùp • Vieâm khôùp sau chaán thöông • Vieâm khôùp vi chaán thöông do ngheà nghieäp

  15. Beänh khôùp khoâng do vieâm C. Dò daïng khôùp • Di daïng coät soáng vaø ñóa ñeäm • Dò daïng khôùp haùng • Dò daïng khôùp goái • Dò daïng khôùp baøn chaân vaø ngoùn chaân • Caùc loaïi khaùc

  16. Beänh khôùp khoâng do vieâm D. Khoái u vaø loaïn saûn • U laønh vaø nang nöôùc • U aùc tính (nguyeân phaùt vaø thöù phaùt) • Loaïn saûn • vieâm suïn xöông • Beänh scheucrmann • Hoaïi töû ñaàu xöông voâ khuaån • Beänh paget • Loaïi khaùc: negener, beänh thôï laën

  17. Bệnh khớp do nguyên nhân ngoài khớp • Beänh heä thoáng (Beänh taïo keo: Colagenose, connectivites) • Beänh chuyeån hoaù • Beänh maùu • Thaàn kinh • Tieâu hoaù • Caän ung thö (para neùoplasique) • Caùc nguyeân nhaân khaùc

  18. A. Beänh heä thoáng Bệnh khớp do nguyên nhân ngoài khớp • Luput ban ñoû heä thoáng • Xô cöùng bì toaøn theå • Vieâm ña cô, vieâm da cô • Vieâm nuùt quanh ñoäng maïch

  19. B. Beänh chuyeån hoaù Bệnh khớp do nguyên nhân ngoài khớp • Beänh Guùt (Goutte, arthrite urica) - beänh thoáng phong • Beänh da saïm naâu (Ochronose) • Voâi hoùa suïn khôùp (Chondro calcinose) • Caùc loaïi khaùc: Amiloide, xantomatose.

  20. C. Beänh maùu Bệnh khớp do nguyên nhân ngoài khớp • Beänh öa chaûy maùu (heùmophilie) • Beänh schonlein henoch • Nhieãm saéc toá saét (Hemochromatose) • Caùc loaïi khaùc

  21. D. Thaàn kinh Bệnh khớp do nguyên nhân ngoài khớp • Tabes (Giang mai thaàn kinh) • Roãng oáng tuyû (Seringomyelie) • Xô coät beân teo cô • Bens Soiidek • Caùc loaïi khaùc

  22. E. Tieâu hoaù Bệnh khớp do nguyên nhân ngoài khớp • Beänh ruoät • Vieâm ñaïi tröïc traøng chaûy maùu • Beänh Crohn • Beänh Wipple • Beänh gan • Wilson • Vieâm gan do virut • Beänh khaùc: tuïy taïng …

  23. F. Caän ung thö (para neùo plasique) Bệnh khớp do nguyên nhân ngoài khớp • Pierre-Marie • Lôxemi caáp, Hodgkin • Carcinoid • Caùc loaïi khaùc

  24. G. Caùc nguyeân nhaân khaùc Bệnh khớp do nguyên nhân ngoài khớp • Do taâm thaàn • Do thuoác, vacxin, huyeát thanh • Do hoaù chaát, chaát ñoäc • Do noäi tieát: ñaùi thaùo ñöôøng, to ñaàu chi • Caùc loaïi khaùc: sacoit, beänh chu kyø,beänh thieáu gamma globulin, …

  25. Phaàn 3: Thoaùi hoùa khôùp (osteoarthritis, osteoarthosis, degenerative, joint disease) 1. Ñònh nghóa • Laø 1 beänh khôùp thöôøng gaëp nhaát ôû ngöôøi coù tuoåi. • Toån thöông ôû suïn khôùp – ñóa ñeäm. • Laø nguyeân nhaân gaây ñau vaø giaûm vaän ñoäng ôû 52% soá ngöôøi > 35 tuoåi, 80% soá ngöôøi > 70 tuoåi. A. Ñaïi cöông

  26. A. Ñaïi cöông 2. Dòch teã • Laø 1 beänh thöôøng gaëp nhaát • Lieân quan chaët cheõ vôùi tuoåi • Nguyeân nhaân gaây ñau, maát khaû naêng vaän ñoäng vaø giaûm chaát löôïng soáng ôû ngöôøi • Laø nhoùm beänh ñoøi hoûi khaù nhieàu chi phí y teá

  27. A. Ñaïi cöông 3. Phaân loaïi • Thoaùi hoaù töï phaùt: • Thoaùi hoaù thöù phaùt: Laøm naëng theâm thoaùi hoaù töï phaùt, thöôøng do caùc beänh lyù xöông khôùp maéc phaûi trong cuoäc ñôøi: + Chaán thöông + Dò taät baåm sinh maéc phaûi + Caùc beänh chuyeån hoùa, noäi tieát, loaïn döôõng. + Caùc beänh lyù vieâm khôùp + Caùc beänh vieâm khôùp daïng thaáp

  28. B. Cô cheá beänh sinh • Do cô ñòa: Di truyeàn, tuoåi, giôùi. 2.Vai troø cuûa caùc men tieâu protein: Bình thöôøng caùc men naøy ôû möùc caân baèng. Khi bò taêng kích thích, caùc men seõ taêng hoaït tính laøm teá baøo suïn bò hoaït hoaù vaø suïn khôùp bò phaù huyû.

  29. B. Cô cheá beänh sinh 3. Vai troø cuûa caùc cytokines (caùc protein teá baøo mieãn dịch gửi ñi caùc tín hiệu từ teá baøo tới teá baøo ñieàu khieån phản ứng mieãn dịch) + Kích thích söï toång hôïp vaø tieát caùc men tieâu protein + Ngaên caûn söï toång hôïp proteoglycan cuûa caùc teá baøo suïn + ÖÙc cheá söï taùi taïo toå chöùc. 4. Vai troø cuûa yeáu toá phaùt trieån: Kích thích söï toång hôïp caùc proteoglycan 5. Vai troø cuûa aùp löïc: + AÛnh höôûng tôùi teá baøo suïn, gaây hö haïi teá baøo suïn vaø huyû hoaïi caùc chaát caên baûn cuûa suïn khôùp + AÛnh höôûng tôùi khung collagen cuûa toå chöùc suïn

  30. C. Caáu truùc, chöùc naêng cuûa suïn vaø toån thöông GPB 1. Caáu truùc 1 1 3 2 4 5 2 3 4

  31. C. Caáu truùc, chöùc naêng cuûa suïn vaø toån thöông GPB 2. Chöùc naêng cuûa suïn khôùp • Taïo neân söï trôn laùng treân beà maët cuûa khôùp, cuøng vôùi dòch khôùp, giuùp cho beà maët cuûa khôùp khoâng bò coï saùt vaøo nhau khi vaän ñoäng, caû khi chòu löïc. • Laøm phaân taùn söï taäp trung cuûa caùc stress, baûo veä ñaàu xöông khoûi bò toån thöông khi khôùp chòu löïc

  32. C. Caáu truùc, chöùc naêng cuûa suïn vaø toån thöông GPB 3. Toån thöông cô baûn cuûa THK (toån thöông suïn khôùp hoaëc ñóa ñeäm coät soáng) Giai ñoaïn 1: - Beà maët suïn bò aên moøn. - Phì ñaïi vaø taêng saûn suïn khôùp. - Taêng dòch trong chaát caên baûn cuûa suïn Giai ñoaïn 2: - Voâi hoaù beà maët tieáp xuùc giöõa suïn vaø xöông. - Hình thaønh caùc veát nöùt treân beà maët suïn (do maïch maùu töø toå chöùc xöông aên leân gaây xô hoaù toå chöùc suïn vaø aên moøn toå chöùc suïn- panus) - Xô hoaù maøng hoaït dòch vaø bao khôùp. Giai ñoaïn 3: - Toå chöùc suïn bieán maát, coøn trô laïi toå chöùc xöông Söï tieán trieån cuûa Thoaùi Hoaù Khôùp Taøn dö suïn Xöông Suïn Söï huyû hoaïi lôùp suïn Suïn bieán maát

  33. D. Trieäu chöùng LS vaø CLS 1. Daáu hieäu chung cuûa THK 1.1. Laâm saøng: * Ñau khôùp: + Coù tính chaát cô giôùi. + Thöôøng khoâng keøm theo caùc bieåu hieän vieâm. + Vò trí caùc khôùp chòu söï tì ñeø. * Haïn cheá vaän ñoäng: “Daáu hieäu phaù gæ khôùp” * Bieán daïng khôùp * Caùc daáu hieäu khaùc: + Teo cô + Coù tieáng laïo xaïo ôû khôùp khi vaän ñoäng. + Traøn dòch khôùp

  34. D. Trieäu chöùng LS vaø CLS * Caùc daáu hieäu toaøn thaân: Thöôøng khoâng naëng neà. * Bieåu hieän cuûa caùc beänh lieân quan ñeán tuoåi khaùc: • Cao huyeát aùp • Tieåu ñöôøng • Loaõng xöông

  35. D. Trieäu chöùng LS vaø CLS Gai xöông Ñaëc xöông döôí suïn Heïp khe khôùp 1. Daáu hieäu chung cuûa THK 1.2. Caän LS + X-Quang: - Heïp khe khôùp hoaëc heïp khe lieân ñoát coät soáng. - Ñaëc xöông döôùi suïn. - Moïc theâm xöông (gai xöông) + Xeùt nghieäm:- Thöôøng khoâng coù thay ñoåi CTM, VS, xeùt nghieäm thöôøng quy khaùc. - Coù theå coù bieåu hieän cuûa caùc beänh keøm theo.

  36. D. Trieäu chöùng LS vaø CLS 2. Thoaùi hoaù ôû 1 soá vò trí thöôøng gaëp 2.1 Thoaùi hoaù coät soáng coå 2.2 Thoaùi hoùa coät soáng thaét löng 2.3 Thoaùi hoaù khôùp goái

  37. D. Trieäu chöùng LS vaø CLS Thoaùi hoaù coät soáng coå Ñau vuøng coå gaùy Nhöùc ñaàu, choùng maët… Cheøn eùp ñaùm roái thaàn kinh caùnh tay (Teâ tay) • Coät soáng coå bieán daïng, veïo, haïn cheá vaän doäng Thoaùi hoùa coät soáng thaét löng Ñau Cheøn eùp reã thaàn kinh (Ñau thaàn kinh toïa) Coät soáng thaét löng bieán daïng, veïo, Haïn cheá vaän doäng 2.1 & 2.2 Thoaùi hoaù coät soáng coå, thaét löng Daáu hieäu laâm saøng

  38. CAÙC ÑOÄNG MAÏCH CUÛA NAÕO VAØ MAØNG NAÕO

  39. D. Trieäu chöùng LS vaø CLS • Daáu hieäu X Quang Caùc loaïi toån thöông ñóa ñeäm Ñóa ñeäm bình thöôøng Ñóa ñeäm bò thoaùi hoaù Ñóa ñeäm phình ra Ñóa ñeäm bò thoaùt vò Ñóa ñeäm bò heïp Ñóa ñeäm bò thoaùi vò vôùi söï hình thaønh gai xöông

  40. D. Trieäu chöùng LS vaø CLS 2.2 Thoaùi hoaù khôùp goái • Ñau • Haïn cheá vaän ñoäng • Coù daáu hieäu keït khôùp • Coù theå coù tieáng laïo xaïo • Khôùp goái söng • Teo cô ôû maët tröôùc ñuøi Phaàn xöông loä ra Phaàn suïn bò aên moøn Gai xöông Phaàn suïn cheâm trong bò aên moøn

  41. E. ÑIEÀU TRÒ • Muïc ñích ñieàu trò: • Loaïi tröø caùc yeáu toá thuùc ñaåy quaù trình thoaùi hoaù • Giaûm ñau , khaùng vieâm • Baûo veä suïn khôùp • Giöõ gìn, duy trì chöùc naêng vaän ñoäng cuûa khôùp

  42. E. ÑIEÀU TRÒ 2. Ñieàu trò cuï theå 2.1 Loaïi tröø caùc yeáu toá thuùc ñaåy quaù trình thoaùi hoaù • Caûi taïo cô ñòa, duy trì neáp soáng treû trung laønh maïnh, vaän ñoäng thöôøng xuyeân. • Phaùt hieän vaø ñieàu trò sôùm caùc dò daïng baåm sinh • Ñieàu trò sôùm vaø tích cöïc caùc beänh lyù vieâm khôùp • Giaûm caân naëng, thay ñoåi ñieàu kieän laøm vieäc, thay ñoåi thoùi quen xaáu • Ñieàu chænh caùc noäi tieát toá • Ñieàu trò tích cöïc caùc beänh lyù keøm theo ( Loaõng xöông)

  43. E. ÑIEÀU TRÒ 2.2 Giaûm ñau , khaùng vieâm • Khôùp nghæ ngôi khi ñau, vaän ñoäng nheï nhaøng • Xoa boùp, vaät lyù trò lieäu, chaâm cöùu… • Caùc thuoác giaûm ñau ñôn thuaàn (Paracetamol…) • Caùc thuoác khaùng vieâm khoâng coù Steroid (Ibuprofen, Diclofenac…) • Chích thuoác vaøo khôùp: • Corticosteroid • Hyaluronic acid

  44. E. ÑIEÀU TRÒ 2.3 Baûo veä suïn khôùp 2.3.1 Glucosamin sulfat • Lieàu duøng: 500-1000 mg x 2laàn/haøng ngaøy • Cô cheá: • Kích thích teá baøo suïn saûn xuaát proteoglycans • Kích thích saûn xuaát Collagen, baûo veä söï ñaøn hoài cuûa suïn khôùp • Laø thaønh phaàn chính cuûa dòch khôùp • Boâi trôn maët khôùp • Dinh döôõng cho suïn vaø giuùp taùi taïo suïn khôùp • Laøm giaûm trieäu chöùng ñau cuûa thoaùi hoaù khôùp 2.3.2 Chondroitine sulfat • Lieàu duøng: 400-800 mg x 2 laàn/haèng ngaøy • Cô cheá: • Kích thích teá baøo suïn saûn xuaát proteoglycans • Huùt nöôùc trong phaân töû proteoglycans • Dinh döôõng cho suïn • Baûo veä suïn baèng caùch öùc cheá caùc men tieâu protein (MMPs)

  45. E. ÑIEÀU TRÒ 2.3.3 Hyaluronic acid (HA) chích noäi khôùp Thuoác hoaït ñoäng bôûi 3 cô cheá: • Bao phuû vaø boâi trôn beà maët suïn khôùp • Ngaên caûn söï maát proteoglycan • Taêng cöôøng cheá tieát HA töï do bôûi caùc teá baøo maøng hoaït dòch 2.3.4 Duy trì cheá ñoä aên ñaày ñuû dinh döôõng ( ñaëc bieät laø protid) khoaùng chaát ( Calci, phospho) Vitamin (D,C, E vaø nhoùm B…) tinh chaát suïn (Cartilage, Satilage)

  46. E. ÑIEÀU TRÒ 3. Giöõ gìn, duy trì , caûi thieän chöùc naêng vaän ñoäng cuûa khôùp • Taäp vaän ñoäng khôùp vaø coät soáng thöôøng xuyeân • Thöïc hieän cheá ñoä tieát kieäm khôùp – traùnh ñöùng laâu… • Ñieàu trò ngoaïi khoa ñöôïc aùp duïng ñeå söûa chöõa caùc bieán daïng cuûa khôùp • Noäi soi khôùp (ñeå chaån ñoaùn vaø ñieàu trò) • Ñaùnh giaù tröïc tieáp toån thöông • Bôm röûa oå khôùp • Caáy suïn vaø gheùp suïn Phaãu thuaät thay khôùp nhaân taïo

  47. F. PHOØNG BEÄNH Maëc duø thoaùi hoaù khôùp laø 1 quaù trình beänh khoù traùnh khoûi ôû ngöôøi lôùn tuoåi nhöng döï phoøng vaãn raát quan troïng vì noù coù theå ngaên ngöøa, haïn cheá caùc yeáu toá thuùc ñaåy, laøm quaù trình thoaùi hoaù xaûy ra chaäm hôn, muoän hôn vaø nheï hôn. • Choáng caùc tö theá xaáu trong sinh hoaït • Taäp theå duïc haøng ngaøy vaø giöõa caùc giôø lao ñoäng • Traùnh caùc ñoäng taùc quaù maïnh, ñoät ngoät, sai tö theá • Phaùt hieän vaø ñieàu trò sôùm caùc dò taät, di chöùng taïi khôùp vaø coät soáng • Baûo ñaûm cheá ñoä dinh döôõng ñaày ñuû, caân ñoái, traùnh dö caân, beùo phì. Ñaëc bieät boå sung Calci, Phospho, Vitamin nhoùm B,C,D…

  48. F. PHOØNG BEÄNH

  49. F. PHOØNG BEÄNH Xoay coå Gaäp coå Nghieâng coå

  50. F. PHOØNG BEÄNH Hít töôøng

More Related