Lidership

1. Lidership Burimet e fuqisë SokolKrasniqi MAJ 2012

2. DEFINIMI I FUQISË • Fuqiaështëaftësia e lideritqëtëndikojënëpersonat e tjerëtëndikojëtekatapavarësishtrezistencëssëtyre • Fuqiagjithashtuështëkrijimiiefektitqë e synonlideri ; nëprodhim , organizim, menaxhmentetja • Aftësia e lideritqënëmomentetëcaktuaratëndikojëmbiindividapogrupe, nësjelljet e tyre me qëllimtëarritjessëobjektivavetësynuara

3. Autoriteti formal pa fuqireale – aiqe e dispononautoritetin formal ka tedrejtepornuk ka fuqitendikojetetejeret Fuqiareale pa autoritet formal – aiqe e ka fuqine ka aftesipornuk ka drejtetabejetendikojetetjeret Fuqia AUTORITETI Fuqiarealedheautoritetiperputhen – aiqe e disponon ka tedrejtetabejedhe ka fuqitabeje DEFINIMI I FUQISË • Fuqiadhendikimi • Fuqiadheautoriteti

4. Fuqiaindividuale • Fuqiaindividuale • Fuqiangaekspertiza • FuqiangaPërvoja - edukimi • FuqiangaKaraizma • Fuqiaformale– fuqiangapozita • Fuqia e detyrimit • Fuqia e shpërblimitdhedenimit • Fuqiangakontrolliiinformatave • Fuqialegjitime

5. Fuqiaindividuale • Janëkatërllojetëfuqisëindividuale: • Dhuna. Fuqia e mbështeturnëdhunë- quhetfuqi e detyrimit • ShpërblimiFuqiaqë ka përbazëshpërblimet – quhetfuqi e shpërblimit. • Fuqia e tëbindurit. Kjollojfuqie e cilambështetetnëaftësitë e liderit – ka aftësidhefuqiqëtëbindtëtjerët • Dituria. Ai i cili ka dijeqë i nevoitetndërmarrjës ka fuqitëcilën e quajmëfuqitëdijës.

6. Si tëvijmënëpoziciontëarrijmëfuqi Çkatëshfrytëzojmëqëta arrijmëatëfuqi Detyrimi Shpërblimi Bindja Dituria Pozicioni Karakteristikapersonale Ekspertiza Shansadrejtobjektivave Fuqiaindividuale • Burimet e fuqisëtregojnë se si lideri ka atëpozicionqëtëarrijë ose tëketëfuqi • Pozicioni. Pozita e individitnëgrupinformalautomatikisht i jepfuqi. • Karakteristikatpersonale. • Ekspertiza. • Shansapërtërealizuarobjektivat

7. KONCEPTI I FUQISË Burimet e fuqisë KontrolaBurimeve- resurseve Procesetpolitike Aftësitëlideriste Nëpërmjet Procesittëarritjessëfuqisë Realitetishoqroredheekonomike Ndryshimiipabarabartë krijon Legjitimimi Bazat e fuqisë Varëshmëriangaburimet - resurset Dijet kognitive Institucionalizimi Rezulton Fuqia e interpretimit Burimiifuqisë Forma e fuqisë

8. Procestpolitike • Problemetqëlindinngapolitikatdhekonceptet e ndermarrjës • Kriterijumet e definimit: • Interesatpersonale • Vepriminëkahjetëkundërttësynimittëndërmarrjës • Alokimiiburimeve • Sjelljajoformale • Konlfiktet • Tentimipërndikim

9. Udhëheqësitkarizmatikë • Hulumtimetkanëtreguar se liderëtkarizmatikëcilësohen me shkallën e lartëtëvetëbesimit, • Ata janëshumëtësigurtënëaftësitë e tyre. • Këtaliderëkanëvizion, • Ata e paraqesinqartëvizionin e tyredhejanënëgjendjetësakrifikojnëqëatëtashndërrojnënërealitet. • Ata nuk e dëshirojnë status-quonë, pordëshirojnëqëgjërattëlëvizinvazhdimishtngavendi. • Liderëtkarizmatikëjanëshumërealistësaipërketasaj se çkamundendheçkanukmundentëbëjnë.

10. Hulumtimetkanëtreguar se udhëheqësitnganjëherëmundtëkenëefekteshumëtëmëdhambipasuesitdhevartësitdheorganizatën e tyre. • Janëkëtaudhëheqësittëcilëtorganizojnë: • efektivishtpunën e personelit, • caktojnëqëllimet e arsyeshme, • ndërsavartësve u ofrojnëtëgjithandihmat, • këshillatdheresurset e nevojshmepërtërealizuarqëllimin e caktuar.

11. Udhëheqësittransformativë • Roger Bennett thotë se udhëheqëstransformativëjanëatatëcilëtjanënëgjendjetëndryshojnëqëndrimetdhesjelljetthemeloretëvartësve me qëllimqëtangrisinpërkushtueshmërinë e tyrendajorganizatës. • Këtaudhëheqësposedojnë: • karizëm, • vizion, • mirëkuptimdhe • ndjenjapërvartësitdhenevojat e tyre.

12. Udhëheqësittransformativë e ushtrojnëndikimin e tyre duke istimuluarvartësitintelektualisht, nëmënyrëqëatatëjenëtëvetëdijshëmpërproblemet e grupitdhet’ishohinproblemetnganjëperspektivë e re, ngaajo e vizionittëudhëheqësit. • Udhëheqësittransformativëpoashtundikojnënëvartësitpërmeskonsideratës . Kjokonsideratë, përveçtëtjerash, përfshinsjelljenpërmessëcilësudhëheqësiofronpërkrahjedhekurajimpërpasuesit. • Esenca e udhëheqjes transformative qëndronnëatë se ajomotivonvartësittëpërkrahinvizionin,tëlënëanashinteresin e tyre personal përhirtëgrupitapotëndërmarrjesdhetëmarrinpërgjegjësinëpërzgjidhjen e problemeve.

13. Shkathtësitëdhecilësitë e udhëheqësittësuksesshëm • Ngahulumtimet e shumtatëzhvilluarapërlidershipin, del se udhëheqësitduhett’idisponojnëdisakualitetetëdomosdoshme. Këtovetiapocilësi, qënjihenedhesiçelësadrejtlidershipittësuksesshëm, janë: • Besojunivartësvetuaj. Ekspertët e manaxhmentitthonë se çelësipërtëkrijuarnjëorganizatë me përkushtimtëlartëqëndronnëbesimin e dyanshëmmesudhëheqësvedhepunëtorëve. • Aftësiapërtëkrijuarnjëmarrëdhënietëtillëbesimiështëbërënumërnjënëtestinpërlidership. • Vlerësohetse njëinvolvimitillëipunëtorëve ka qenënjëngafaktorëtkryesorëqë ka çuarderitenjëpërmirësimicilësisësëveturave Ford nëtë 80-at, gjëqë ka luajturnjëroltëmadhnërezultatinfinanciartëkësajkompanie.

14. Shembullpërvartësit. Njerëzitmëshumëikushtojnëkujdesasajçkapunonudhëheqësisesaasajqëurdhërontëbëjnëtëtjerët. • Udhëheqësiduhettëjetëshembullipunëtorittëmirëdhetësuksesshëm, ibesueshëmpërtëtjerëtdheihapur. • Motivimipërlidership. Dëshirapërtëinfluencuartektëtjerëtdhepërtëarriturqëllimet e shtruara. • Vetëbesimi. Udhëheqësitduhettaprovojnë se me çfarësuksesimundtëudhëheqinveten. Kështuatanjohinvetveten, fuqinëdhedobësitë, do tëvëkontrollinmbiemocionet e tijdhe do tëjetënëgjendjetërezonojëse sitëjapëçdogjëprejtijpërrritjetëefekteve. • Harry Truman thote: Lidershipiështë “aftësiapërtështyrënjerëzittjerëtëbëjnëatëqënukduantabëjnëdheqëkjot’upëlqejë”.

15. Vazhdim • Vizioni. • Gjakftohtësia. • Kurajimipërtërrezikuar. • Ekspertpërbiznes. • Kreativ. Udhëheqësiduhettëketëkapaciteteqëtëvijëgjithnjë me ideorigjinale. • Fleksibildheihapurndajkundërshtimeve. • Thjeshtësimi. • Komunikimiimirë.

16. Performansat e lidershipit • Sistemiitërësishëmiperformansëssëmodelittëlidershipitpërfshindisakomponente. Ne do tëparaqesimnjë model gjashtëkomponentësh, icilishprehvlerat e lidershipit. Këtojanë: • performansa • morali • emocioni • sjelljakritike e konsumatorit • klimaorganizative • karakteristikatpersonale • Tëgjithakëtokomponentekanënjëapodykategoritësjelljeve: tëbutëapotëfortë.

17. Vija e lartë e performansës. Profitabilitetivjeniparinëvijën e lartëtëperformansës. Ai influencohetngaperformansat interne dheeksterne. • Moraliështëibutënganatyra. Këtukemitëbëjmë me masatqëkanëtëbëjnë me sjelljet e konsumatorit, me opinionin e tyre, konsideratatetj. • Emocioniështëingjashëm me moralin. Emocionetbazikebëjnëqëatotëjenëdiskretedhereaktivenganatyra. P.sh. performansat e ulëtateknjëpunëtor (pakshitje) do tëndikojnënëfajësimindhehidhërimin e tij, sepse do tëpasojënjë vend mëiulëtipunësdheipozitëssëtij. Ngaemocionirezultojnëgëzimi, hidhërimi, zemërimi, fajësimi, faljaetj. • Sjelljakritike e konsumatorit. Konsumatori e di se kurdhesiipranonproduktetdheshërbimet

18. Vazhdim • Klimaorganizative.Qëllimetndërlidhen me trevariabla: • faktorët e klimëssëpunës, • sjellja e ekipitdhe • sjellja e lidershipit.

19. Karakteristikatpersonale. Nëkëtërastmendohetpërdytipetëkarakteristikavepersonale. • Sëparikarakteristikatbiografike, tëcilatpërfshijnë: • moshën, • racën, • gjininëdhe • funksionin. • E dytaështëpersonalitetiqëireferohetsjelljevetëshumta stabile. • Pasitëjenëanalizuartëgjithakëtokomponenta, atëherëbëhetintegrimiityredhelidhjanënjësistemuniktëmodelittëperformansave. Organizimisipaskëtijmodelindikonqëtëarrihetharmonizimicilësorilidershipit me performansën.

21. Komunikimi • Komunikimiështënjëprocesshumëirëndësishëmiudhëheqjessëndërmarrjes. • I themiproces, sepseaiështëpjesëpërbërëse e aktiviteteveudhëheqëse; • tëndërmarrjes, • komunikimittëdetyrave, • informimitpërkryerjen e tyredhe • ndërhyrjevekorrigjuese. • ChasterI. Bernard e konsideronkomunikiminsimjettëndërlidhjessënjerëzvenëorganizatëpërrealizimin e qëllimittëpërbashkët

22. Udhëheqësitballafaqohen me shumësituatadheproblemesiçjanë: • forcimiikonkurrencës; • globalizimiiafarizmit; • përparimiteknologjik; • ndryshimet e vazhdueshmenëtreg; • rritja e fuqisëdhe e kërkesavetëblerësve; • intensifikimiiafarizmitdhenevojapërvendosjetëshpejtë; • paparashikueshmëria e trendevetëardhshme

23. Komunikimizhvillohetnërelacioninkonsumatorët, stafi (personeli), manaxherët (lidershipi). Nëaktivitetet e komunikimitnëndërmarrjedhe me rrethinëngërshetohentëdhënatpër : • mjedisin e jashtëm, • përresursettëcilatpërdorensiinputenëprodhim, vendimetmbiobjektivatdheqëllimettëcilatindërmerrudhëheqja, • tëdhënatmbiaktivitetet e biznesit, • informatatpëroutputet e prodhimit.

24. Komunikimi me personelin Udhëheqja me punëtorëtdhemarrëdhëniet me punëtorëtjanëprocesemjafttëndërlikuara. Njerëzitnukjanëtëpredispozuarsikurseprocesiiprodhimit. Nukekzistonnjëformulëmagjikepërinspirimindhelojalitetin e punëtorëveosepërevitimin e konfliktevetëpersonelit. Megjithatë, artiimotivimitmësohet. Kursetmbievitimin e konflikteve, ngritja e aftësivepërnegociataetj. kanëndihmuarmjaftnëngritjen e ekipeveefektive.

26. Shpenzimetsi instrument ivendosjes • Ndikimiiudhëheqjesnëshpenzimet e ndërmarrjesështëshumëdimensional. • Qëllimithemelorimasaveorganizativeështëkombinimiracionalifaktorëvetëprodhimitnëmënyrëqësasiadhestruktura e prodhimittërealizohetnëbazëtëshfrytëzimitdheangazhimit optimal tëkapaciteteveprodhuesedhefaktorëvetëtjerëtëprodhimit. • Nëvendimettëcilatimarrinorganetudhëheqëse, konsiderimiishpenzimeveështëirëndësishëm me savijon: • Shpenzimetdhedinamikae tyrejanëtërëndësisëprimaregjatëpërcaktimittëvëllimittëprodhimitdhetëasortimentitprodhues. • Shpenzimetjanëbazënisësepërpërcaktimin e çmimittëkostosdhetëçmimevetëshitjes.

27. Shpenzimetoportuneoseekonomikejanërelevante me rastin e orientimitalternativnëprodhim. Udhëheqja e ndërmarrjeve, sidomosatyre private, duke paturparasyshangazhimin e kapitalit personal, do tëtrajtojë me kujdestëveçantëshpenzimetimpliciteqëlidhen me pronën e vetëfirmësdhejanëtëbarabarta me pagesatmonetaretëcilatmundtëmerreshinngapërdorimimëimirëalternativityre. • Shpenzimetparaqitensifaktorkyçvendosësnëpolitikënzhvillimoretëndërmarrjes. • Shpenzimet e furnizimitdo tëndikojnënëmarrjen e vendimevembizgjidhjen e treguttëlëndëssëparëdhematerialit, tëmakinave, pajisjeve, teknologjisëdhefuqisëpunëtore, makinaveetj.

28. . Optimalizimiifaktorëvetëprodhimitdheshpenzimeve • Optimalizimiifaktorëvetëprodhimitpërminimizimin e shpenzimevedhemaksimizimin e rezultateveështësynimiliderëve • Me kombinimin optimal tëfaktorëvelidhetedhemaksimizimiiprofitit. • Përtamaksimizuarprofitin, ndërmarrjaduhettapunësojëçdofaktorë, përderisavlera e prodhimitkufitartëmosbarazohet me shpenziminkufitartëzvogëlimittëkëtijfaktori.

29. Shfrytëzimiikapaciteteve • Përarritjen e njëekonomizimitëlartëduhettëarrihetharmoniasasioredhecilësore e kapacitetit me fuqinëpunëtoredhematerialin. • Mirëpo, nëpraktikëshpeshhasimnëndryshimesasiorendërmjetkapacitetevetëmjetevepërpunëdhepotencialitprodhues, iciliështëmëivogëlngakëtokapacitete. • Shpenzimetfiksejanëtëpandryshuarapërnjëperiudhëtëdhënë, pavarësishtngashkalla e shfrytëzimittëkapaciteteve. • Nërastetkurvëllimiiprodhimitështënënnivelin e sasisësëmundshme, atëherëshpenzimet e përgjithshmefiksembesintëpandryshuara,porvjenderitezbërthimiityrenëshpenzimeobjektivishttëkushtëzuaradheatotëkushtëzuaraorganizativisht

30. AnalizaSWOT • Përtëndërmarrëmasaadekuatenëndërmarrje, duhettëshqyrtohetgjendja e tërësishme e saj, sinëaspektin e ndikimittëfaktorëvetëbrendshëmashtuedhetëreflektimittëfaktorëvetëjashtëm. • Mëe njohuraështëanalizakomplekseSWOT. • SWOT ështëshkurtesëanglezepërkatërpikaanalitike: • S= Strenghts = potencialiosepërparësia e ndërmarrjes, • W = Weeknesses = dobësitëndërmarrësenëtreg, • O= Opportunities = shansetdhemundësitënëtregdhe • T = Threats = rreziqetnëtregdhekërcënimetndërmarrëse.

31. Analizafinanciare • Udhëheqja e ndërmarrjesmundtapërdorëanalizënfinanciaresi: • mjetplanifkikimi • mjetkontrolliose • mjetpërtëidentifikuardobësitë e firmës • Nëkushtet e tanishme, analizafinanciareështë e nevojshmepërshumësubjektenëndërmarrje: • përudhëheqësit, • përpunëtorët, • përsektoret e ndryshme kreditorëtdheinvestitorëte përdorinanalizënfinanciarepërtëvendosuraftësinë e ndërmarrjesnëshërbimtëborxhittëtyredhetërealizimittëfitimevepërpronarët e aksioneveapopërbankat.

32. Rentabiliteti • Rentabilitetisiraportndërmjetrezultatitfinanciardhemjetevetëangazhuarashprehpozitënekonomikedhefinanciaretëndërmarrjesnënjë moment tëcaktuar. • Llojetdhemadhësia e tëardhuravetëndërmarrjesndikohenedheprej: • metodëssëkontabilitetitdhetëvlerësimitqëzgjedhudhëheqja e ndërmarrjes; • natyrësdhellojittërezultatevejooperative. • Rentabiliteti, mëshumë se çdotreguestjetërindërmarrjes, shprehaftësinë e udhëheqjessëndërmarrjesdhearsyenpërmarrjen e vendimevepërinvestimedhefinancim

33. Rentabiliteti, mëshumë se çdotreguestjetërindërmarrjes, shprehaftësinë e udhëheqjessëndërmarrjesdhearsyenpërmarrjen e vendimevepërinvestimedhefinancim • RentabilitetiekonomikdheRentabilitetifinanciar • Ngapraktikanjihet se njëndërmarrjemundtëketërentabilitettëmirëekonomikdhenjëkohësishtrentabilitettëkeqfinanciarosemundtëketërentabilitettëmirëfinanciardherentabilitettëkeqekonomik. Kydallinrrjedhsipasojë e borxhitfinanciar (oselevësfinanciare).