VÜCUDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM

1. VÜCUDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM KONULAR www.fenokulu.net ÖNDER ÖZYÜKSEL

2. KONULAR • BESİNLERİN GEREKLİLİĞİ VE DENGELİ BESLENME • BESİNLERİN SİNDİRİMİ • BOŞALTIMDA GÖREVLİ YAPI VE ORGANLAR • SİGARA; ALKOL;İNSAN VE TOPLUM SAĞLIĞI

3. ÜNİTE KAVRAMLARI

4. BESİN NEDEN GEREKLİDİR? • Gün boyu durmadan koşar oynarız, hareket ederiz. Bisiklete binerken , hareket ederken, düşünürken, çalışırken enerji harcarız. • Vücudumuz bu enerjiyi besinlerden karşılar.

5. BESİN NEDEN GEREKLİDİR? • Enerji, canlı organizmalardan besinlerin parçalanması sırasında oluşan iş görme kapasitesidir. Vücudumuzun etkinliklerini sürdürebilmesi için gerekli gereklienerjiyi sağladıkları gıdalarabesin denir.

6. Bunları biliyor musunuz? • Bir yılda yaklaşık 1000 kez yemek yediğimizi ve ortalama olarak 65 yaşına kadar yaşadığımızda düşünürsek. Yaşamımız boyunca 65.000 kere yemek yiyeceğimiz ve yaklaşık olarak 50ton besin maddesi tüketeceğimizi biliyor musunuz ?

7. Senin yaşamını devam ettirebilmen ve gereken enerjiyi üretebilmen için bana ihtiyacın var.Ben kimim ? • Soru

8. İÇERİKLERİNE GÖRE BESİNLER • Besinler içeriklerine göre;protein, yağ,karbonhidrat, vitaminolarak 4 grupta incelenir. Vücudumuzun ihtiyacı olan su ve mineraller ayrı bir grup olarakdeğerlendirilir.Su ve minerallerbütün besinlerde bulunur.Yediğimiz besinlerin vücudumuz tarafından kullanımıfarklıdır. Bazılarıenerji, bazılarıonarımiçin bazıları isedüzenleyici olarak kullanılır.

9. PROTEİNLER • Tüm hayvansal ürünlerve baklagiller proteince zengin yiyeceklerdir. • Örnek:et, süt, yumurta, bakla,fasulye, nohut çokçaprotein içerir. • Proteinleri vücuttaki görevi yapım onarımdır.

10. YAĞLAR • Yağlar ikiye ayrılır :hayvansal ve bitkisel yağlardır. • Örnek :tereyağı, kuyruk yağı, içyağlar hayvansal yağlardandır. • Zeytinyağı, ayçiçek yağı, fındık yağıgibi yağlarbitkiselyağlardır.

11. KARBONHİDRATLAR • Şekerli ürünlerde ve hamur işlerindekarbonhidrat bulunur. • Örnek: ekmek, çikolata, börek,simit, tatlı çeşitlerikarbonhidrat içerir.Karbonhidratlar vücuda enerji sağlar.

12. Beslenme ile ilgili meslekler • Gıda mühendisliği , gıda teknolojileri, aşçılık ve diyetisyenlik gibi meslek grupları besinlerle ilgili çalışmalar yapar.

13. VİTAMİNLER • A, B, C, D, E, K vitaminleri vücut için sürekli alınması gereken vitamin çeşitleridir. • Vitaminler genel olaraksebze vemeyvelerdebulunur.Vitaminlerin vücutta görevi düzenlemedir.

14. VİTAMİN ÇEŞİTLERİ BULUNDUKLARI BESİNLER

15. A VİTAMİNİ • Balık yağı, karaciğer, böbrek, süt ve süt ürünleri, yumurta, tereyağı, yeşil ve sarı sebzeler. • Loş ışıkta görmemizi sağlar.

16. B VİTAMİNİ • Karaciğer, böbrek, fındık, süt, süt ürünleri, kuru baklagiller ( nohut, mercimek, fasulye, barbunya) • Sinir sistemimizin sağlığı için gereklidir. Kansızlığı önler.

17. C VİTAMİNİ • Biber, yeşil yapraklı sebzeler, turunçgiller (portakal, limon, greyfurt) , çilek, böğürtlen. • hastalıklara karşı direncimizi arttırır. Kemik ve diş sağlığı için gereklidir.

18. D VİTAMİNİ • Balık yağı, yumurta, süt, tereyağı. • Sağlıklı kemik ve diş gelişimi için gereklidir.

19. E VİTAMİNİ • Yeşil bitkiler, et, süt, fıstık, kakao, bitkisel yağlar, karaciğer. • Büyümede çok etkilidir.

20. K VİTAMİNİ • Domates, karaciğer, yumurta, sarısı, kestane, ısırgan otu, yeşil bitkiler. • Yararlandığımızda kanın pıhtılaşmasını sağlar.

21. BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ ? • Vitaminler vücuttadepolanamaz. Vücut, alınan vitaminiihtiyacı kadarını kullanır. Kalan kısmıatılır. Bunun için vitaminler her gün yeterince alınmalıdır.

22. 1.ENERJİ VERİCİLER • Karbonhidratlar, yağlar ve proteinler bu grupta yer alır.Vücudumuz enerji üretmek için en önce karbonhidratları (ekmek,Makarna) kullanır.Sonra yağları(zeytinyağı, tereyağı ) en son olarak da proteinleri(et, süt,bakla) enerji kaynağı olarak değerlendirir.

23. 2. YAPICI VE ONARICILAR • Proteinler, su ve madensel tuzlar bugrupta yer alır. Yapıcı ve onarıcı maddelerin en önemlisiproteinlerdir. Vücudumuzda meydana gelen büyüme, gelişme, kırık ve yaraların iyileşmesi proteinler sayesinde gerçekleşir.

24. 3. DÜZENLEYİCİLER • Vücudumuzda düzenleyici olarakgörev alan maddeler,su, vitamin ve madensel tuzlarlardır.Organlarımızın düzgün ve düzenli çalışması yanında vücut yapısının düzenliliği içinde bu maddeler gereklidir. Su ve madensel tuzlar( mineraller) bütün besinlerin içinde bulunur.

25. DENGELİ BESLENME • Dengeli beslenme, vücudumuzun ihtiyaç duyduğu her türlü besinden yeterince almaktır. Sağlığımızı korumak, düzeltmek amacı ileuygulanan beslenme düzeninediyetdenir.

26. Neler öğrendik ? • ............büyümek, gelişmek ve sağlıklı olmak için çeşitli besin ögelerinin dışarıdan alınarak vücutta kullanılmasıdır. • Beslenme aşırı beslenmedengeli beslenme • a)Karbon hidratlar yapım onarım • b)Vitamin ve minerallerdüzenleyici • c)Proteinler enerji verici

27. DENGELİ BESLENME KURALLARI • 1.Birey yaşına göre beslenmelidir. Çocuklar büyüklere göre daha çok enerji tüketirler. • 2. Birey işine uygun beslenmelidir.Bir futbolcu ile masa başında çalışan farklı enerji tüketir. • 3. Birey sağlık durumuna uygun beslemelidir. • 4.Birey her besinden yeteri kadar almalıdır.

28. BESİNLERİN TAZELİĞİ TEMİZLİĞİ VE KORUNMASI • Besinler bizim olduğu kadar bir çok canlının da besin kaynağıdır. Mikrop dediğimiz; havada suda toprakta bolca bulunan bu canlılar besinlerimize çeşitli yollarla kolayca bulaşır. Bekletilen yiyecekler üzerinde bulunan mikroplar, kendilerine uygun ortam bulduğundahızla çoğalır ve besinlerin bozulmasına neden olurlar. Bu besinleri yediğimizde hastalanırız.

29. BESİNLERİN TAZELİĞİ VE KORUNMASI • Besinlerin saklanması sırasında çeşitli önlemler alınarak mikropların gelişmesi engellenebilir. Ortamınsıcaklığını ayarlama, dondurma,pastörize etme, kurutma, tuzlama,konserve yapmabesinleri saklama yöntemlerinden bazılarıdır.

30. BESİNLERİN VÜCUTTA TAŞINMASI • Zevkle yediğimiz besinler vücudumuz tarafından doğrudan kullanılabilecek durumda değildir. Ancak çeşitli aşamalardan geçtikten sonra kullanılmak üzere vücudumuzun her noktasına iletilir.Bu iletimin gerçekleşmesini kan sağlar. Kan, yaşamın devamı için gerekli olan hayati sıvıdır.

31. BESİNLERİN VÜCUTTA TAŞINMASI • Sindirim, besinlerin kana geçebilecek kadar küçük parçalara ayrılmasıdır. Sindirim sırasında besinlerin küçücük parçalara dönüşmesini sağlayan bazı özelsalgılar vücudumuz tarafından salgılanır.Besinler ancak bu şekildegözlegörülemeyecek kadar küçük yapılarakadar taşınabilir.

32. Değerlendirme • Hangi besinler karbon hidrat içerir ? • Hangi besinlerde yağ vardır ? • Hangi besinler protein bakımından zengindir ? • Hangi besinler vitamin içerir ? • Hangi besinlerde mineral vardır ? • Hangi besinler su içerir ?

33. Aşağıdaki besin maddelerinin içeriklerini tabloda işaretleyiniz.

34. Verilen besinlerin öncelikli görevlerini tabloda işaretleyiniz.

35. Verilen besinlerin öncelikli görevlerini tabloda işaretleyiniz.

36. Eşleştirme yapınız

38. SİNDİRİMDE GÖREVLİ YAPI VE ORGANLAR • Yediğimiz besinler kana geçmeden önce sindirime uğrar. • Sindirim vücudumuzda aşamalı olarak gerçekleşir.

39. AĞIZ, DİL, DİŞLER, YUTAK, • Ağız: Tükürük bezleri, dişler ve dil burada yer alır. • Dişler: Yiyeceği keser ve çiğner. • Dil: Ağza alınan yiyecekleri dişlere yönlendirir. • Tükürük bezleri: Tükürük salgılar. • Yutak:Ağızdan gelen lokma yemek borusuna yönlendirir.

40. YEMEK BORUSU VE MİDE • Yemek borusu: Ağızda biraz parçalanmış ve yutağa yönlendirilen lokma mideye aktarılır. • Mide: yiyecekler küçük parçalara ayrılır, salgılarla sindirime hazır hale getirilir.

41. İNCE BAĞIRSAKLAR • Sindirilen besinler ince bağırsak tarafından emilir

42. KALIN BAĞIRSAKLAR • Kalınbağırsak: İşe yaramayan besinler kalın bağırsak tarafından dışarı atılır.

43. DİŞLER • Yetişkin bir insanda toplam 32 diş bulunur. Ağzımızda çıkan ilk dişler geçicidir. Bunlar süt dişleri olarak adlandırılır. Ağzımızda kalıcı dişler görevlerine göre; • 1. Kesici dişler 2. Köpek dişleri • 3. Küçük azı dişleri 4. Büyük azı dişleri Olmak üzere dört gruba ayrılır.

44. ÖĞÜTME MAKİNEMİZ • Dişlerimiz besinleri tıpkı bir değirmen taşları gibi parçalamasını sağlar. Ağzımızdaki dişler farklı görevleri yerine getirmek amacıyla farklı şekillere sahiptir.

45. ÖĞÜTME MAKİNEMİZ • 6-8 Aylıkken çıkmaya başlayan Süt dişleri yaklaşık 6 yaşına kadar bizimle kalır. 20 Tane olan bu dişler dökülerek yerini kalıcı dişlere bırakır. 32 tane dişin büyük dişin çeneye sığabilmek için çene kemiğimiz de büyür.

46. ÖĞÜTME MAKİNEMİZ • Ağzımızın ön tarafında dördü aşağıda dördü yukarıda bulunan sekiz diş kesici dişlerdir. Bu dişler besinleri kesmeye yarar. Bunların sağında ve solunda, ikisi aşağıda ikisi yukarıda olmak üzere dört diş bulunur. Bunlar köpek dişleridir.

47. ÖĞÜTME MAKİNEMİZ • Ağzımızda en çok bulunan diş türü azıdişleridir. Bunların on tanesi yukarıda on tanesi aşağıdadır. Bu yirmi diş , besinlerin öğütülmesinden sorumludur. Kalıcı dişlerimiz çürüdüğü zaman yerine yenisiçıkmaz bu nedenle iyi beslenmeli ve fırçalamalıyız.

48. Yenen bir elmanın sindirim yapı ve organlarından geçiş sırasını tabloda numaralandırınız.

49. Yenen bir elmanın sindirim yapı ve organlarından geçiş sırasını tabloda numaralandırınız.

50. BOŞALTIMDA NEDİR ? • Yaşanan her yerde oluşan çöp gibi çalışan her sistemin de bir atığı yani çöpü oluşur. Sistemin devamlılığını sağlana bilmesi için vücutta oluşan bu artıkların atılması gerekir. Bu olaya boşaltım denir