Czasy Bolesława Krzywoustego

1. Czasy Bolesława Krzywoustego

2. Bolesław III Krzywousty (ur. 20 sierpnia 1085 – zm. 28 października 1138) – książę Polski 1102-1138, w latach 1097-1107 panował na Śląsku, w Małopolsce i ziemi lubuskiej, podczas gdy jego brat Zbigniew władał Wielkopolską, a po śmierci ich ojca Władysława Hermana w 1102 również Mazowszem.

3. Samodzielna władza Bolesław wygnał brata w 1107 r. i objął samodzielną władzę. W obronie Zbigniewa wystąpił cesarz niemiecki Henryk V i w 1109 r. dokonał najazdu na Polskę. Działania wojenne toczyły się na Śląsku (obrona Głogowa, Bytomia Odrzańskiego, Wrocławia). Bolesław Krzywousty miał zwyciężyć Niemców w bitwie na Psim Polu. Jednak jest to prawdopodobnie legenda. Jak pisze prof. Stanisław Trawkowski, wzięła się ona z błędnego tłumaczenia nazwy Psie Pole, które było prawdopodobnie terenem przeznaczonym dla książęcej psiarni. Ostatecznie cesarz wycofał się, a Zbigniew po powrocie do Polski został z rozkazu brata oślepiony i wkrótce zmarł. Rycerz z XIIw.

4. Klątwa Za zbrodnię tę Bolesław został obłożony klątwą kościelną, co zwalniało wszystkich poddanych z obowiązku posłuszeństwa. By klątwa została zdjęta, Bolesław zaczął pościć i rozdawać jałmużnę. To jednak nie wystarczyło i zdesperowany książę udał się z pielgrzymką na Węgry do klasztoru świętego Idziego. Musiał jednak szybko wracać, gdyż pod jego nieobecność w kraju wrzało. Ostatecznie boso podążył do Gniezna do grobu św. Wojciecha, gdzie przez 4 dni pościł, leżąc w popiele i włosiennicy, nie rozmawiał z ludźmi rozdając jałmużnę ubogim i możnym. Poświęcenie to pomogło i klątwa została zdjęta.

5. Wojna z Cesarstwem

6. Wojna Henryka V z Bolesławem Krzywoustym W kronice Galla Anonima (zm. ok. 1116, a więc żyjącego współcześnie z Krzywoustym i Henrykiem) wspomina on jedynie o jakichś bliżej nieokreślonych niepowodzeniach Henryka V w pobliżu Wrocławia. Pisząc swoją kronikę już 3 lata po nich napisał, że w 1109 r. miał miejsce najazd na ziemie polskie niemieckiego króla i cesarza Henryka V (1081-1125), który uderzył na grody Bytom Odrzański i Głogów, których jednak nie potrafił zdobyć. Po niepowodzeniu pod Głogowem, cesarz odmaszerował w kierunku Wrocławia, gdzie wg słów Galla Anonima "...cesarz postąpił pod miasto Wrocław, gdzie jednak nic więcej nie zyskał, jak trupy na miejsce żywych". Wincenty Kadłubek (kronikarz księcia Kazimierza Sprawiedliwego – syna Bolesława) opisuje, że Polacy w tej bitwie zastosowali pozorowany odwrót po czym wciągnęli Niemców w zasadzkę i doprowadzili ich do klęski.

7. Pomorze Gdańskie Bolesław Krzywousty odzyskał w 1119 r. Pomorze Gdańskie (dopuszcza się również możliwość, że stało się to w roku 1116), a w latach 1121-1122 zhołdował Pomorze Zachodnie, czyniąc tamtejszego księcia Warcisława swym lennikiem. Aby silniej związać Pomorze z Polską, Bolesław zorganizował misję chrystianizacyjną. Pierwsza, prowadzona przez Bernarda Hiszpana nie przyniosła żadnych efektów. Dwie następne w latach 1124-1128 odbył biskup Otto z Bambergu. Udał się on m.in. do Pyrzyc, Stargardu, Wolina, Szczecina i Kołobrzegu. Ostatecznie udzielił on chrztu Pomorzanom, którzy uznali chrześcijaństwo za religię oficjalną. Bernard Hiszpan (XII wiek) - hiszpański mnich, misjonarz sprowadzony w 1122 przez Bolesława Krzywoustego dla ewangelizacji pogańskich jeszcze Pomorzan.

8. Panowanie W 1118 stłumił bunt wojewody Skarbimira, oślepiając go i przejmując jego majątek. W 1129 zawarł sojusz z Danią. Pod koniec życia Bolesław musiał walczyć o utrzymanie niezależności polskiego Kościoła. Spotkanie w Merseburgu z cesarzem Lotarem III w 1135 potwierdziło niezależność polskiej organizacji kościelnej od arcybiskupstwa w Magdeburgu. Na jego dworze pisał Gall Anonim – pierwszy polski kronikarz. Lotar III z Supplinburga (ur. 1075, zm. 1137), książę Saksonii od (1106), król Niemiec od (1125), cesarz rzymski w latach 1133- 1137. Marseburg, miasto środkowej części Niemiec, nad Łabą, stolica landu Saksonia-Anhalt. Miasto na prawach powiatu. Magdeburg jest siedzibą zarówno biskupstwa ewangelickiego, jak i katolickiego. Skarbimir z rodu Awdańców herbu Abdank (zm. przed 1132) - możnowładca polski, wychowawca, a następnie doradca i palatyn Bolesława III Krzywoustego. Aktywny politycznie już za rządów Władysława Hermana

9. Testament W swym testamencie, zwanym również statutem, Krzywousty wprowadził w Polsce zasadę senioratu, chcąc w ten sposób zachować jedność państwa i zapobiec walkom o władzę między synami. Wydzielił im dziedziczne dzielnice: Władysławowi Wygnańcowi – Śląsk (ze stolicą we Wrocławiu), Bolesławowi Kędzierzawemu – Mazowsze (ze stolicą w Płocku), Mieszkowi Staremu – Wielkopolskę (ze stolicą w Poznaniu), Henrykowi Sandomierskiemu – ziemię sandomierską (Sandomierz). Najstarszy z Piastów miał być seniorem (princepsem), władającym dzielnicą senioralną – Małopolską i Pomorzem Gdańskim, oraz być zwierzchnikiem krewnych oraz książąt Pomorza Zachodniego. Być może część terytorium (najprawdopodobniej ziemię łęczycką) otrzymała wdowa po Bolesławie – Salomea, jako tzw. oprawę wdowią. Ziemie te miały być po jej śmierci włączone do dzielnicy senioralnej. Rozbicie dzielnicowe Testament Bolesława Krzywoustego zapoczątkował w Polsce okres rozbicia dzielnicowego zwanego również rozdrobnieniem feudalnym. Rozbicie dzielnicowe było częstą sytuacją w średniowiecznej Europie – występowało m.in. na Rusi, Węgrzech i w Niemczech. Po śmierci Bolesława władzę jako książę zwierzchni objął Władysław II Wygnaniec.

10. Seniorat - stosowana w wiekach średnich zasada określała porządek obejmowania tronu, czyli sprawowania władzy zwierzchniej nad całą Polską. Miała ona zawsze należeć do najstarszego z Piastów. Zgodnie z tym postanowieniem na tronie miał szansę zasiąść każdy z członków dynastii, bez względu na stopień pokrewieństwa ze zmarłym. Oprawa wdowia - pojęcie funkcjonujące w średniowiecznej i nowożytnej Polsce a oznaczające zawarcie w testamencie, czy innym akcie prawnym finansowego i majątkowego zabezpieczenia dla żony po zmarłym mężu. Rozbicie dzielnicowe jest okresem w historii Polski trwającym umownie od śmierci Bolesława Krzywoustego w 1138 do koronacji Władysława Łokietka w 1320. Rozbicie dzielnicowe przyczyniło się do wzmocnienia tendencji odśrodkowych w państwie Piastów, wzrostu roli możnowładztwa i Kościoła oraz trwałego odejścia ziem Pomorza oraz Śląska.

11. Rozbicie dzielnicowe