Kleszcze

1. Faustyna Kiełbowicz Natalia Demczyna kl.Ib Kleszcze

2. Kleszcze Kleszcze występują w różnych siedliskach ekologicznych we wszystkich strefach klimatycznych, nawet w zlodowaciałych częściach Himalajów. W faunie światowej znanych jest ponad 850 gatunków kleszczy. Na terenie Polski wykryto 25 gatunków, z których 20 występuje stale, zaś pozostałe pięć jest zawlekanych przez ptaki i inne zwierzęta z różnych, nieraz odległych regionów. Jednak największe znaczenie medyczne i weterynaryjne mają w naszym kraju: obrzeżek gołębi, kleszcz pospolity, kleszcz psi, i kleszcz łąkowy.

3. W badaniach laboratoryjnych udowodniono, że nawet bez żerowania kleszcze mogą przeżyć 6 lat. Szacuje się, że 10–15 % tych pajęczaków zakażonych jest m.in. wirusem kleszczowego zapalenia mózgu i krętkami boreliozy. Samica co rok składa ok. 3 tys. jaj i przekazuje potomstwu zakaźne wirusy i krętki. Samica kleszcza składająca jaja.

4. Cykl rozwojowy i rozmiary kleszcza Dorosłe samice są długości 3–4 mm, natomiast samce — 2,5 mm. Każde stadium rozwojowe kleszcza, tzn. larwa, nimfa i imago (czyli forma dojrzała), musi raz wyssać krew kręgowca, aby móc się dalej rozwijać. Cykl rozwojowy jednego pokolenia kleszczy trwa średnio 2 lata. Wzrost temperatury powoduje wzrost aktywności kleszczy, która rozpoczyna się na przełomie marca i kwietnia, a trwa do października/listopada. larwa, nimfa, samiec, samica, najedzona samica

5. Rodzaje kleszczy Znanych jest ponad osiemset gatunków kleszczy na całym świecie. W Polsce żyje ponad 20 gatunków. Najpopularniejsze w naszym kraju to : Kleszcz pospolity ( Ixodes ricinus) Kleszcz psi ( Rhipicephalus sanguineus) Kleszcz łąkowy ( Dermacentor reticulates) Obrzeżek gołębi (Argas reflexus) Rejony kraju o bardzo licznej populacji kleszczy.

6. Kleszcz pospolity jest najczęstszym gatunkiem kleszczy w Polsce. Rozprzestrzeniony jest w niemal całej Europie (poza terenami bezleśnymi), w północnozachodniej Afryce, Azji Mniejszej i niektórych częściach zachodniej Syberii.Kleszcze pospolite występują w wilgotnych lasach, przede wszystkim w lasach mieszanych i liściastych. Wskaźnikiem obecności tego kleszcza może być roślinność hydrofilna, np. szczawik, czarna jagoda, mech rokitnik, płonnik, paproć, jodły i dęby oraz na mokrych pastwiskach olchy i brzozy. Kleszcze spotkać można także w parkach, na skwerach i na działkach oraz w innych miejscach, w których spełnione są dwa podstawowe warunki- wysoka wilgotność (od 75-100%) i obecność żywiciela.

7. Kleszcz łąkowy Jeszcze do niedawna występował on głównie w środowiskach naturalnych północno-wschodniej Polski. W ostatnich latach rozpoczął ekspansję w kierunku południowo-wschodnim, co wiąże się ze wzrostem liczebności jednego z najważniejszych jego żywicieli łosia. Od pewnego czasu jest spotykany powszechnie na terenie Lubelszczyzny. Najbardziej zaskakujący jest fakt, że w odróżnieniu od powszechnie znanego kleszcza pospolitego pojawił się licznie w siedliskach synurbijnych, m.in. w Lublinie i Lubartowie. Można go spotkać przede wszystkim na terenach łąkowych, nieużytkach, zaniedbanych sadach i zakrzewieniach, także w bezpośrednim sąsiedztwie ulic i zabudowań. Jest to o tyle ważne, że kleszcz łąkowy jest najbardziej znanym przenosicielem babeszjozy (choroba przypominająca malarię) i jednym z kilku boreliozy, jednej z najgroźniejszych chorób wywoływanych przez bakterie u człowieka. Czy czeka nas nowa epidemia?

8. Obrzeżek gołębi- gatunek zbiorowy kleszcza miękkiego z rodziny obrzeżkowatych. Ciało koloru szarego lub szarobrązowego o kształcie kurzego jajka, ze zwężonym końcem od strony przedniej. Zgrubienia powierzchni ciała ułożone są promieniście, a urzeźbienie listwy brzeżnej przypomina wyglądem układ korytarzy. Obrzeżki gołębie bytują w bezpośrednim sąsiedztwie człowieka na strychach, poddaszach i wieżach kościołów. Ukrywają się w szparach w ścianach, futrynach oraz pod różnymi przedmiotami znajdującymi się na strychach (np. pudełkami, kamieniami, starymi meblami). Z kryjówek wychodzą w poszukiwaniu żywiciela. W przypadku braku lub niedostatecznej liczby gołębi obrzeżki przechodzą do mieszkań przez szpary w ścianach i oknach, przez otwarte okna i drzwi balkonowe oraz przez kanały wentylacyjne. W mieszkaniach gromadzą się w różnego rodzaju szparach w podłodze, ścianach, pod parapetami, pod progami i tapetami, oraz w szczelinach w meblach.

9. Ochrona przed atakiem obrzeżka:zapobiegać gnieżdżeniu się gołębizamykać okna na strychachnie karmić gołębi na parapetach i balkonachsprzątać dokładnie mieszkaniepozaklejać szparyzwrócić się o pomoc o fachowe odstraszenie tych organizmów przy użyciu środków chemicznych (Permethrin i DEET czyli N,N-dietylo-3-metylo benzamidu).

10. Kleszcz psi jest jedynym występującym w Europie gatunkiem, który nie może przeżyć w środowisku zewnętrznym. Jego cykl życiowy zamyka się tylko w miejscach zapewniających odpowiednią temperaturę (pomieszczenia w hodowlach, domy mieszkalne).Warte jest podkreślenia, że dorosłe kleszcze wbrew dość rozpowszechnionej opinii nie atakują z wysoka, ale czyhają na ofiarę po wspięciu się na niewielkie rośliny, np. trawy.Jego wszystkie stadia rozwojowe pasożytują na psie. Naturalnym obszarem występowania są kraje Europy Południowej. W przeciwieństwie do pozostałych dwóch kuzynów, gatunek ten doskonale czuje się w ludzkich mieszkaniach, lecznicach weterynaryjnych czy schroniskach i może tam przebywać przez cały okres swojego życia.

11. Kleszcze spotykane u psów i kotów w Europie

12. OCHRONA ZWIERZĄT PRZED ATAKIEM KLESZCZY - Nie wyprowadzać zwierząt na tereny, gdzie jest prawdopodobieństwo występowania kleszczy.- Stosować preparaty działające odstraszająco na kleszcze.- Sierść psów starannie przeglądać po powrocie ze spacerów.- Sprawdzać skórę zwierząt hodowlanych przebywających w siedliskach kleszczy.

13. Choroby wywołane przez kleszcza • Borelioza • Kleszczowe zapalenie mózgu Główne objawy choroby to: kulawizna, gorączka, utrata apetytu, zmęczenie i silne powiększenie węzłów chłonnych. Ponadto obserwuje się zaburzenia nerwowe, pracy serca oraz funkcji nerek. U ludzi pierwszym widocznym objawem choroby jest tzw. rumień wędrujący. Jego objawami są wymioty, gorączka (38-39° C), silne bóle głowy, mięśni, karku, ramion oraz pleców. Pojawić się może również drżenie mięśni oraz drętwienie jednej z kończyn.

14. Gorączka Q jako "kozia grypa" (anaplazmoza) Erlichioza granulocytarna Gorączka Q może przebiegać objawowo lub bezobjawowo. Najczęściej rozwija się w okresie 2-3 tygodni po zakażeniu. W ostrych przypadkach pojawiają się nagle objawy rzekomo grypowe i gorączka. Podwyższona temperatura utrzymuje się przeważnie przez 1-2 tygodni. U 30-50% osób rozwija się odoskrzelowe zapalenie płuc. Choroba w postaci przewlekłej może trwać nawet dłużej niż 6 miesięcy. Rokowanie w takim przebiegu jest poważne. Częstym powikłaniem jest zapalenie wsierdzia. Śmiertelność wynosi od 1-2%. • Człowiek zaraża się w czasie żerowania kleszczy. Bakterie atakują komórki układu krwiotwórczego i siateczkowo-śródbłonkowego, w których tworzą morule. Mogą pojawiać się nacieki limfo-histiocytarne w nerkach, sercu, oponach, mózgu i płucach. Ludzka erlichioza jest chorobą wieloukładową. Dominują w niej objawy grypopodobne i zaburzenia świadomości. Mogą pojawić się zaburzenia nerek, serca . Śmiertelność wynosi od 2-10%.

15. Tularemia Listerioza • Objawia się w postaci gorączki, wyczerpania, spadku wagi ciała, bez zajęcia węzłów chłonnych. Zapalenie gardła, któremu często towarzyszy pneumonia. W przybliżeniu u 30% pacjentów z tularemią wrzodowo-gruczołową i u 80% pacjentów z tularemią tyfoidalną rozwija się zapalenie płuc. Objawy : objawy grypopodobne wymioty biegunka posocznica zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

16. Babeszjoza Babeszjoza psów • Przebieg babeszjozy jest różny. Najczęściej występuje gorączka, dreszcze i bóle mięśniowe. Ponadto obserwuje się powiększenie wątroby i śledziony oraz niedokrwistość hemolityczną. Śmiertelne przypadki obserwuje się zazwyczaj u osób z niedoborami immunologicznymi lub po usunięciu śledziony. Babeszjoza jest chorobą wywoływaną przez pierwotniaki (piroplazmy) z rodzaju Babesia

17. Jak chronić się przed kleszczami w przyrodzie?-Unikanie typowych siedlisk kleszczy, tj. wilgotnych lasów porośniętych trawą i krzakami, nie chodzenie po ścieżkach, które są szlakami zwierząt, nie siadanie na trawie.- Właściwy ubiór podczas przebywania w siedliskach kleszczy może utrudnić przedostanie się kleszczy na skórę człowieka. Ściąganie gumką nogawek spodni lub wkładanie nogawek w skarpetki, noszenie obuwia krytego i bluzek z długim rękawem. Zakładanie ubrania w jasnych kolorach może ułatwić zbieranie kleszczy jeszcze przed przyczepieniem się do skóry. -Staranne oglądanie ubrania i skóry po wyjściu z lasu, parku i innych siedlisk, w których występuje ryzyko atakowania ludzi przez kleszcza. Kleszcze zanim zakotwiczą się hypostomem w skórze poszukują odpowiedniego do żerowania miejsca. U dzieci najczęściej (w około 70%przypadków) lokalizują się na głowie, zazwyczaj na granicy włosów i za uszami, zaś u dorosłych w miejscach, gdzie skóra jest delikatna (np. pod kolanami, w pachwinach, na brzuchu). - Stosowanie środków odstraszających (repelentów).

18. Jak usunąć kleszcza – jest praktycznie tylko jeden na to dobry domowy sposób, do którego potrzebujemy pincety. Może też przydać się szkło powiększające we wczesnej fazie aby popatrzeć na naszego kleszcza i dobrze go złapać oraz potem sprawdzić ranę po jego wykręceniu. Kleszcza łapiemy pincetą jak najniżej przy skórze i wykręcamy go w przeciwną stronę do wskazówek zegara. Po kleszczu pozostanie nam czerwony lekko napuchnięty ślad, który należy dokładnie obejrzeć szkłem powiększającym czy coś tam nie zostało (na przykład jego głowa). Gdy wszystko jest w porządku przemywamy ranę spirytusem lub wodą po goleniu – chodzi o odkażenie rany.

19. Koniec Dziękujemy za uwagę!