170 likes | 446 Views
GALIZIA. ANTOLAKUNTZA POLITIKOA. Galiziak bere boterea hiru tokitatik ezartzen du: Parlamentuaren bidez, Juntaren bidez eta Presidentziaren bidez. Parlamentuan 75 eserleku dituzte. Presidentea Alberto Núñez Feijóo da eta Alderdi popularrekoa da. LURRALDE ANTOLAKUNTZA.
E N D
ANTOLAKUNTZA POLITIKOA • Galiziak bere boterea hiru tokitatik ezartzen du: Parlamentuaren bidez, Juntaren bidez eta Presidentziaren bidez.Parlamentuan 75 eserleku dituzte. Presidentea Alberto Núñez Feijóo da eta Alderdi popularrekoa da.
LURRALDE ANTOLAKUNTZA • Galizia espainiako komunitate autonomo bat da, penintsularen ipar-ekialdean dagoena. • A Coruñak, Lugok, Ourensek eta Pontevedrak osatzen dute. • Horretaz aparte, Cies irlen artxipielagoa, Ons artxipielagoa, Salvora artxipielagoa eta beste batzuk, Cortegada, Arosa, Las Sisargas edo Las Malveiras bezalakoak ere daude Galiziaren barruan.
BIZTANLERIA • Galiziak 2.797.653 biztanle ditu, eta bere lurraldea, guztira, 29.574km²-koa da. Beraz, Galiziak 93,78 biztanle/km²-ko dentsitatea du, Espainiari dagokiona baino 13 pertsona gehiago km²-ko.
BIZTANLERIA • 2009tik 2010eko ekainerarte Galizian 8.09 ume jaio ziren mila biztanleko, suposatzen duena espainiako bigarren txikiena, Asturiasen atzetik, 7,48 jaio izan zituela mila biztanleko. • Bi horiek dira ere heriotze tasa handienak dituztenak. Asturiak 12,16 hildako izan zituen mila biztanleko, eta Galiziak 11,10.
BIZTANLERIA • Bataz besteko haur kopurua emakumekoren zenbakirik hoberena 2,1 seme emakumeko da, baina Galizia ez da erdira erez ailegatzen, 0,9 seme emakumekorekin. Espainia ere ez da zenbaki horretara heltzen, 1,2 bait du, baina Europak ere ez, 1,4rekin.
BIZTANLERIA Hauek dira Galiziaren adin taldeak: • 0 eta 19 urte bitarteko gizonen kopurua 227.243-koa da eta emakumeena 213.681-koa. • 20 eta 39 urte bitartean gizonezkoak 406.645 dira, emakumeak berriz, 399.546 dira. • 40 eta 59 urte bitarteko gizonak 378.873 dira, eta emakumeak 385.981 • 60 eta 80 urte bitarteko gizonen kopurua 270.630-koa da, eta emakumeena 324.209-koa • 80 urtetik gorakoen gizonen kopurua 60.877-koa da, eta emakumeena berriz 116.484-koa.
SEKTOREAK Lehenengo sektorea: Orain dela gutxirarte Galiziako populazioaren %30ak baino gehiago egiten zuen lan lehenengo sektorean, baina orain %6,5ak baino gutxiagok lan egiten du. Lantzen dituzten labore garrantzitsuenak hauek dira: loreen hazkuntza, fruituak, ardoa, zerealak, patatak, landa naturalak...
SEKTOREAK Bigarren sektorea: Bigarren sektorean %28,8ak baino gehiago egiten du lan eta estatuak sortzen duen diruaren %11,7 baino gehiago sortzen du. Energia berriztagarrien erabilera handitzen doa aurreko urteko datuekin begiratuta. % 10,2an. Gero ere, probintzia honetako bigarren sektorean oso garrantzitsuak dira kotxeen produkzioa. Mundu mailan oso inportantea bait da.
SEKTOREAK Hirugarren sektorea • Hirugarren sektorean bankua da garrantzitsuena. Galizian bankuen eraketa ez zen hasi XVIII. Mendera arte. Lehen bankua Etcheverria izeneko aizan zen, Betanzon egina 1717. urtean, eta egin zen hurrengoa Pastor bankoa izan zen Coruñan 1776an. • Gaur egun Caixa Galizia eta Caixanova dira ofizina gehien dituztenak eta Banku askok, ofizina gehiago dituzte zabalik cajak baino, ofizinak galizian 1226 daude eta kajak berriz 1186.
HISTORIA • Kristo ahurretik 600. urtean Celtak Galiziara heldu, eta bertako natiboekin nahastu ziren. Gotorleku asko eraiki zituzten, eta horien arrastoak daude oraindik : 3000 etxe borobil baino gehiago. Gaur egungo Galizian zegoen Celten herri hori “Galaicos” deitzen zen eta probintziari izen berbera jarri zioten.
HISTORIA • Erromanizazioa: Erdi Aroan erromatarrak Galizian zeuden herriez baliatu ziren bertako errekurtso mineralak ustiatzeko. Denborarekin Galiziako herria inperio erromatarreko probintzia bihurtu zen, horregatik “Galaicos” izena aldatu eta “Gallaecia” deitu zioten, hortik dator gaur egungo “Galicia” izena. Erromatarrek teknika berriak, komunikatzeko bide berriak, propietateak organizatzeko modu berriak eta hizkuntza berri bat ekarri zuten, Latina
PATRIMONIO KULTURALA • Galiziako patrimonio kulturala bere ugaritasunagatik, barietateagatik eta geografia banaketa zabalarengatik desberdintzen da. Zeru zabalera joaten den museo baten antzekoa dela esaten da. • Gero ere, Galizian jendea antzinarotik bizi izan da, eta horregatik daude hain beste monumentu zahar: grabatuak; erromanoen aztarnak, Lugoko harresia da garrantzitsuenetarikoa, UNESCOrengaitik patrimonio kulturala izendatu zutelako eta baita A Coruñako Hercules Dorrea ... Herkulesen dorrea Lugoko harresia
PATRIMONIO KULTURALA • Santiagoko hiria eta Santiagoko bidea ere izan dira izendatuak patrimonio kulturalak Unescorengaitik. Santiagoko bidea, kristauek erromes egiten duten ibilbide famatu bat da, Erdi Aroan oso garrantzitsua izan zena europaren komunikazioarentzat.
PATRIMONIO KULTURALA • Galiziak ahozko kultura aberats batekin ere kontatzen du, antzinan Gallegoa ez galtzea lortu zuena, eta gaurkotasunean tradizioak eta ohiturak bizirik mantentzen dituena, eta Portugalerekin partekatzen duena. Galiziatik aparte gallegoa Leoiko Bierzo hirian hitz egiten eta erakusten da, eta baita ere Zamorako zanbait tokitan.
PATRIMONIO KULTURALA • Museo famatu asko ere daude, adibidez: Pobo Galego museoa, A Coruñako Bellas Artes museoa, Ourenseko museo arqueologikoa, pontevedrako museoa, Peregrinazioen museoa, Catro de Viladonga museoa... Bellas Artes museoa Ourenseko museo arqueologikoa