اصول آموزش موثر

1. اصول آموزش موثر

2. پس از پايان اين جلسه انتظار مي‌رود شركت كنندگان بتوانند: 1-        عوامل مؤثر در موفقيت يك دورة آموزشي را در سه دسته قبل، و حين، بعد از آموزش طبقه‌بندي و نام ببرند. 2-        شرايط فيزيكي مناسب براي يك دورة آموزشي را نام ببرند. 3-        حيطه‌هاي مختلف يادگيري راشرح دهند. 4-        روش مناسب آموزش هريك از حيطه‌ها را نام ببرند. 5-        انواع رويكردهاي آموزشي را نام برده و معايب و مزاياي هر كدام را ذكر كنند.

3. 1- تدارک، سازماندهی و ساختار جلسه آموزشی 2- محتوای آموزش 3- رویکرد آموزشی و انتخاب شیوه مناسب آموزشی عوامل موثر در موفقيت یک جلسه آموزشي

4. 1- تدارک، سازماندهی و ساختار جلسه آموزشی قبل از شروع آموزش -ايجاد انگيزه براي يادگيري - برقراري رابطه عاطفي -رعايت احترام - انتخاب محل مناسب عوامل موثر در موفقيت يك دورة آموزشي

5. 1- تدارک، سازماندهی و ساختار جلسه آموزشی در حين آموزش • استفاده از روشهاي فعال ياددهي • رعايت سازمان يافته بودن مطلب • رعايت وضوح مطلب • انتخاب محل مناسب • استفاده از تجارب قبلي يادگيرندگان • آموزش مطالب كاربردي • توجه به تفاوتهاي فردي عوامل موثر در موفقيت يك دورة آموزشي

6. 1- تدارک، سازماندهی و ساختار جلسه آموزشی بعد از آموزش • - ارزشيابي • - ارائه بازخورد عوامل موثر در موفقيت يك دورة آموزشي

7. 2-محتوای دوره آموزشی • هدف اصلي يك دوره آموزشي ايجاد توانائي براي انجام مجموعه اي از كارهاست و اين توانئي صرفا با آگاهي كسب نمي شود. • محتواي يك دوره آموزشي بايد حداقل شامل سه مجموعه باشد: • انتقال دانش يا اطلاعات و آگاهي • انتقال مهارت در انجام تغيير رفتار مورد نظر • ايجاد نگرش صحيح در يادگيرنده نسبت به لزوم انجام مهارت كسب شده و تغيير رفتار لازم. عوامل موثر در موفقيت يك دورة آموزشي

8. 2-محتوای دوره آموزشی در طراحي يك دورة آموزشي بايد ديد كه شركت ‌كنندگان: • 1-به چه دانشي نياز دارند. • 2-          كدام كارهاي عملي را انجام خواهند داد. • 3-          بايد چه نگرش و طرز برخوردي كسب كنند. عوامل موثر در موفقيت يك دورة آموزشي

9. انتقال آگاهي به تنهائي موجب تغيير رفتار نمي شود. اطلاعات منتقل شده پس زمينه اصلي آموزش خصوصا در زمان مواجه با يك مسئله خاص است. اطلاعات موجود در هر زمينه بهداشتي بسيار وسيع و گسترده است مي بايست از اين دانستني ها بسته به مورد انتخاب و استفاده كرد. در انتخاب دانستني هاي كه لازم است منتقل شود بايد به اين سوال پاسخ داد كه ”يادگيرنده اگر اين مطلب را نداند كدام وظيفه را در قبال تغيير رفتار مورد نظر درست انجام نخواهد داد؟“. براي حل مشكل محدوديت حجم دانستني هاي قابل انتقال در هر جلسه آموزشي مي توان علاقه مندان را در يادگيري مطالب بيشتر راهنمائي كرد(از طريق معرفي كتاب،جزوه،نشريه و...) 1- انتقال دانش ، اطلاعات و آگاهي

10. سخنراني • بحث هاي گروهي • خودآموزي از طريق رسانه هاي چاپي(جزوه، كتاب، نشريه، داستان، نمايش نامه و ...) • نمودارها، فلو چارت، پوستر، • نوارهاي شنيداري • نوارهاي ويدئو • گزارش مورد(CASE REPORT) روشهاي انتقال دانستني ها(دانش،اطلاعات و آگاهي)

11. در آموزش دانستني ها مهمترين نكته آنست كه اطمينان پيدا كنيم كه فرد ياد گرفته است. يادگيري به معناي به يادآوردن مطلب در مواقع لازم توسط فرد يادگيرنده است.

12. سازمان دادن به آموزش سادگی بیان انتخاب محتوای ضروری و مناسب پرسيدن مكرر سوالات در حين تدريس هر جلسه تشويق يادگيرنده به كار دو به دو و پرسش و پاسخ از يكديگر برگزاری امتحان هاي كوتاه و پاسخ دادن بلافاصله در كلاس يادآوري اطلاعات در جريان انجام يك مهارت عملي راهکارهای بالابردن ماندگاری اطلاعات در حافظه یادگیرنده

13. يادگيري زماني كامل است كه فرد در زمان مود نياز دانش خود را به ياد آورد و در عمل هم بتواند آنرا پياده كند. • مهارت ميزان توانائي انجام يك كار به طرز صحيح است. • مهارت ذاتي نيست بله بايد آنرا آموخت و پرورش داد. • براي ارزيابي ميزان موفقيت در آموزش مهارت بايد يادگيرنده را در موقعيت ساختگي يا واقعي كه بتواند مراحل انجام كار را نشان دهد قرار داد. 2- انتقال مهارت

14. نمايش عملي ايفاي نقش نوارهاي شنيداري نوارهاي تصويري روش حل مسئله روشهاي توضيحي روشهاي آموزش و انتقال مهارت

15. نگرش را نمي توان تدريس كرد. • مقدمات تغییر نگرش به ترتیب عبارتند از: • رعايت نكات اساسي درطرز برخورد با ديگران و موقعيتها • گفتن نگرش مطلوب مربی مقدمه • فراهم کردن شرایطی که یادگیرنده نگرش های خود را بشناسند(به طریق بحث و ایفای نقش) • نزدیک کردن نگرش افراد به برايند ديدگاههاي گروه • ارائه يك الگو از نگرش صحيح، افراد را به تغيير نگرش ترغيب مي كند. • روش ارزيابي نگرش افراد يادگيرنده قرار دادن او در يك موقعيت ساختگي و يا واقعي و مشاهده گرایش و روش برخورد او با آن امر است. 3- آموزش و يا انتقال نگرش

16. بازديد از فيلد • گردشهاي علمي • ايفاي نقش • مطالعات موردي • نوارهاي شنيداري و تصويري • بحثهاي گروهي • روشهاي توضيحي روشهاي آموزش و انتقال نگرش

17. 3- رویکرد آموزشی • رويكرد آموزشي تعليمي(از بالا به پائين) • رويكرد آموزشي مشاركتي عوامل موثر در موفقيت يك دورة آموزشي

18. به اين رويكرد رويكرد از بالا به پائين، رويكرد ذخيره اي و رويكرد محتوي محور هم مي گويند. در اين رويكرد مربي سعي مي كند فاصله آنچه يادگيرندگان مي دانند و آنچه بايد بدانند را كم كند با اين پيش فرض كه يادگيرندگان نقص يا كمبود اطلاعات دارند. 1- رويكرد آموزشي تعليمي

19. آسان و سريع است • تربيت مربي مسلط بر این رويكرد مشکل نیست. • امكانات كمتري مي خواهد • در مدت کوتاهی می توان اطلاعات زیادی را منتقل کرد. • تعداد نفرات بیشتری را می توان در جلسه تحت پوشش قرار داد. مزاياي رويكرد تعليمي

20. در اين رويكرد فرض براين است كه يادگيرندگان نقص يا كمبود اطلاعات دارند در صورتي كه ممكن است چنين نباشد. • اين رويكرد همواره به تغيير رفتار نمي انجامد. • اين رويكرد بيشتر براي انتقال آگاهي و دانستني ها مناسب است كه اينها هم براي عملي شدن يك رفتار كافي نيستند. معايب رويكرد تعليمي

21. در اين رويكرد جايگاه محوري از آن يادگيرنده است. در اين رويكرد مشكل يادگيرنده نه نقص اطلاعات بلكه كمبود توانائي حل مسئله است. در اين رويكرد نقش مربي به عنوان يك تسهيل كننده است و او نيز خود همه چيز را نمي داند و فقط راهنماست. در اين رويكرد مربي به دانش و تجارب گذشته يادگيرندگان نياز دارد و آموزش را برآنها استوار مي كند. در اين رويكرد از روشهاي مختلف آموزشي استفاده مي شود لذا ميزان يادگيري افزايش مي يابد. در اين روش مربي جايگاهي برابر با يادگيرند گان دارد. 2- رويكرد مشاركتي

22. افزايش ميزان يادگيري در اين روش به دليل استفاده از روشهاي مختلف آموزشي خصوصا روشهای یاددهی فعال • برجا گذاشتن اثر تجمعي به دليل بالاتر بردن توانائي حل مسئله يادگيرندگان • اين رويكرد از محدوده كلاس فراتر رفته و به زندگي مردم نزديكتر مي شود. • در این رویکرد آموزش با تجارب قبلی ارتباط داده می شود. • در این رویکرد اطلاعات میان اعضاء کلاس تبادل می شود. • در این رویکرد برای انتخاب محتوای آموزشی بر نیاز شرکت کنندگان تکیه می شود. • روشهای استفاده شده در ین رویکرد امکان تغییر رفتار و نگرش را فراهم می کند. مزاياي رويكرد مشاركتي

23. اجراي اين رويكرد نياز به مربي با تجربه و آشنا به اين روش دارد • اجراي اين رويكرد به زمان بيشتري نياز دارد • اجراي اين رويكرد به امكانات بيشتري نياز دارد. معايب رويكرد مشاركتي

24. هيچ آموزشي بدون ارزشيابي كامل نيست ارزشيابي آموزگار را از تغيير رفتار صحيح آموزش گيرنده مطمئن مي كند. ارزشيابي آموزش گيرنده را به فراگيري مطالب بيشتر تشويق مي كند. ارزشيابي اشكالات برنامه را به مربي نشان ميدهد و به اصلاح روش آموزشي او كمك مي كند. اهميت انجام ارزشيابي يك جلسه آموزشي

25. 1- مشاركتي 2- تعليمي • هرچه روش اداره جلسه به روشهاي مشاركتي نزديكتر باشد و نيز هرچه تعداد حواس درگيريادگيرندگان در جريان آموزش بيشتر باشد يادگيري موثرتر است. • قبل از شروع هر مرحله از آموزش مي بايست با شاگردان صحبت كرد و از يادگيري آنها اطمينان حاصل كرد. روشهاي اداره جلسه

26. اصول آموزش بزرگسالان گردآوري ، ترجمه و تدوين دكتر محمد رضا كريمي– كارشناس آموزش سلامت با همكاري دكتر پونه سروروان– كارشناس آموزش سلامت زير نظر دكتر محمد حسين شريفي – كارشناس مسئول واحد ارتباطات و آموزش سلامت زمستان 86

27. اصول يادگيري در خردسالان را نام ببرند. • اصول يادگيري در بزرگسالان را نام ببرند. • راههائي را براي يادگيري بهتر بزرگسالان ذكر كنند. • موانع يادگيري را نام ببرند. • اصول سازماندهي فكري جهت آموزش بزرگسالان را نام ببرند. پس از پايان اين جلسه انتظار مي‌رود شركت كنندگان بتوانند:

28. انسانها هر روزه و بطور فعال در حال افزايش دانش خود هستند. دانش و اطلاعات بصورت غير فعال كسب نمي شود. دانسته هاي قبلي زمينه ساز دانش جديد هستند. دانسته هاي امروز زمينه ساز دانش فردا است. ما امروزه چگونه ياد مي گيريم؟

29. ياد گيرنده صرفا با نشستن در كلاس درس شما و گوش كردن به تعاليم شما و حفظ كردن و پاسخ دهي به سئوالت شما چيز زيادي ياد نمي گيرد. ياد گيرنده بايد در مورد آنچه آموخته است : • بحث كند • مطلب بنويسد • آنها را با تجارب گذشته خود پيوند دهد • در زندگي روزمره خود بكار ببندند. • آنها بايد آنچه را يادگرفته اند جزئي از وجودشان كنند. ياد گيري از طريق نظاره كردن بر امر آموزش صورت نمي گيرد.

30. اصول يادگيري در خردسالان • بيشتر به موضوع توجه دارند • به آينده نظر دارند • غالبا جهت تغيير جهت و جهت گيري نسبت به يك موضوع به بزرگسالان وابسته اند. • پذيرش بيشتري نسبت به تغييرات مورد نظر در آموزش داده شده دارند. • اغلب براي آينده نا معلوم تربيت مي شوند • اغلب به ديگران خصوصا بزرگسالان و گروه همسالانشان براي تغيير رفتار وابسته اند. اصول يادگيري

31. اصول يادگيري در بزرگسالان • زماني به یادگیری رو می آورند که به آن مطلب برای حل مسئله خود احساس نیاز کنند. • به شدت اعتقاد دارند كه بايد در تغيير رفتار خودمختار و غير وابسته به ديگران باشند. • به تجارب قبلي خود بسيار اهميت ميدهند حتي اگر تجارب مضري بوده باشد • در مراحل خاصي از زندگي كه خواستار نتايج معين تغيير رفتار هستند آماده يادگيري هستند. • به نتایج نهائی امر توجه دارند و بر مشکلی که باید با آن آموزش حل و فصل شود تمرکز می کنند. • غالبا به اطلاعات جدید منتقل شده به آنها مشکوک هستند. • در جستجوی ربط موضوعات با مسائل دیگر هستند. اصول كليدي در يادگيري بزرگسالان

32. اطلاعاتي را كه آموخته است به زبان خود بازگو كند. مثالهائي در اين خصوص بيان كند. در شرايط مختلف و مدلهاي مختلف اين آموخته ها را تشخيص دهد. ارتباط بين مطالب جديد را با ديگر واقعيتها و ايده ها دريابد. برخي از پي آمدهاي تغيير رفتار جديد را پيش بيني كند. مخالفتهاي خود را با اطلاعات جديد بيان كند. براي اينكه فرد بزرگسال بهتر ياد بگيرد باید از آنها خواست که:

33. به او احترام بگذاريد. در او احساس امنيت ایجاد کنید. آنچه مي آموزد كاربرد داشته باشد. آنچه مي آموزد با تجارب قبلي او ربط داشته باشد. براي اينكه فرد بزرگسال بهتر ياد بگيرد باید :

34. اعتماد به نفس پائين • عدم تمايل به مساعدت شما در آن موضوع خاص • اطمينان نداشتن به خود در موفقيت در تغيير رفتار • انگيزه كم ونامشخص • بي توجهي و يا عدم مشاركت در حين آموزش • روشهاي بدست آوردن اطلاعات بيشتر در رتبطه با موضوع از طرق غير علمي • اضطراب و احساس نا امني • دانش ناكافي فرد در رابطه با موضوع • نگراني هاي شخصي ، مالي ، اجتماعي • عدم وجود شرايط فيزيكي ، رواني ، يا سلامتي مناسب جهت يادگيري موانع يادگيري

35. اصول يادگيري در بالغين بر فعاليتهائي كه در برنامه ريزي و اداره جلسه و ارزشيابي فعاليتهاي آموزشي بالغين استفاده مي شوند تاكيد دارد.

36. بزرگسالان براي اين نكته كه در فعاليتهاي يادگيري حضور داشته باشند و مشاركت كنند كاملا آزادند برخي برنامه هاي آموزشي به مشاركت فعال يادگيرنده نياز دارد موثر بودن فرآيند يادگيري و دستيابي به هدف نهائي آن(تغيير رفتار) به انگيزه شخصي ارتباط دارد براي اينكه افراد در فعاليتهاي يادگيري مشاركت كنند بايد در آنها احساس نياز كرد 1- بزرگسالان بايد بخواهند تا ياد بگيرند

37. بزرگسالان با مشاركت مستقيم در روند يادگيري بهترين ياذگيري را دارند آموزش بزرگسالان را از نقطه آغاز برنامه ريزي كنيدسپس از هر فرصتي براي راغب كردن آنها به امريادگيري استفاده كنيد. 2- بزرگسالان باانجام دادن ياد مي گيرند

38. به بزرگسالان بايد دانش و مهارتي را كه بلافاصله امكان بكار گيري آن وجود دارد آموزش داده شود بزرگسالان زمان كافي و صبر و شكيبائي لازم را براي يادگيري اطلاعات غير مرتبط ندارند از روشهائي استفاده كنيد كه بر پايه استنتاج است از روشهاي عيني تدريس استفاده كنيد مثل:مطالعه موردي، ، ،ايفاي نقش، Demonestration ، براي بزرگسال مسئله اصلي را مشخص و توصيف كنيد راه حلهاي جايگزين رفتار غير بهداشتي را پيشنهاد كنيد نتيجه گيري فرد از مجموع مفاهيم منتقل شده انجام خواهد شد 3- بر روي مسائل واقع بينانه تمركز كنيد

39. راهكارهاي استنتاجي نسبت به راهكارهاي قياسي براي بزرگسالان موثرتر است براي راهنمائي بزرگسالان جهت حل مشكل مثالهاي بسياري بزنيد . مثالهائي كه هم دانش و مهارت آنها را افزايش دهند و هم تغيير نگرش در آنها ايجاد كند اطلاعاتي كه از راههاي استنتاجي بدست آيد ماندگارتر هم هستند

40. تجربيات چه مثبت چه منفي روند يادگيري را تحت تاثير قرار مي دهد تجربيات يك جمع بزرگسال درخصوص يك موضوع معين مي تواند بسيار متنوع باشد تجربيات يك صفت و شاخص تجمعي هستند تجربيات گذشته يادگيرنده در خصوص يك موضوع بايد مرتب و منظم شود اضافه كردن يك دانش جديد يا يك مهارت، وابسته به حوادث اتفاق افتاده در زندگي است 4- تجربيات گذشته روند يادگيري را تحت تاثير قرار ميدهد

41. آموزش دهنده بزرگسالان بايد از اثرات مثبت و منفي تجربيات گذشته اطلاع داشته باشد تجربيات مثبت كيفيت يادگيري را افزايش ميدهند تجربيات منفي كيفيت يادگيري را كاهش ميدهند.

42. تبعيت سفت و سخت از قوانين آموزشي مانع از يادگيري بزرگسالان است. به بزرگسالان براي دخيل شدن كامل در روند آموزش اختيار دهيد. اغلب بزرگسالان راهكارهاي رفتاري را قبول مي كنند. قبول كردن وابسته به درگير شدن در كار است. بزرگسالان قوانين نحوه عمل كرد خود را خود تدوين مي كنند. خود يادگيري را در بزرگسالان بايد تقويت كرد. 5- محيط هاي يادگيري بي تكلف

43. آنها را بر تمركز بر چشم اندازهاي مثبت يادگيري توانمند كنيد. مهلت دهي براي تغيير رفتار يك ضرورت است مهلت برنامه ريزي شده جهت تغيير رفتار به روند يادگيري كمك مي كند. اجازه دهيد تمام شركت كنندگان در روند يادگيري مشاركت كنند. بحثهاي آزاد و بي تشريفات را تقويت كنيد.

44. بزرگسالان براي يادگيري از حواس مختلف خود بهره مي گيرند. درگير كردن تمام حواس براي يادگيري موثر تر بايد مد نظر باشد. براي در گير كردن حواس مختلف فعاليتهاي متنوع را بايد بكار برد. درگير كردن حواس متعدد ماندگاري آموزشها را افزايش ميدهد. 6- تنوع در روشهاي تدريس

45. بين كفايت آموزش و موثر بودن آموزش تفاوت وجود دارد. هرچه كفايت آموزش بيشتر باشد يعني مفاهيم بيشتري منتقل شده است هرچه آموزش موثر تر ارائه شده باشد ماندگاري بيشتري خواهد داشت سبك سنگين كردن اينكه آموزشها بايد چه مقدار باشد و بايد در زمان برنامه ريزي انجام شود.

46. بزرگسالان در ارزيابي خود جهت انجام يك عمل كاملا مستقل عمل ميكنند. از اينكه مثالي براي ديگران شوند لذت نمي برند. ازتحقير شدن و ريشخند شدن مي ترسند. تمايل دارند در زندگي روزمره تغيير رفتار آنها به اثبات برسد. از بكار بردن استانداردهاي اجرائي سفت و سخت در جلسات يادگيري بزرگسالان پرهيز كنيد.مگر زماني كه واقعا لازم شمرده شده است. 7- راهنمائي كنيد ولي نمره ندهيد

47. پيشنهادات كاربردي براي تسريع در امور را ارائه دهيد. در تدريس از روشهاي محترمانه و غير تهديد كننده استفاده كنيد. به بالغين ياد دهيد كه خود ارزيابي داشته باشند. بالغين از تشويق شدن به جهت ظرفيت هايشان به عنوان يك فرد يادگيرنده سود مي برند.

48. بزرگسالان بايد احساس كنند كه نه فقط به استناد آنچه مي داند بله به عنوان يك انسان مورد احترام هستند. احترام قائل شدن در هر فرهنگ و منطقه اي خصوصيات ويژه اي دارد كه بايد به آن توجه كرد. بزرگسالان به اظهار نظر خود بسيار اهميت مي دهند و زماني يادگيري بهتري دارد كه با نظر او برخورد منطقي و صادقانه صورت گيرد. نبايد تصور كرد يادگيرنده كم ميداند بلكه آنها از حوادثي كه براي خودشان يا اطرافيانشان رخ داده اطلاعات و تجارب بسياري كسب كرده اند. نبايد از ابتدا به دنبال دادن اطلاعات جديد بود بلكه بايد ابتدا دانسته هاي قبلي را بيرون كشيد و سازماندهي كرد. 8- احترام بگذاريد و در آنها احساس امنيت ايجاد كنيد

49. وجود احسااس صميميت موجب ابراز افكار و نگرانيها و لذت از فضاي آموزش مي شود. مربي بايد يادگيرندگان را با خود برابر بداند . مربي الگوي يادگيرنده است و در جلسه آموزشي علاوه بر دانسته ها رفتار و منش مربي نيز منتقل مي شود. مربي بايد با رفتار خود به يادگيرندگان نشان دهد كه براي آنها اهميت قائل است. به پرسش و پاسخ در جلسه آموزشي بايد پايبند بود . 9- رابطه مربي و يادگيرنده بايد عاطفي،اجتماعي و صميمي باشد

50. ويژگيهاي يادگيرندگان بزرگسال • بزرگسالان در حال آموزش متمركز بر مشكلي هستند كه قرار است از طريق آموزش حل و فصل شود. • به نتايج نهائي امر توجه دارند. • تصميم گيرنده اصلي در مشاركت در آموزش و تغيير رفتار خود فرد بزرگسال است. • غالبا به اطلاعات جديد كه به آنها داده مي شود مشكوك هستند. • در جستجوي ربط موضوعات به مسائل ديگر هستند. • در يادگيري خودشان مسئوليت پذيرند. ويژگيهاي ياد گيرندگان