BELLEKLER

1. BELLEKLER

2. RAM BELLEK

3. (Random Access Memory – Rasgele Erişimli Bellek): Çalışma şekli açısından oku/yaz belleği olarak da adlandırılır. Yani bu tür bellekler hem içeriğine bilgi yazmak hem de içeriğindeki bilgiyi okumak için tasarlanmıştır. Rasgele erişimli denmesinin sebebi belleğin herhangi bir yerinde bulunan verilere bir sıra takip edilmeksizin yani rasgele ve aynı sürede erişilmesidir. RAM’de saklanan bilgiler değiştirilebilir. RAM’deki bilgilere erişim, disk ya da disket sürücülerindeki erişimle karıştırılmayacak kadar hızlıdır. RAM kısaltılmasıyla oluşturulmuş olan bu isim bilgisayarın açıldığı andan itibaren işlemcinin ihtiyaç duyduğu tüm verileri,çalışan programların komut dizilerini,kontrol ve denetim görevi yapan eklentilerin saklandıkları temel depodur. Bu belleğe depolanan veriler gerektikçe değiştirilir,eklenir veya çıkartılır. Ram bellekler birbirlerinden bağımsız hücrelerden oluşurlar.Her hücrenin bir sayısal adresi vardır.Bu adres sayesinde depolanan verilerin birbirinden bağımsız olmaları ve gerektiğinde hızlı bir şekilde ulaşılmasını sağlar. İlk başlangıçta bellek üniteleri chip şeklinde anakart üzerin de ayrılmış yuvalara ayrı ayrı yerleştirilirlerken günümüzde bir kart (PCB-Printed Circuit Board)üzerine dizilerek slot yuvalarına takılmaktadır.Bu bellek chiplerinin takıldığı kartlarla oluşturulan bellek blokları SIMM (Single Inline Memory Module)’dir.

4. ****ÖZELLİKLERİNE GÖRE RAM BELLEKLLER**** • STANDART RAM: Diğer türlere göre veri depolamanın dışında extra bir özelliği olmayan,daha çok EDO olarak tabir ettiğimiz RAM neslidir. • PARİTELİ RAM: Depolanmak üzere gelen bit kümesine ilave olarak eklenen bir kontrol bitinin marifetiyle ortaya çıkmış RAM türüdür. • ECC RAM: Error Correctin Control ünitesi,yani Hata Kontrol ve doğrulama ünitesi içeren Ram türüdür.kontrol yongası verinin hangi bayt üzerinde olduğunu tespit ederek bu hatanın düzeltilmesini sağlar. • SPD RAM: Bugün piyasada bulunan SD RAM diye adlandırdığımız Ram türüdür.Sorgu yongası ile chip setinin bu RAM ile haberleşmede hız ayarlamasını yapabilmektedir.

5. DEĞİŞİK BELLEK TÜRLERİ SIMM’ler SIMM’ler ile bellek yongaları modüler devre plakaları üzerine yerleştirilerek anakart üzerindeki bellek yuvalarına takılıp çıkartılabiliyordu. İlk SIMM’ler bir defada 8bit veri aktara biliyordu. Daha sonraları işlemciler verileri 32 bit’lik veriler halinde okumaya başlayınca bir kerede 32birt veri sağlayabilen daha geniş SIMM’ler geliştirildi. Bu iki farklı SIMM türünü birbirinden ayırabilmenin en kolay yolu pin yada konnektörlerin sayısına bakmaktır. İlk SIMM’ler de 30 pin vardır, daha sonra üretilen SIMM’ler de ise 72 pin bulunmaktadır. Bu yüzden 30-pin SIMM ve 72-pin SIMM şeklinde de adlandırılırlar. 30-pin SIMM ve 72-pin SIMM arasındaki bir diğer önemli farkta; 72-pin SIMM’in 30-pin SIMM’den 1,9cm kadar uzundur ve pin’lerin olduğu kısımda plakanın ortasında bir çentik vardır. Yandaki resimde iki farklı SIMM tipi görülmektedir.

6. DIMM’lerDual In-line Memory Module yada kısaca DIMM, SIMM’e oldukça benzemektedir. Tıpkı SIMM’ler gibi birçok DIMM bellek yuvalarına dikey olarak yerleştirilir. İki bellek türü arasındaki temel fark SIMM’de PCB’nin iki yüzündeki pinlerin elektrik temasının birlikte alması ve DIMM’de PCB’nin iki yüzündeki pinlerin elektrik temasını ayrı ayrı almasıdır. 168-pin DIMM’ler, bir defada 64 bit veri aktarımı yaparlar ve genellikle 64-bit yada geniş veriyolunu destekleyen sitemlerde kullanılırlar. 168-pin DIMM’ler ile 72-pin SIMM’ler arasında bazı fizksel farklar şöyle sıralanabilir: modül uzunluğu, modül üzerindeki çentik sayısı, modülün yuvaya takılma biçimi. Bir diğer önemli fark olarak da 72-pin SIMM’lerin yuvaya hafif bir açı ile yerleştirilmesi buna karşın 168-pin DIMM’lerin bellek yuvasına tam olarak oturması ve anakart yüzeyine göre tam dik konumda olmasıdır. Yandaki resimde 168-pin DIMM ve 72-pin SIMM arasındaki fark gösterilmektedir.

7. SO-DIMM’ler Genellikle notebook bilgisayarlarda kullanılan bellek tipine Small Outline DIMM yada kısaca SO DIMM adı verilir. DIMM ile SO DIMM arasındaki fark adından da anlaşılacağı gibi SO DIMM’in notebook bilgisayarlarda kullanılacağı için standart DIMM’den daha küçük olmasıdır. 72-pin SO DIMM 32 bit’i ve 144-pin SO DIMM 64 bit’i destekler. SO-RIMM SO DIMM’e benzer fakat Rambus teknolojisi kullanılarak üretilmiştir.

8. RIMMLER VE SO-RIMMLERRIMM, Direct Rambus bellek modülünün ticari markasıdır. RIMM’ler DIMM’lerwe benzerler ancak pin sayıları ve çentik yapıları farklıdır. RIMM’ler verileri 16-bitlik paketler halinde aktarırlar. Hızlı erişim be aktarım hızı nedeniyle modüller daha fazla ısınır. Modülün ve yongaların aşırı ısınmasını önlemek için RIMM modüllerinde modülün her iki yüzünü kaplayan “ısı dağıtıcısı” adı verilen alüminyum kılıf kullanılır.

9. PİN SAYILARINA GÖRE RAM ÇEŞİTLERİ • 30 PİNLİK RAM • 72PİNLİK RAM • 168 PİNLİK RAM Günümüzde 168 pinlik ramlerin üretimi yapılmaktadır. 72 pinlik ve 30 pinlik ramlarin üretimi yoktur. Ancak çalışır durumdaki eski makinelerde 72 pinlik ramlarkullanılmaktadır. NOTEBOOK RAM LERİ İÇİN PİN SAYILARI 144 PİNLİK RAM ****RAM TERFİSİ YAPARKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR*** • Takacağımız Ram’in kaç pinlik olduğu • Anakart üzerindeki mevcut ram slotunun uzunluğu • Anakart üzerinde mevcut ram slotunun tipi (SD, RD, DDR) • Ram’in kaç Mhzlik olduğu • Anakart’ın kaç Mhz’li ramleri desteklediği NOT: Eğer anakartımız da mesela DDR 256 333Mhzlik bir ram varsa buna bir tane olmak şartıyla DDR 400 Mhz’lik bir ram eklenebilir. İkisinden de 1 tane olduğundan dolayı 400 Mhz’lik ram 333 Mhz’lik ram ile uyumlu çalışır.

10. Anakart üzerindeki bellek modülleri

11. BELLEKLERİN TAKILMASI 168-PIN MODÜLÜN TAKILMASI 1. Anakartınız üzerindeki bellek yuvalarını bulunuz. Eğer tüm yuvalar dolu ise, yüksek kapasiteli yeni modülü takmak için en düşük kapasiteli modülü çıkarmanız gereklidir. 2. Bazı DIMM bellekler her yuvaya takılabilir. Ancak bazen modül kapasitesi ve anakartınıza bağlı olarak bellekler belirli sıra ile yuvalara takılmalıdır. Kullanım kılavuzunuza bakarak doğru sıralamayı bulabilirsiniz. 3. Modülü resimde gösterildiği gibi yuvaya takınız. Resimde modülün yuvaya ne şekilde takılması gerektiğini gösterilmektedir. Modülün yuvaya nasıl oturduğuna dikkat ediniz. Modülü sıkıca bastırarak yuvaya oturduğundan emin olunuz. Birden fazla modül takıyorsanız, aynı işlemleri diğer modüller için de uygulayınız. 4. Birçok 168-pin DIMM resimde gösterilen benzer çıkartma mandallarına sahiptir. Bu mandallar sadece bellek çıkartmak için kullanılır. Mandalları aşağı bastırdığınızda, modül yuvadan ayrılır ve kolayca çıkarılır.

12. NOTEBOOK BELLEĞİ TAKMA ÖRNEKLERİ Neredeyse tüm notebooklarda standart SO DIMM bellek modülleri kullanılmaktadır, ancak bazı notebooklarda hala özel ve farklı form faktörlerine sahip modüller kullanılmaktadır. Notebooklarda belleğin nereye takılacağı standart değildir. Çünkü notebooklarda bellek takma biçimlerinde büyük farklılıklar bulunmaktadır. Bu yüzden modül takmadan önce bilgisayarın kullanım kılavuzunu mutlaka incelayiniz. Biz örneğimizde tipik 144-pin SO DIM modülün takılmasını anlatacağız. 1. Belleği takmadan önce daima bilgisayarı kapatın ve pili çıkarın. 2. Belleği yuvaya hafif eğik bir açıyla (ortalama 30 derece) takın. Modülün yuvaya nasıl oturduğuna dikkat ediniz. Yuvadaki hatlar sayesinde modül yuvaya tek ve en doğru biçimde takılır. 3. Modülü yuvaya yerleştirmek için modülün heriki ucunu (resimde okla gösterilmiştir) modülün yuvaya oturduğunu hissedene kadar sıkıca ve sabit biçimde bastırınız. Eğer modül tam olarak yerleşmediyse, modülü hafifçe yukarı aşağı oynatıp bastırmaya devam edin. Modül yuvaya tam yerleştiğinde modülün kenarındaki temas noktaları yuvanın içine girer ve görünmez olur. 4. Modül yuvaya tam yerleştiğinde modülü resimde gösterildiği gibi aşağı doğru bastırın. Modülü her iki ucundaki mandallar kapanana kadar bastırın. Pek çok yuvada mandalların çentiklere oturduğunu gösteren "klik" sesini duyulur.

13. BAŞLICA RAM ÇEŞİTLERİ DRAM(Dynamic RAM) Günümüz kişisel bilgisayarlarında kullanılan en popüler bellektir. Bu tür belleklerde bilgileri saklamak için elektrik yükleri kullanılır. Bilgisayarda bellek hücreleri bir kondansatör ve bir transistör ile temsil edilir. Tipik bir kondansatör aralarına yalıtkan madde olan bir çift madde olan plakadan ibarettir. Plakanın birine pozitif yük uygulandığında diğeri negatif olarak yüklenir. Plakaları ayıran yalıtkan zıt yüklerin bir birine karışmasını ya da bir birlerini nötrleştirmesini önler. Bir kondansatör üzerindeki yük tek bitlik dijital bilgi saklayabilir. Yani kondansatör üzerinde yük var ise bit 1 değerini yoksa 0 değerini alır. Teorikte kondansatörün plakaları arasındaki yükün sonsuza dek kalacağına inanılır. Oysa gerçekte hiçbir yalıtkan mükemmel değildir ve kondansatör üzerindeki yük zamanla boşalır. Bu yüzden yüklerin sönümlenmesini engellemek için kondansatörü periyodik olarak şarj eden devreler dinamik bellek yongalarına eklenmiştir. Bu devreler bilginin kaybolmasını önlemek için birkaç milisaniyede (50 ms) bir kondansatörleri yeniden şarj ederler. Böylece bellekteki bilgiler tazelenmiş olur. Bu tip bellekler sürekli değişen yapısından ve periyodik olarak şarj edildiklerinden dolayı dinamik bellek adı verilmiştir. Dinamik bellekler diğer bellek türlerine göre daha ucuz olduğu için günümüz kişisel bilgisayarlarında kullanım ağırlığına sahiptir. SRAM(Static RAM) Statik RAM elektrik olduğu sürece içinde veri bitlerini saklayan bir RAM’dir. Hafıza hücrelerini temsil etmek için basit bir set/reset flip flop kullanılır. DRAM’lerden farklı olarak bilgilerin güncellenmesi gerekmemektedir. Bu da SRAM’leri hızlı yapan en önemli özelliktir. Buna karşılık pahalıdırlar. SRAM’ler genellikle bilgisayarın önbelleğinde kullanılırlar.

14. DRAM ÇEŞİTLERİ DDR SDRAM ( Double Data Rate SDRAM ) : DDR SDRAM teknolojisi gelecek vaat eden bir bellek teknolojisidir. Teorik olarak DDR SDRAM bellekler SDRAM belleğin sunduğu bant genişliğinin iki katını sunuyor. Adından da anlaşılacağı üzere yine senkronize yani sistem veriyolu hızı ile aynı hızda çalışmaktadır. Bant genişliğini iki katına çıkaran özellik ise Saat vuruşlarının yükselen ve alçalan noktalarından bilgi okuyabilme yeteneğinin olmasıdır. SDRAM'da ise bilgi alma yönü saat vuruşlarının yükselen noktalarındandır. Buradan yola çıkarak teorik olarak 133 Mhz hıza sahip olan DDR bellek 266 Mhz hıza sahip olan SD bellek ile aynı performansı verecektir. SDRAM bölümüde bahsettiğimiz gibi PC133 SDRAM 1,1GBps bant genişliği sunuyor. Tahmin edeceğiniz üzere aynı özellikteki DDR SDRAM bant genişliğini 2,1 GBps 'a çıkarıyorki hemen hemen iki katı değerinde. Buradan yola çıkarak 200 Mhz'de çalısan bir DDR SDRAM'in 3,2GBps'lık bir genel sistem bant genişliği sunacağı açık. SDRAM'e benzer olarak DDR SDRAM'de yapısı için DIMM modüllerini kulanır. DIMM'in yapısı gereği, geniş veri çıkışı ve hızı sunan 64 bit'lik veri bağlantısı kullanılır. Buna rağmen DDR SDRAM'ler günümüzdeki SDRAM kontrolcüleri ile uyumlu değildir. DDR SDRAM'leri kullanabilmek için çipset ve anakart üreticlerinin DDR SDRAM için uyumlu aygıtlarını üretmeleri gerekmektedir. Örneğin AMD, Athlon tabanlı sistemler için DDR bellek desteği olan AMD-760 çipsetinin tanıtımını yaptı ve bir çok üretici DDR SDRAM modülünü üreteceklerini açıkladı. VIA ise gelecekte, Intel işlemciler için DDR SDRAM 'leri destekleyen Önümüzdeki aylarda ( Tahmini olarak 2000'nin 4. çeyreğinde ) sistem üreticilerin genel sistem belleklerinde DDR SDRAM kullanmalarını tahmin ediyoruz. Günümüzde DDR SDRAM modülleri taşıyan aygıt olarak GeForce 256 ekran kartı gösterilebilir. Geforce 256 ekran kartının iki farklı çeşidi buşunmukta. DDR SDRAM modeli SDRAM/SGRAM modeli olanına duruma göre %25-30 arasında bir performans farkı yaratıyor.

15. DRDRAM ( Direct Rambus DRAM ) : INTEL'in yardımı ile hayata geçirilmiş olan bu bellek teknolojisi piyasya ilk çıktığında ( Çıkalı çok olmalı )  çok uçuk fiyatlarla satılıyordu. Halen de öyle. aynı miktardaki SDRAM den kat kat daha pahalı. Ypılan testlerde RDRAM performansını SDRAM'e göre pek artısının olmaması, geleceğin bellek teknolojisinin DDR SDRAM olmasını kolaylaştırıyor. Kuşkusuz bunu en önemli etmeni başarılı SDRAM bellek teknolojisi. Intel RAMBUS tekonoljisinin yaratıcısından. Medyada ne kadar olumsuz haber söylensede INTEL gelişne işlemci teknolojisi ile birlikte RDRAM kulanılmasını istiyor. RDRAM ilk olarak Intel'in gelişmiş!?! i820 çipseti ile kullanılabilecekti. Fkat i280'nin çalışma sorunları ve bunun sütüne korkunç fiyatı ile birlikte üreticileri i820 çipsetinin genelde SDRAM li versiyonunu çıkarmaya başladılar. Bu sorunlara rağmen büyük sistem üreticileri , tıpkı DELL gibi yüksek fiyatlı sistemlerinde intel'in yeni çipsetini ve RDRAM kullanmaya başladı. Bunlardan sonra RDRAM'in neden hayatta olduğunu sorabilirsiniz. Sebebi ise enilikçi bellek teknolojisi taşımasıdır. 16 bit geniş bir veri yolu hızı sunan Direct Rambus Kanalı bellek hızının 400 Mhz'e kadar çıkmasına olanak tanıyor. DDR SDRAM gibi çift taralı okuma yapabileceğinden bu hız 800 Mhz'e eşit oluyor. Biraz önce DIMM modüllerini kullanan SDRAM ve DDR SDRAM'in 64 bit veri yolu bağlantısı kullandığından bahsetmiştik. Fakat RDRAM 16 bitlik bir veriyolu üzerinde çalılşıyor. Veri yolu genişliğinin daha dar  olması nasıl olurda daha fazla bant genişliğine izin verir? Bunun cevabı Rambus'un çalıştığı hızda saklı. Zira daha dar veriyolu genişliği daha fazla hıza imkan tanıyor. Teorik olarak RAMBUS 1,6GBps değerinde bir bant genişliği sunabiliyor. Genel olarak tablo halinde PC100 DIMM Modülü ile, RIMM Modülü arasındaki farkları tablo halinde inceleyecek olursak, sanırım bilgiler daha kalıcı olabilir.

16. FLASH MEMORY Bu bellek türünde bilgilerin yazılması için ve silinmesi için normal elektrik voltajı uygulanır. Diğer ROM türlerinde olduğu gibi içerdiği veriyi elektrik kesilse de saklar. Gene bütün ROM türlerinde olduğu gibi RAM bellek kadar hızlı değildir. Bu tür belleklerin bir kullanımın sınırı vardır. Bu tür bellekler üzerine bilgiler yüzlerce ya da binlerce kere yazılabilir. EEPROM’un özel bir uygulaması FLASH MEMORY’dir. Aralarındaki en önemli fark ise EEPROM’a bilgilerin byte byte yazılması FLASH’lara ise bilgilerin sabit bloklar halinde yazılmasıdır. Bu sabit bloklar 512 bytedan 256 KB’a kadar olan bir aralıkta değişir. Bu sabit bloklar halinde yazılma özelliği FLASH MEMORY’i EEPROM’a daha hızlı yapmıştır. EEPROMlarda olduğu gibi FLASH MEMORY’nin de bir yaşam süresi vardır. Bu 100.000’den 300.000 kez yazmaya kadar değişebilir.

17. BIOS BIOS her PC’de bulunan bilgisayarımızın donanım özelliklerini denetleyen, işletim sisteminden bağımsız bir yazılımdır. BIOS’un açılımı “Basic Input/Output System”, yani “Temel Giriş/Çıkış sistemidir”. Anakartımız üzerinde bir bellek yongası üzerinde yer alan bu yazılım, henüz sabit diskimize erişmeden bilgisayarımızın yapabileceklerini belirler. PC’ler BIOS, klavyeyi, monitör ekranındaki görüntüyü, disk ve disket sürücüleri, seri bağlantıları denetlemek ve donanımla ilgili pek çok işlevi yerine getirmek için gerekli kodları içerir. PC’nizi kapasanız da BIOS yongasında bu bilgiler silinmez. BIOS’un bir diğer temel görevi ise; ön başlatmayı sağlamak yani bilgisayarı ilk açan program BIOS’tur. BIOS bilgisayarı açtıktan, temel bilgisayar donanımı ile ilgili kontrolleri yaptıktan sonra görevi işletim sistemine devreder. Ayrıca BIOS İşletim sistemi ile donanım arasında aracılık yapar. Birkaç yıl önceki PC’lerde BIOS anakart üzerindeki bir ROM yongası üzerinde yüklü idi. Bu yüzden de sık sık ROM BIOS olarak anılır. Böylece BIOS sabit diskteki hatalardan etkilenmez, herhangi bir hataya olanak tanımazdı. Son yıllarda ise bir PC’ye bağlanabilen aygıtlar arttıkça, donanım aygıtları karmaşıklaştıkça, anakartlarda bazı BIOS kökenli uyumsuzluklar ortaya çıkmaya başladı ve BIOS’ un güncellenmesi gereği doğdu. Yeni PC’lerdeki flash BIOS’lar güncellenebilme özelliğine sahiptirler. Böylece BIOS yazılımı buglardan (hata) arındırılmış ya da belirli sorunların giderilebildiği daha yeni bir sürüme yükseltilebiliyor. Bu tür BIOS lar EEPROM bellek yongası üzerine kaydedilirler. Diğer yandan winCIH gibi bazı yeni virüsler, sabit diskteki dosyalara zarar vermekle kalmayıp BIOS’un güncellenme özelliğini istismar ederek BIOS’u silebilmektedir. Bu tür sorunlar teknik servislerde BIOS yazılımı yüklemesi veya BIOS değişimi ile giderilebilmektedir. BIOS’lar çok az standarttadır. Bu yüzden her PC birbirine benzer özellikler taşır. Ama elbette farklı BIOS türleri olduğu gibi anakart üzerinde farklı BIOS türleri olabildiği gibi farklı özellikler içeren BIOS’lar da olabilir. BIOS’ların en yaygını Award BIOS’tur. Award firması tarafından geliştirilen Award BIOS’un yanında, anakartların artık %5-6’sında kullanılan AMI BIOS, bazı yabancı markalı bilgisayarlarda bulunan Phoneix BIOS gibi BIOS türleri de vardır.

18. BELLEK SORUNLARI GENEL BELLEK PROBLEMLERİBellek ile ilgili bir problem varsa bunun nedeni genellikle aşağıdaki üç sebepten birisidir. Hatalı Konfigürasyon: Yanlış bellek takıyor olabilirsiniz yada konfigürasyon kurallarını yanlış uyguluyor olabilirsiniz. Hatalı Yerleştirme: Bellek yuvaya doğru oturmamış olabilir, yuva arızalı olabilir yada yuva kirlenmiştir temizlenmesi gerekiyor olabilir. Arızalı Donanım: Bellek modülü arızalı olabilir. Bilgisayar arızaları bazen bellek arızası gibi ortaya çıkabilir, bu da sorunun doğru teşhisini ve uygun çözümü uygulamayı zorlaştırır. Örneğin, bir anakart hatası yada bir yazılım hatası, bellek hatası mesajı oluşmasına sebep olabilir. Bu bölümde, bir sorunla karşılaştığınızda bunun bellek sorunu olup olmadığı, eğer sorun bellekten kaynaklanıyorsa ne tür bir sorun olduğu ve bu sorunun en iyi şekilde nasıl çözüleceği anlatılacaktır.

19. TEMEL SORUN GİDERME YOLLARI Aşağıdaki temel adımlar hemen tüm arıza durumları için geçerlidir: 1. Doğru bellek tipini taktığınızdan emin olun.Üretici firmaların web sitelerinde parça kodunu girerek modül kontrolü yapabilirsiniz. Birçok bellek üreticisi, bellekler hakkında bilgi veren "Bellek konfigüratörü'ne sahiptir. Eğer bellek konfigüratörüne ulaşamazsanız, bellek bayisini/distribütörünü telefonla arayabilir, anakart/bilgisayar kullanım kılavuzuna bakabilir yada anakart/bilgisayar bayisine/distribütörüne telefon edebilirsiniz. 2. Belleği doğru yerleştirdiğinizden emin olun. Birçok bilgisayarda modülleri banklara eşit kapasiteli olacak şekilde yerleştirmeniz gereklidir. Bazı bilgisayarlarda en yüksek kapasiteli modülü en küçük numaralı banka takmanız gereklidir. Bazı bilgisayarlarda tüm yuvaların dolu olması gerekirken bazılarında sadece tek bankı n dolu olması yeterlidir. Bunlar özel konfigürasyon örneklerinden sadece birkaçıdır. Eğer markalı bir bilgisayar kullanıyorsanız yada anakart marka ve modelini biliyorsanız, Asnet Bilgi Sistemleri web sitesini (www.asnet.com.tr) ziyaret ederek gerekli bilgilere ulaşabilirsiniz. Yada bayiinizden gerekli teknik desteği alabilirsiniz. 3. Modülü yeniden takın. Modülü yuvaya oturttuktan sonra sıkıca bastırınız. Bu durumda genellikle modülün yerine oturduğunu belirten bir "klik" sesi duyulur. Modülün yuvaya tam olarak yerleştiğini anlamanın bir yolu da modülün diğer modüller ile aynı yükseklikte olup olmadığına bakmaktır. 4. Modülleri değiş-tokuş edin. Sorunun olduğu yeni modülü çıkarın, eski modülü takın ve hatanın olup olmadığına bakın. Eski modülü çıkarıp yeni modülü takın ve hatanın devam edip etmediğine bakın. Yeni belleği farklı yuvalara takarak deneyin. Bu değiş-tokuş işlemleri hatanın bellek/belleklerde mi yoksa yuva/yuvalarda mı olduğunu yada varsa modül tiplerinin uyumsuzluğunu ortaya çıkarır. 5. Yuvaları ve bellek modüllerinin temas kısımlarını silin. Modül temas noktalarını temizlemek için yumuşak bir bez kullanınız. Yuvaları temizlemek için özel tasarlanmış vakumlu temizleyicileri yada basınçlı hava temizleyicilerini kullanabilirsiniz. Metal kısımları aşındıracak yada asıl teması sağlayan lehimleri bozacak çözücü maddeleri KESİNLİKLE kullanmayınız. Bayiinizde yada bilgisayar sarf malzemeleri satan yerlerde özel temizleyici malzemeler bulabilirsiniz. 6. BIOS'u güncelleyiniz. Bilgisayar ve anakart üreticileri en yeni BIOS sürümlerini Web sitelerinde yayınlamaktadır. En son BIOS sürümüne sahip olduğunuzdan emin olun. En yeni BIOS sürümü sayesinde bellek kapasitenizi ve anakart performansını arttırmanız mümkün olabilir.

20. BİR SORUN ORTAYA ÇIKTIĞINDABir sorun ortaya çıktığında bunun mutlaka bir sebebi olduğunu kabul etmelisiniz. Örneğin bellek hataları ile aşağıdaki durumlardan birisinde karşılaşmış olabilirsiniz: 1. Yeni bir bilgisayar aldığınızda. 2. Yeni bir belleği sisteminize taktığınızda. 3. Yeni bir yazılım yada işletim sistemi yüklediğinizde. 4. Yeni bir donanım ekleyip kaldırdığınızda. 5. Bilgisayarınız normal çalışır durumda ve siz herhangi bir değişiklik yapmadığınızda. Karşılaştığınız durumlara uygun sorun senaryoları:

21. YENİ BİR BİLGİSAYAR ALDINIZEğer yeni bir bilgisayar aldıysanız ve sisteminiz bellek hataları veriyorsa bunun bir çok sebebi olabilir, mesela hatalı anakart gibi. Bu durumda yapmanız gereken tüm bilgisayarı, bellek de dahil, incelemeniz ve sorunun kaynağını bulmanız gerekmektedir. Bayiiniz sistemi düzenlerken yada markalı bilgisayarlar üretilirken en verimli şekilde çalışacak konfigürasyonlar oluşturulur ve test edilirler. YENİ BİR BELLEĞİ SİSTEMİNİZE TAKTINIZYeni bir belleği sisteminize taktığınızda, hata oluşursa bunun ilk sebebi yanlış bellek takmak yada belleği yanlış takmanız olabilir. Modül kodları tekrar kontrol ediniz. Doğru belleği doğru yere ve doğru konfigürasyonda taktığınızdan emin olun. YENİ BİR YAZILIM YADA İŞLETİM SİSTEMİ YÜKLEDİNİZYeni işletim sistemleri eski işletim sistemlerine göre bellekler konusunda daha hassastırlar. Bazen bir bellek yeni bir yazılım yada işletim sistemi yüklendiğinde çalışmamaktadır. Yeni bir yazılımda "bug" bulunması ve yazılımların "beta" versiyonlarının bellek hatası vermesi artık alışılmış bir durumdur. Bu durumda yapmanız gereken ilk şey en yeni BIOS güncellemelerine ve yazılım yada işletim sisteminin en yeni servis yamalarına sahip olduğunuzdan emin olmaktır. Aksi halde, belleği aldığınız bayiye başvurunuz. Bu tür sorunlara karşı bilgilendirilmiş olan bayiniz size gerekli teknik destek hizmetini sunacaktır. Böylece sorunun asıl sebebini ve çözüm yolunu kolayca öğrenebilirsiniz. YENİ BİR DONANIM EKLEYİP KALDIRDINIZYeni bir donanım ekleyip kaldırdığınızda, bellek hatası ile karşılaştığınızda ilk bakmanız gereken yer bilgisayarınızın içidir. Donanımı takarken bir kabloyu çıkarmış, bir temas noktasını zedelemiş olabilirsiniz yada donanım arızalı olabilir. Her durumda da bu bir bellek hatası olarak ortaya çıkacaktır. En son donanım sürücülerine (driver) ve bellenimlerine(firmware) sahip olduğundan emin olun. Birçok donanım üreticisi gerekli dosyaları web sitelerinde tüketici kullanımına sunmaktadır. BEKLENMEDİK SORUNLARSisteminiz normal çalışıyorken aniden bellek hataları vermeye başlarsa ve sık sık kilitlenme kapanma yada "mavi ekran" sorunu ortaya çıkıyorsa bu genellikle donanım kaynaklı bir sorundur. Bu tür sorunlar genellikle bilgisayar açılır açılmaz ortaya çıkar. Bazen de bilgisayarın aşırı ısınmasından da kaynaklanabilir. Aşırı ısınmanın sebebi, fanlarda bir arıza olması olabilir. Güç kaynağında bir sorun olması yada bellek modülü ile yuva arasındaki temas noktalarında aşınma yada hasar olması da teması azaltarak bellek hataları oluşmasına sebep olabilir.

22. ÖZEL SORUNLARIN ÇÖZÜM YOLLARIBilgisayarda bir bellek hatası oluştuğunda ortaya çıkan durumlar aşağıda listelenmiştir. 1. Bilgisayar açılmaz ve sadece "bip" sesi duyulur. 2. Bilgisayar açılır, fakat takılı olan belleğin kapasitesini tam görmez. 3. Bilgisayar açılır, fakat görüntü yoktur. 4. Bilgisayar bellek hataları verir. a. Memory mismatch error - Bellek uyumsuzluk hatası. b. Memory parity interrupt at xxxxx - xxxxx'de bellek paritesi hatasıc. Memory address error at xxxxx - xxxxx'de bellek adresleme hatasıd. Memory failure at xxxxx, read xxxxx, expecting xxxxx - xxxxx'de bellek arızası, xxxxx'de okuma, xxxxx'de bekleme hatasıe. Memory verify error at xxxxx - xxxxx'de bellek doğrulama/onaylama hatası 5. Bilgisayarda bellek kaynaklı başka hatalar olabilir. a. Bilgisayar sık sık hata verir, sıkça çökmeye başlar yada aniden kapanıp yeniden açılır. b. Registry Hataları oluşur. c. Genel-koruma hataları, sayfa hataları ve anormal hatalar oluşur. 6. Sunucu/Server sistem yöneticisi bellek hataları verir. Aşağıdaki açıklamalar, bilgisayarın verdiği işaretlere göre ne tür bir hata olduğunu anlamanıza yardımcı olacaktır.

23. 1. Bilgisayar açılmaz ve sadece "bip" sesi duyulur. Bilgisayar her açıldığında, donanımları denetler ve kaydeder. Donanım kayıtları, bilgisayarın BIOS'unun donanımları tanıması, onaylaması ve bazı durumlarda bileşenler için adresler atamasından ibarettir. Eğer bilgisayar bu işlemi yapıp donanımları yükleyemezse, işlemci diğer donanımları tanıyamayacağı için bileşenlerle iletişim kuramaz. Donanımın tanınmama sebebi yanlış yakılması yada BIOS'un donanımı tanımasında oluşan bir hatadan kaynaklanabilir. Bu durumda yapmanız gereken belleği takarken doğru olarak taktığınızdan emin olmak ve en yeni BIOS sürümüne sahip olmaktır. 2. Bilgisayar açılır, fakat takılı olan belleğin kapasitesini tam görmez. Bilgisayar açılırken yükleme sürecini bir parçası da bellek kapasitesinin sayılmasıdır. Bazı sitemlerde bu sayma işlemi ekranda görünü bazılarında görülmez. Eğer bellek kapasitesini açılışta göremiyorsanız, BIOS ayarlarına girip sistemin ne kadar bellek okuduğunu görebilirsiniz. Eğer sistem taktığınız bellekten daha az bellek kapasitesi gösteriyorsa, sistem belleğin tamamını tanımamıştır. Bilgisayar bazen, modülün yalnızca bir bölümünü tanır. Bu genellikle yanlış bellek tipi kullanılmasından kaynaklanır. Örneğin, eğer sisteminiz tek-banklı (single-bank) bellek kabul ediyorsa ve siz çift-banklı (dual-bank) bellek taktıysanız, sistem modül kapasitesini sadece yarısını okuyacaktır. Bazen de bilgisayar, sadece özel yapıya sahip bellek yongalarına sahip modülleri kullanır. Örneğin VX yongaseti, 64 Mbit yongalar ile uyumlu çalışmaz. Bazı bilgisayarlarda bilgisayarın tanıdığı en yüksek bellek miktarı, takmış olduğunuz bellek miktarından düşüktür. Örneğin, bilgisayarınızda üç yuva olsun ve herbirine 128MB modül takılabilir olsun. Tüm yuvalara 128MB modül takıldığında toplam kapasite 384MB olmalıdır. Ancak bilgisayarınız bellek kapasitesini 256MB olarak görüyor olabilir. Bu tür bir durumdan kaçınmak için bellek satın almadan önce bilgisayar/anakart kullanım kılavuzuna yada bir bellek konfigüratörüne bakmanız yeterlidir. Yada Asnet web sitesini ziyaret ederek de gerekli bilgilere ulaşabilirsiniz

24. 3. Bilgisayar açılır, fakat görüntü yoktur. Siyah ekranın ortaya çıkma sebebi, genellikle ekran kartının yerinden çıkması, belleğin yerine tam oturmaması yada bilgisayarın desteklemediği bir belleğin kullanılmasıdır. Belleğin yerine doğru takılıp takılmadığını ve belleği takarken diğer bileşenlerin kablolarının çıkıp çıkmadığını kontrol ediniz. Bilgisayarınıza doğru bellek türünü taktığınızdan emin olun. Eğer hata kontrolü yapan bellek türü gerektiren bir sisteme paritesiz bellek taktıysanız yada sadece EDO belleği destekleyen bir sisteme SDRAM bellek modülü taktıysanız, açılışta siyah ekran ortaya çıkar. 4. Bilgisayar bellek hataları verir. Bellek uyumsuzluğu hatası: Bu aslında tam olarak bir hata değildir. Bazı bilgisayarlarda bellek miktarını sizin onaylamanız gerekmektedir. BIOS ayarlarına girerek bu işlemi yapabilirsiniz. Ekranda çıkacak talimatları takip ederek yeni değeri girip, "Save" i seçip ardından BIOS'tan çıkınız. Bilgisayar bellek yada adresleme hataları: Aşağıdaki birbirine benzeyen hatalar, bilgisayarın bellekle bir sorunu olduğunu gösterir. • Memory parity interrupt at xxxxx - xxxxx'de bellek paritesi hatası • Memory address error at xxxxx - xxxxx'de bellek adresleme hatası • Memory failure at xxxxx, read xxxxx, expecting xxxxx - xxxxx'de bellek arızası, xxxxx'de okuma, xxxxx'de bekleme hatası • Memory verification error at xxxxx - xxxxx'de bellek doğrulama/onaylama hatası

25. Genellikle bilgisayar açılırken bilgisayar basit bir bellek testi gerçekleştirir. Bilgisayar belleğe bir bilgi yazar ve okur. Eğer yazdığı bilginin aynısını okumazsa , bir hata rapor eder ve bazen hatanın tam adresini de raporda belirtir. Bu tür hatalar genellikle bellek modülü ile ilgili hatalardır ancak bazen arızalı anakarttan yada yeni ve eski bellekler arasındaki uyumsuzluktan da kaynaklanabilir. Sorunun yeni bellek kaynaklı olup olmadığını anlam için yeni belleği çıkarıp eski belleği taktıktan sonra da hatanın devam edip etmediğini kontrol edin. Eski belleği çıkarın ve yeni belleği takın. Eğer hata devam ediyorsa, belleği aldığınız bayiyi arayın ve belleği değiştirip değiştiremeyeceğinizi öğrenin. 5. Bilgisayarda bellek kaynaklı başka hatalar olabilir. Bilgisayar sık sık hata verir, sıkça çökmeye başlar yada aniden kapanıp yeniden açılır: Sebeplerinin çokluğundan dolayı bu tür sorunların sebebinin belirlenmesi oldukça zordur. Olası sebepler; ESD (Elektro-Statik Deşarj), aşırı ısınma, aşınma yada arızalı güç kaynağıdır. Eğer ESD'den şüpheleniyorsanız bayinizi arayın ve değiştirme yapıp yapamayacağınızı. Eğer aşınmadan şüpheleniyorsanız, bellek ve yuvanın temas noktalarını temizleyiniz. Eğer güç kaynağından şüpheleniyorsanız, güç kaynağını temel alacak şekilde tüm bilgisayarınızda bir hata kontrolü yapmanız gereklidirRegistry Hataları: Windows "registry"nin büyük bir kısmını RAM'e yazar. Bazen arızalı bellekler registry hatalarına sebep olabilir. Windows bir registry hatası verir ve sizi bilgisayarı yeniden başlatmaya sevk eder. Eğer hata yeniden çıkarsa, belleği aldığınız bayiyi arayın ve belleği değiştirip değiştiremeyeceğinizi öğrenin. Genel-koruma hataları, sayfa hataları ve anormal hatalar: En genel sebebi yazılımlardır. Örneğin bir uygulama, kapandıktan sonra belleği kullanmaya devam edebilir yada başka bir program tarafından kullanılan/kullanılacak bir bellek adresini meşgul edebilir. Bu durumda bilgisayarı yeniden başlatma sorunu çözecektir. Eğer yeni bellek taktığınızda; bilgisayar aniden genel koruma hatası, anormal hatalar yada sayfa hataları vermeye başlarsa, yeni taktığınız belleği çıkarın ve hatanın devam edip etmediğine bakın. Eğer hata sadece yeni belleği taktığınızda ortaya çıkıyorsa; belleği aldığınız bayiyi arayın ve teknik yardım isteyin.

26. 6. Sunucu/Server sistem yöneticisi bellek hataları verir. Birçok sunucu da, bileşenlerden en iyi şekilde yararlanmayı ve anormal durumlar için bileşenleri test eden sistem yönetici programlar bulunur. Bu sistem yöneticilerden bazıları bellekteki küçük hataları sayar. Bu küçük hatalar ECC bellekler tarafından düzeltilir. Eğer bu küçük hataların oranı belleğin düzeltebileceğinden fazla ise, sistem yöneticisi ön-hata uyarısı oluşturur. Bu uyarı ağ yöneticisin belleği değiştirerek sistemin çökmesini önlemesini sağlar. Sunucu sistem yöneticisi ön-hata uyarısı verdiğinde, belleği aldığınız bayiyi arayın ve belleği değiştirip değiştiremeyeceğinizi öğrenin. Eğer sistem yöneticisi bellek değişiminden sonra da hata veriyorsa, en yeni BIOS güncellemelerine ve yazılımların en yeni yama programlarına ve bellenimlere sahip olduğunuzdan emin olunuz. Aynı sıradaki iki bellek modülünün hatalı olması düşük bir ihtimaldir. Belleği satın aldığınız bayiyi arayarak uyumluluk sorunu olup olmadığını öğrenin. Bazı sunucu sistemleri, sadece belirli bellek yongası tipi yada belirli bellek tasarımına sahip modüller ile çalışabilir.