Á herslur í námsmati í ljósi nýrrar aðalnámskrár

1. Áherslur í námsmatií ljósinýrraraðalnámskrár Ingvar Sigurgeirsson, febrúar 2013

2. Sæll Ingvar. Við í Nesskóla erum farin að vinna að innleiðingu nýrrar aðalnámskrár eins og allir. Það sem mig langar að athuga er hvort þú gætir komið til okkar með fyrirlestur um námsmat almennt og leiðir í námsmati, og í framhaldinu komið inn á nýjar áherslur í námsmati með nýrri aðalnámskrá. Við ætlum að hefja þessa vinnu nú á vorönninni og erum með starfsdag 3. janúar. Ertu laus þennan dag til að koma til okkar með fyrirlestur? Kærkveðja, Marías Ben. Kristjánsson

3. Hvað er námsmat? • Hver eru helstu námsmatsverkin? • Hversu stór þáttur í starfi kennara er tengdur námsmati? • Hversu vel líkar kennurum þessi þáttur starfsins? • Úr rannsóknarviðtali: • S: En hérna, námsmatið, hvernig er því fyrir komið? • K: Ómægod. Það er, sko, hausverkur ársins.

4. Samofiðkennslu. Kennarifylgistmeðog á samskiptiviðnemendur í dagsinsönn. Námsmatshugtakið • Námsmat er öll öflun upplýsinga um nám nemenda og miðlun þeirra til annarra Óformlegt – formlegt Alltskipulegt, formlegt, opinbertnámsmat, s.s.próf, kannanir, skipulegarathuganir, skráning á árangri, formlegurvitnisburður.

5. Mikilvægar spurningar? • Hvernig er námsmati í grunnskólum yfirleitt háttað? En í Nesskóla? • Eru námsmatsaðferðirnar að skila góðum árangri? • Eru þetta bestu aðferðir sem völ er á? • Hvað þarf helst að bæta við námsmat? Hvaða leiðir koma helst til greina við að bæta námsmat? • Á hverju á að byggja þróun námsmats? Námskrá Reynsla Rannsóknir

6. Aðalnámskrá grunnskóla 2011 • Mat á árangriogframförum … erreglubundinnþáttur í skólastarfi, órjúfanlegurfránámiogkennslu. • Markmiðskólastarfserumargvíslegoghægtaðfaraýmsarleiðirtilaðnáþeim. Þvíverðamatsaðferðiraðverafjölbreyttar. • Meta þarfallaþættinámsins, þekkingu, leiknioghæfnimeðhliðsjónafviðmiðum í aðalnámskrá. • Kennararþurfaaðhjálpabörnumogungmennumtilraunhæfssjálfsmats… Leggjaskaláherslu á leiðsagnarmat. (Leturbr. IS)

7. Lykilhæfni • Hæfni nemenda til að tjá hugsanir sínar, tilfinningar og skoðanir munnlega, skriflegaog á annanhátt. Hæfnitilaðmiðlaþekkinguogleiknisinniogflytjamálsittskýrtogáheyrilegaogtaka þátt í samræðumogrökræðum. • Skapandihugsunogfrumkvæði í efnistökumogúrvinnslu. Hæfninemendatilað nota þekkinguogleikni, dragaályktanir, áræðnitilaðleitanýrralausnaogbeitagagnrýninnihugsunogröksemdafærslu. • Hæfninemendatilaðvinnasjálfstætt, í samstarfiviðaðraogundirleiðsögn. • Hæfninemendatilaðnýtamargvíslegamiðla í þekkingarleit, úrvinnsluogmiðlunognýtaupplýsingar á ábyrgan, skapandioggagnrýninnhátt. • Hæfninemendatilaðberaábyrgð á eiginnámiogleggja mat á eiginvinnubrögðogframmistöðu.(Aðalnámskrá, bls. 53, leturbr. IS)

8. Lykilhæfni „endurskoðuð“ • ... tjá hugsanir sínar, tilfinningar og skoðanir munnlega, skriflega … miðlaþekkinguogleiknisinniogflytjamálsittskýrtogáheyrilega. • … taka þátt í samræðumogrökræðum. • [… beita s]kapandihugsunog [sýna] frumkvæði í efnistökumogúrvinnslu. • … nota þekkinguogleikni, dragaályktanir, áræðnitilaðleitanýrralausnaogbeitagagnrýninnihugsunogröksemdafærslu. • … vinnasjálfstætt … • … [vinna] í samstarfiviðaðra • … [vinna] undirleiðsögn. • … nýtamargvíslegamiðla í þekkingarleit, úrvinnsluogmiðlun • … nýtaupplýsingar á ábyrgan, skapandioggagnrýninnhátt • … beraábyrgð á eiginnámiogleggja mat á eiginvinnubrögðogframmistöðu. (Aðalnámskrá, bls. 53, leturbr. IS)

9. Hæfniviðmið • ?

10. Hæfniviðmið í dansi við lok 10. bekkjar í drögum að nýrri aðalnámskrá • dansaðfyrirframanáhorfendurmeðtilfinningufyrirþáttumeinsogaugnsambandi, rými, oglíkamsbeitingu. • tekiðþátt í skapandivinnuferli í dansiog sett samaneinfaltdansverk • samhæfttónlistoghreyfingumeðgóðrilíkamsmeðvitundog –beitinguogdansaðmismunandidansformsértilánægju … • sýntöryggiogfærnitilaðdansaeinn, eðasemhlutiafparieðahóp • valiðmilliólíkradansstílaprófað sig áframogtekiðsjálfstæðarákvarðanir í túlkunar- ogsköpunarferliútfráeiginþekkinguogleikni í dansi • tjáðogtúlkaðhugmyndirsínarogrökrættdansogefni á sviði á gagnrýninnhátt, beittviðþaðviðeigandiorðaforðaog sett það í menningar- ogsögulegtsamhengi.

11. Dæmi um matsviðmiðanir í drögumaðnýrrinámskrá • Nemandigeturtekiðþátt í samræðu um viðfangsefniogunniðaðúrlausnumverkefna, sinntskráninguogúrvinnslusamkvæmtskipulagiog/eðaeftirleiðsögn • … nefntdæmi um hvernigskoðanir, gildismatogsiðferðieinstaklingaoghópaýtaundireðahindratæknilegaþróun • … vegiðogmetiðáhriffyrirmyndaogstaðalmynda á mótunsjálfsmyndaroghefurnokkuðáræðitilaðmótaeiginímynd, lífsstíloglífsskoðun • … greintstöðusínasemþátttakandi í samfélaginu, réttindi, skyldur, gildismatogsýntnokkraábyrgð í samskiptum, umgengnioglífsháttum C

12. Bakgrunnur: Gróska, gerjun, deilur Alþjóðleg umræða Bandaríkin: Stöðluð próf eða óhefðbundið námsmat(alternative assessment, sjá grein IS) England: Stöðluð próf eða leiðsagnarmat (formative assessment, sjá grein Black og Wiliam, 1998) Sterkur rannsóknargrunnur! Hér á landi Aðferðir sem eru að ryðja sér til rúms: Einstaklingsmiðað námsmat, leiðsagnarmat, sjálfsmat, jafningjamat, óhefðbundin próf, námsmöppur (ganga undir ýmsum nöfnum), ýmis námsmatstæki (gátlistar og kvarðar). Dýrmæt reynsla er að verða til!

13. Margir skólar hér á landi eru og hafa verið að vinna skipulega að þróun námsmats: • Vesturbæjarskóli • Grunnskólinn í Borgarnesi • Laugalækjarskóli • Ölduselsskóli • Salaskóli • Hrafnagilsskóli • Ingunnarskóli og Norðlingaskóli • Menntaskóli Borgarfjarðar • Fjölbrautaskóli Snæfellinga • Menntaskólinn á Ísafirði • Brekkubæjarskóli • Grundaskóli • Laugarnesskóli

14. Kjarninn í leiðsagnarmati • Nemandinnfær (stöðuga) endurgjöf um námsittásamtábendingum um þaðhvernighanngetibætt sig (ráðgjöf, leiðsögn, meðhliðsjónafmarkmiðum) • Haft er fyrir satt að fjöldi rannsókna (2007, um 4000) sýni þýðingu vandaðs leiðsagnarmats til að bæta námsárangur • Nemendur sem standa höllum fæti virðast njóta sérstaklega góðs af leiðsagnarmati • Sjálfsmat og jafningjamat eru mikilvægir þættir í leiðsagnarmati en meginatriði er að nemendur skilji til hvers er af þeim ætlast (skilji markmiðin) (Sjá um þessar áherslur: Black og Wiliam 1998: Inside the Black Box)

15. Tvö áhugaverð álitamál! • Hvaða hlutverki eiga próf að gegna í námsmati? • Hvaða þýðingu hafa einkunnir?

16. Námsmatsaðferðir í íslensku

17. Námsmatsaðferðir í íslensku

18. Sjónarmið efasemdarmanna (um próf) • Skrifleg kunnáttupróf mæla aðeins lítinn hluta námsmarkmiða • Skrifleg kunnáttupróf er einangrað skólafyrir-bæri sem á sér fáar hliðstæður annars staðar í samfélaginu • Ef meginhlutverk skólans er að undirbúa nemendur undir líf og starf í lýðræðisþjóð-félagi ætti námsmat að líkjast þeim mats-aðferðum sem almennt eru notaðar í lífi og starfi • Námsmat á að vera samofið öðru skólastarfi falla að því með eðlilegum hætti

19. Óhefðbundin próf • Próf þar sem nemendur mega nota hjálpargögn „Svindlpróf“, glósupróf, námsefni ... öll gögn • Heimapróf • Prófverkefni gefin upp með fyrirvara • Munnleg próf, dæmi • Atrennupróf: Nemendur fá að gera endurteknar tilraunir við sama próf / sömu próf (dæmi prófavikurnar í Salaskóla) • Einstaklingsmiðuð próf (Salaskóli, Norðlingaskóli) • Samvinnupróf (Salaskóli)

20. Hvaða hlutverki gegna einkunnir? - • Rannsóknir Ruth Butler o.fl. frá 1986 og 1988 • Endurgjöf í formi einkunna • Endurgjöf í formi umsagna • Endurgjöf í formi einkunna og umsagna • Engin endurgjöf • Hvaða leið skilaði nemendum bestum árangri?

21. Ólíkir skalar • 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 • 1–6, 1–8 • A, B, C, D, F (hvarer E-ið?) • A, B, C, D (nýAðalnámskrá) • A, Á, B, D, Ð (Baldur Sigurðsson) • Dönskukerfin, sjáhér • Ágætt, gott, sæmilegt, ábótavant, ófullnægjandi • Snjallt, gott, hæft, naumt, bágt (HelgiHálfdanarson) • Mjöggott, í lagi, ófullnægjandi • Lokið – ólokið • Hvaðaaðferðerheppilegust?

22. Nýi brautskráningarkvarðinn

23. Hvers vegna vefst einkunnagjöf svona fyrir okkur mörgum? • Knappt form – takmörkuð upplýsing (hvað þýðir einkunnin 7,0)? • Álitamál? • Óljósir mælikvarðar? Við hvað á að miða? • Einkunnir geta verið afar afdrifaríkar! • Til umhugsunar: Matskvarði KHÍ • Matsatriðabanki Baldurs Sigurðssonar

24. Sóknarkvarði (scoringrubric) • Sem viðmiðun um gæði (tengt markmiðum í upphafi) • Sjálfsmat • Jafningjamat • Kennaramat • Samskipti við foreldra • Sem vitnisburður

26. Litróf námsmatsaðferðanna ... • Mat á frammistöðu • Próf og kannanir • Greining og mat á verkefnum / úrlausnum • Sjálfstæð verkefni • Námsmöppur / sýnismöppur („Portfolio“) • Dagbækur, leiðarbækur • Sjálfsmat nemenda • Jafningjamat • Umræður – viðtöl • Viðhorfakannanir • Námshátíðir, upp-skeruhátíðir (Celebration of Learning, Learning Celebrations)

27. Vandaðnámsmat – erþaðþettasemþarf? • Matiðnærtilallraflokkamarkmiða • Matiðerstöðugtallannámstímannogreynteraðfléttaþaðmeðeðlilegumhætti inn í námið • Námsmatsverkefninsjálfhafakennslufræðilegtgildi • Uppbyggjandi endurgjöf (leiðsögn) • Matiðnærjafnttilaðferðaogafurða (úrlausna) • Byggter á margvíslegumgögnumogsjónarhornum • Áhersla á þátttökunemenda í matinu; sjálfsmat, jafningjamat • Einstaklingsmiðun

28. Gagnlegir tenglar • Kennsluaðferðavefurinn • Að vanda til námsmats – Heimasíða námskeiðs • Peel – námsmat • Kvikmyndir um námsmat: