Download
1 / 22
E N D
1. IZMIR YÜKSEK TEKNOLOJI ENSTITÜSÜ Psikolojik Danismanlik ve Rehberlik Hizmetleri
2. TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUGU
3. Travmatik Yasantilar
Gerçek bir ölüm veya ölüm tehdidinin bulundugu, agir yaralanmanin veya fiziksel bütünlüge yönelik bir tehdidin ortaya çiktigi ve kisinin kendisinin yasadigi ya da sahit oldugu olaylar travmatik yasantilar olarak tanimlanmaktadir (APA, 1994).
4. Travmatik yasantilari 2 ana grupta inceleyebiliriz
1. Insanlar tarafindan yaratilan travmatik olaylar
Savas, iskence, taciz, kazalar vs.
2. Dogal olaylar
Sel, deprem, ani ölüm vs.
5. Genellikle travmatik olaylar, aniden ortaya çikarlar, tehlikeli ve ezicidirler.
Travmatik olaylar ortaya geri çekilme, korku ve kaçinma çikarmaktadirlar.
Travmatik olaylarin etkisi saniyeler, saatler ve günler boyu sürebilmektedir.
Travmatik yasantilar, günlük yasama olaylariyla uyumu saglayan basa çikma yollarinin iflas etmesine neden olabilir.
6.
Travmatik yasantilara verilen tepkiler, “normal disi bir olaya verilen normal tepkiler” olarak tanimlanmaktadir.
Travmatik yasantilardan sonra gösterilen tüm tepkiler önemlidir ve üzerinde durulmasi gerekir.
7. Travmatik olaylardan sonra ortaya iki durum çikabilir:
1. Akut Stres Bozuklugu (ASB)
2. Travma Sonrasi Stres Bozuklugu
(TSSB)
8.
Akut stres bozuklugu ve travma sonrasi stres bozuklugu arasindaki en önemli fark zaman ayrimidir. ASB, en az 2 gün, en fazla 4 hafta sürer. Olaydan sonraki 4 hafta içerisinde ortaya çikar. TSSB’de ise herhangi bir zaman sinirlamasi yapilmamaktadir.
9. TSSB’nin belirtileri 3 ana kategoride toplanmistir: Travmatik olayi tekrar yasama
Olayla ilgili uyaricilardan kaçinma ya da tepki verme düzeyinde azalma
Artmis uyarilma belirtileri
10. Travmatik olayi tekrar yasama
Olay sikça hatirlanir ve olayla ilgili kabuslara siklikla rastlanir.
Olayi sembolize eden uyaricilara ve belli olaylarin yil dönümlerine karsi asiri duygusal veya fiziksel tepki gösterilir.
11. Olayla ilgili uyaricilardan kaçinma Kisi travmayi hatirlatacak seylerden uzak durmaya çalisir.
Olayla ilgili amnezi yasayabilir.
Baskalarina ilgide azalma, boguluyormus duygusu ve olumlu hissedememe ortaya çikabilir.
12. Artmis uyarilma belirtileri Uykuya dalma ve uykuyu devam ettirme güçlükleri,
Dikkati toplayamama,
Asiri uyarilmis olma durumu,
Abartilmis irkilme tepkileri görülür.
13. TSSB ile ilgili diger belirtiler: Kaygi
Depresyon
Kizginlik
Suçluluk
Madde kullaniminda artis
Evlilik sorunlari
Is güçlükleri
Intihar veya siddet düsünceleri
Sirt, bas, mide agrisi gibi stresle ilgili psikofizyolojik tepkiler
14. Çocuklukta TSSB Travmanin niteligi, siddeti; anne-babanin olaya veya duruma verdigi tepki, duygu ve anlamlar, toplumun olayla ilgili temel deger yargilari, çocugun kisilik yapisi, gelisim düzeyi, içinde bulundugu ortam, travmanin çocugun hayatinda yarattigi degisiklikler, travmanin tekrarlanma olasiligi, beklentiler, koruyucu etkenler ve çocugun yasi gibi faktörler TSSB olusup olusmamasini etkiler (Rossman ve ark, 1997).
15. Çocuklarda TSSB, yetiskinlerden farkli sekillerde görülmektedir.
Uyku ve yeme bozukluklarina rastlanmaktadir.
Asiri bagimlilik gösterebilirler.
Çocukta davranis degisiklikleri görülebilir. Örnegin çocugun aniden içe kapanmasi yada sessiz bir çocugun saldirgan ve gürültücü olmasi gibi.
Çocuklar kazandiklari gelisimsel becerileri kaybedebilirler (tuvalet aliskanligi, konusma gibi)
16. NEDENLERI Kiside önceden var olan biyolojik ve psikososyal etkenler ile travmadan önce ve sonra gelen olaylar bozuklugun çikmasinda etken olabilir.
Biyolojik görüse göre, travma noradrenerjik (Uçlarindan noradrenalin salgilanan sempatik sinir sisteminin sinir telleri) sisteme zarar vererek norepinefrin(kalp atim hizini ve kan basincini ayarlayan hormon) düzeylerini yükseltir ve normallere kiyasla daha fazla duygusal tepki vermesine yol açar.
17. NEDENLERI Horowitz (1990) tarafindan ileri sürülen psikodinamik görüse göre travmatik olay kisinin zihninde sürekli olarak tekrarlanir ve o kadar aci verici olur ki ya bilinçli olarak uzaklastirilir ya da bastirilir. Kisinin travmayi kendisi ve dünyayla ilgili varolan inanç sistemiyle bütünlestirebilmesi için bir iç mücadele yasadigina inanilir Davison ve Neale, 2004)
18. NEDENLERI Mowrer’in (1960) ögrenme modeline göre, travmatik yasanti sirasinda nötr olan bir çok uyaran kosulsuz uyarici ile eslenmekte ve korku ortaya çikaracak kosullu uyaranlara dönüsmektedir.
Varolusçu yaklasima göre travmatik olayla yüzlesen kisi ayni zamanda kendi ölümlülügü, yasama dair mutlak sorumlulugu, mutlak yalnizligi ve yasamin derin anlamsizligiyla yüzlesmektedir. Bu yüzlesmeden kaçinmak için yogun bir sekilde savunma mekanizmalarini kullanan kisiler, travmatik yasantilardan daha fazla etkilenebilmektedir.
19. Travma Sonrasi Büyüme Travmatik yasantilar, sikinti yaratan pek çok belirti ortaya çikarsa da, bazi durumlarda kisisel gelisim için bir firsat olabilmekte, travma öncesine göre daha iyi bir islevsellik düzeyine ulasilabilmektedir.
Travma sonrasi ortaya çikan olumlu degismeleri “travma sonrasi büyüme” olarak tanimlamaktayiz.
20. Travma Sonrasi Büyüme Travma sonrasi büyümede olayi yasayan kisiler 3 alanda olumlu degisiklik belirtmektedir.
1. Kisiler arasi alanda gelisme olmakta
2. Kisilerin kendilerine bakis açilari degismekte
3. Kisilerin yasama bakis açilari degismektedir.
21. TEDAVI TSSB ile çalisirken uzmanlar imgelemde maruz birakma teknigini kullanmaktadir.
Danisan TSSB konusunda bilgilendirilir. Böylece verilen tepkilerin normal oldugunun farkina varilmasi saglanir.
Tedavide gevseme ve nefes egzersizleri önemli yer tutmaktadir.
Atilganlik egitimi ve es tedavisine basvurulabilir.
Tedavide sosyal destek önemli yer tutmaktadir.
22.
TESEKKÜRLER
