BUDOWLE HYDROTECHNICZNE

1. BUDOWLE HYDROTECHNICZNE ŹRÓDŁO: http://pl.wikipedia.org

2. Falochron • Falochron - konstrukcja służąca do ochrony przed działaniem fal. Zwykle jest to konstrukcja hydrotechniczna w postaci masywnej ściany betonowej służącej osłonie (np. portu, promenady) przed działaniem fal. Rozbija ona fale nie dopuszczając do uszkodzeń lub utrudnień w wykorzystaniu nabrzeża. • Może także wystąpić jako osprzęt okrętu lub jachtu ochraniający przed działaniem fal. Najczęściej znajduje się w części dziobowej pod postacią podwyższenia burty lub dodatkowej osłony w kształcie litery V, która rozbija fale.

3. Grobla • Grobla - wał ziemny utrzymujący wodę w sztucznym zbiorniku (np. stawie, kanale) itp. lub chroniący przyległy teren przed wylewami na rzece.

4. Jaz • Jaz – budowla hydrotechniczna wybudowana w poprzek rzeki lub kanału piętrząca wodę, w celu utrzymania stałego poziomu rzeki dla celów żeglugowych oraz - lub (w ograniczonym zakresie) zabezpieczenia przed powodzią, zaopatrywania w wodę oraz do celów energetycznych. Na jazach czasami wbudowane są też śluzy i przepławki. Jazy można podzielić na ziemne, ziemno-betonowe, gumowe.

5. Śluza wodna • Śluza wodna – budowla hydrotechniczna wznoszona na kanałach żeglownych, rzekach (jako fragment jazu) oraz pomiędzy jeziorami. Są one budowane w celu umożliwienia podczas żeglugi pokonywania różnic poziomu wody przez jednostki pływające (np. statki, barki, jachty) . Śluza to fragment kanału przegrodzony komorą wodną. Komora wodna jest zamknięta dwoma ruchomymi zamknięciami. Najczęstsze zamknięcia to wrota jedno- lub dwu skrzydłowe, rzadziej spotykane są zamknięcia walcowe. Działanie śluzy polega na tym, że jednostka pływająca wpływa do komory przez jedną przegrodę otwartą, przy drugiej przegrodzie zamkniętej. Otwarta przegroda następnie jest zamykana i woda, w zależności od potrzeby, jest napuszczana do komory, lub z niej wypuszczana. Po wyrównaniu się poziomów w komorze i kanale wylotowym otwarte zostają wrota, i jednostka wypływa z komory. • Istnieją też śluzy powodziowe, które są otwierane w przypadku zagrożenia powodziowego, w celu skierowania fali powodziowej na polder.

6. Kanał wodny • Kanał wodny – sztuczny ciek wodny, fragment drogi wodnej, którego celem jest połączenie istniejących naturalnych dróg wodnych. Tak powstałe drogi wodne znacznie ułatwiają żeglugę i wydatnie skracają czas podróży statków. • Kanał wodny łączący dwa morza to kanał żeglugi morskiej. Prowadzi się je zazwyczaj przez wąskie przesmyki. Niektóre z nich skróciły drogę statków nawet o kilka tysięcy kilometrów. Czasami za kanał żeglugi morskiej uznaje się pogłębiony tor wodny w płyciznie oddzielającej dwa akweny. • Natomiast kanał wodny łączący rzeki i jeziora to kanał żeglugi śródlądowej. Gęsta sieć rzeczna i przecinające je kanały tworzą śródlądowe szlaki wodne. Najkorzystniejsze jest budowanie kanałów w miejscach, gdzie dział wód jest stosunkowo niski, a żeglowne odcinki wód zbliżają się do siebie na małą odległość. Do pokonywania różnic poziomów wody wynikających z ukształtowania terenu służą śluzy lub pochylnie. • Łączna długość sztucznych kanałów żeglownych w Polsce wynosi obecnie 440 km. Najdłuższy jest Kanał Wieprz-Krzna (liczy 140 km) przekopany w 1961.

7. Stopień wodny • Stopień wodny to pionowy uskok dna rzeki odpowiednio obudowany i umocniony w celu ochrony koryta rzeki przed niszczącym działaniem spadającej wody. • Stopnie wodne mogą być wykonywane z: • betonu • kamienia • faszyny • drewna

8. Zapora wodna • Zapora wodna - bariera przegradzająca dolinę rzeki w celu spiętrzenia wody, zwykle betonowa lub żelbetowa. • Zapora wodna może być postawiona dla różnych celów: • ochrona przeciwpowodziowa • rezerwuar i pozyskanie wody • walory rekreacyjne • Różnicę poziomów wody przed i za zaporą wykorzystuje się w elektrowniach wodnych do wytwarzania energii elektrycznej. Zazwyczaj elektrownie takie produkują elektryczność w dzień, gdy zapotrzebowanie na nią jest najwyższe, a w nocy, wykorzystując nadmiar mocy, uzupełniają wodę w zbiorniku pompując ją ze zbiorników u podstawy zapory.

9. Itaipu • Itaipu – zapora wodna na rzece Parana w Ameryce Południowej będąca największą elektrownią wodną na świecie. Tama jest wspólnym przedsięwzięciem Brazylii i Paragwaju. Jest położona na granicznym odcinku rzeki w poblizu malowniczych wodospadów Iguaçu. Najbliższym miastem, w którym jest lotnisko dla turystów jest położone 20 km na południe Foz do Iguaçu. Nazwa Itaipu pochodzi od słowa Tupi w języku indian Guarani i oznacza "śpiew kamieni". 13 października 1982 zamknięto zaporę i wody rzeki zaczęły spiętrzać się za betonową przegrodą. Po 14 dniach poziom podniósł się o 100 metrów. Następnie otworzono przelew spływowy o szerokości 390 m, który w ciągu godziny przepuszcza 60 tysięcy m³ wody. Moc elektrowni to 12600 MW, co zapewnia zapotrzebowanie na prąd całego Paragwaju i ok. 30% zapotrzebowania całej Brazylii

10. Afsluitdijk • Afsluitdijk [ạfslöitdeik] (pol. tama zamykająca), tama w Holandii, zbudowana w latach 1927-1932 na morskiej zatoce Zuiderzee. Oddziela słodkowodny zbiornik IJsselmeer od Morza Północnego. Tama rozciąga się od miasta Den Oever w prowincji Holandia Północna do miejscowości Zurich we Fryzji. Ma 32 kilometry długości, 90 metrów szerokości i 7,25 metra wysokości. Budowa tamy pozwoliła na stopniowe osuszanie dawnej zatoki, co prowadziło do powstawania żyznych polderów i tym samym do powiększania się powierzchni kraju. • Na tamie przebiega holenderska autostrada A7/E22 Amsterdam - Groningen.

11. Zbiornik retencyjny • Zbiornik retencyjny (sztuczne jezioro zaporowe) - sztuczny zbiornik wodny, który powstał w wyniku zatamowania wód rzecznych przez zaporę wodną. Zazwyczaj powstają one w terenach górskich, gdzie koszt budowy zapory w węższej dolinie jest niższy. Zbiorniki te mogą pełnić wiele funkcji, wśród których pewne nawet się wykluczają (np. funkcja energetyczna i przeciwpowodziowa, funkcja zaoptrzenia w wodę i rekreacyjna). Utworzenie sztucznego zbiornika wodnego powoduje znaczące zmiany lokalnego środowiska naturalnego, często budowie zapór towarzyszą protesty ekologów.

12. Rów melioracyjny • Rów melioracyjny - to budowla wodna, w formie otwartego rowu będącego sztucznym ciekiem wodnym. Służy najczęściej do odwadniania terenu meliorowanego, czasem także do nawadniania (podsiąkowego) otaczającego terenu. • W zależności od ilości odprowadzanej wody rozróżnia się rowy o różnej wielkości przekroju poprzecznego — tworzące systemy melioracyjne. Większe rowy melioracyjne pełnią często w melioracji funkcję odprowadzalników.