ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ

1. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ Εργασία των : Αλεξίου Ελένη Αργυρακοπούλου Βάσια Βάκουλη Φαίδρα Βιδιαδάκη Όλγα Ζωγούλα Χριστίνα

2. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ • Τι παρήγαγε η αττική γη ; • Τι έτρωγαν οι Αρχαίοι Έλληνες ; • Διατροφικές συνήθειες και τρόπος διαβίωσης . • Το τυπικό ενός συμποσίου . • Η σημασία των αρωματικών φυτών στην αρχαία ελληνική κουζίνα

3. Οι διατροφικές συνήθειες, ανεξάρτητα αν παρουσιάζουν κάποιες αποκλίσεις από περιοχή σε περιοχή, σφραγίζουν τη συνοχή ενός λαού περισσότερο από κάθε οικονομική, πολιτική η άλλη περιπέτεια, καθώς μεταβάλλονται εξαιρετικώς αργά και παραδίδονται από τη μια γενιά στην άλλη σχεδόν ατόφιες.

4. Τι παρήγαγε η αττική γη ; • Γενικότερα τα όσπρια , τα φρούτα , τα λαχανικά ,τα δημητριακά και οι ξηροί καρποί κατείχαν πολύ σημαντική θέση στην διατροφή των αρχαίων Ελλήνων . • Τα λαχανικά και τα φρούτα ήταν ανέκαθεν πρώτα στις επιλογές των Ελλήνων. Άλλωστε, και στην Αρχαία Ελλάδα, υπήρχαν μερικοί όπως οι οπαδοί του Πυθαγόρα που ήταν φυτοφάγοι. • Τα λαχανικά και τα φρούτα εκείνης της εποχής δεν ήταν ίδια με τα σημερινά αφού δεν υπήρχαν ντομάτες, πατάτες, πιπεριές, καλαμπόκι, πορτοκάλια, μανταρίνια, μπανάνες, κ..α. • Τα όσπρια και τα δημητριακά, αποτελούσαν διατροφική βάση για την πλειοψηφία των Ελλήνων από την αρχαιότητα.

5. Λαχανικά

6. Φρούτα • Η αγάπη των Αρχαίων για τα φρούτα θεωρείται φυσικά αναμφισβήτητη, αφού ήταν απαραίτητα για τη διατροφή τους.

7. Όσπρια – δημητριακά

8. Ξηροί καρποί • Οι ξηροί καρποί έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην διατροφή των Αρχαίων Ελλήνων .

9. Λάδι • Το λάδι ήταν παρόν στα περισσότερα μαγειρεμένα πιάτα , τηγανητά , μαριναρισμένα ή της σχάρας , όπως και στις σάλτσες . • Μερικές φορές το χρησιμοποιούσαν στην παραγωγή ψωμιού και μερικές άλλες στην περίπτωση ενός απλού γεύματος .

10. Κρασί • Το κρασί ήταν κάτι το απαραίτητο στα γεύματα των αρχαίων και βέβαια στα συμπόσια, όπου έρεε άφθονο. Όμως δεν έπιναν το κρασί όπως εμείς, αλλά νερωμένο, όχι μόνο με γλυκό αλλά και με θαλασσινό νερό, αφού απέφευγαν να το πίνουν, όπως φαίνεται, ανέρωτο (άκρατος οίνος, όπως το έλεγαν). • Βέβαια, έδιναν μεγάλη σημασία στην αναλογία του νερού με το κρασί αφού τους ήταν πολύ αγαπητό και δεν έπρεπε να γίνει κανένα απολύτως λάθος.

11. Τι έτρωγαν οι αρχαίοι Έλληνες ; Γενικά η αρχαία ελληνική διατροφή στηριζόταν στα εξής: -Κρεατικά -πουλερικά -Θαλασσινά -γαλακτοκομικά -όσπρια -δημητριακά -σάλτσες -φρούτα -καρποί -λαχανικά -μέλι -αυγό -κρασί -λάδι

12. Κρεατικά • Για τους περισσότερους Έλληνες η κατανάλωση κρέατος σήμαινε συνήθως κατανάλωση κρέατος εξημερωμένων ζώων. Το κυνήγι προσέφερε νόστιμο και εκλεκτό κρέας .

13. Πουλερικά • Τα πουλιά μπορούν να ψηθούν στη σούβλα. Μαγειρεμένα μ’ αυτόν τον τρόπο δίνουν ένα ορεκτικότατο και νοστιμότατο πιάτο για μικρά γεύματα.

14. Θαλασσινά • Το ψάρι ήταν ένα άκρως συμβολικό, σημαντικό και εκτιμώμενο στοιχείο της διατροφής των περισσότερων Ελλήνων. • Μια καλή επιλογή ψαριών αποτελούσε το βασικό έδεσμα σε ένα μεγάλο δείπνο, ενώ τα θαλασσινά έπαιζαν σημαντικό ρόλο ως ορεκτικά.

15. Γαλακτοκομικά • γιαούρτι(πυριάτη) • τυρί • βούτυρο(βούτυρον) • γάλα • ξινόγαλα(οξύγαλα)

16. Σάλτσες • Γάρος • Πάστωμα • ξίδι και άλμη

17. Μέλι • Το μέλι για τους ανθρώπους είναι ουσιαστικά μια απόλαυση , ένας παράγοντας προαγωγής της γεύσης και επίσης ένα συντηρητικό τροφών . • Το μέλι αποτέλεσε το κατ’ εξοχήν παράδειγμα πολυτελούς προϊόντος .

18. Αυγό • Τα αυγά σφιχτά ή μελάτα , τα σερβίριζαν ως επιδόρπιο . ο κρόκος και το ασπράδι χρησιμοποιούνταν ως υλικά σε κάποια φαγητά .

19. Ψωμί • Οι φραντζόλες παρασκευάζονταν συχνότερα από ασπροσίτι παρά από εξελιγμένα είδη σιταριού. • Το κριθάρι δεν ήταν και τόσο κατάλληλο για ψωμί. Τόσο το άσπρο όσο και το μαύρο ψωμί ήταν ήδη γνωστά, όπως άλλωστε ήταν ήδη γνωστές οι αρετές του δεύτερου όσον αφορά τη χώνεψη.

20. Διατροφικές συνήθειες και τρόπος διαβίωσης Η αρχέγονη ανάγκη για  διατροφή είχε μετατραπεί σε κεντρικό γεγονός με κοινωνικές και άλλες προεκτάσεις στην Αρχαία Ελλάδα. Το ελαιόλαδο, τα λαχανικά, τα φρούτα, τα καρυκεύματα, τα όσπρια και τα δημητριακά, τα κρέατα και βέβαια το ψάρι και το κρασί, όπως σήμερα, και τότε αποτελούσαν τα κυρίαρχα συστατικά της γαστρονομίας.

21. Τα γεύματα το πρωινό – άριστον (αποτελείτε από ψωμί, βουτηγμένο σε ανέρωτο κρασί ) .  το ακράτισμα Το δειλινόν Το δείπνον

22. Στο πρώτο μέρος του γεύματος σέρβιραν χορταστικά φαγητά και ειδικά ψάρια και πουλερικά. Έτρωγαν σχετικά λίγο κρέας. Τα χορταρικά τα σέρβιραν με μια σάλτσα φτιαγμένη από λάδι, ξύδι και μέλι. Σ’ αυτό το μέρος του φαγητού δεν έπιναν κρασί. Οι  Αθηναίοι προτιμούσαν να πιούν κρασί μετά το φαγητό. Άλλωστε το κρασί μπορούσε να αντικαταστήσει το φαγητό, αν ήταν ανακατεμένο με κριθάρι, αλεύρι και τριφτό τυρί. Αυτό το μείγμα ονομαζόταν κυκεώνας και ήταν το ποτό που προτιμούσαν οι Έλληνες. • Σαν επιδόρπια σέρβιραν νωπούς και ξηρούς καρπούς, αλατισμένα αμύγδαλα, τυρί, σκόρδα, κρεμμύδια, γλυκές και αλμυρές πίτες, το καύχημα της Αττικής. Οι πίτες αυτές ήταν φτιαγμένες από μέλι, τυρί και λάδι. Ιδιαίτερη επιτυχία είχε το φαγητό που ονομαζόταν μυτλωτός, μια πίτα με τυρί ανακατεμένο με μέλι και σκόρδα.

23. To συμπόσιο στην αρχαία Αθήνα • Αρκετά βράδια οι πιο ευκατάστατοι, με την ευκαιρία ενός σημαντικού γεγονότος, προσκαλούσαν φίλους και γνωστούς σε κοινό δείπνο – το συμπόσιο. • Το συμπόσιο διεξαγόταν σε ειδικό δωμάτιο του σπιτιού, τον ανδρώνα, που βρισκόταν στο ισόγειο. • Το αρχαίο συμπόσιο περιλάμβανε περισσότερο ποτό παρά φαγητό. Οι Αθηναίοι σπάνια έπιναν το κρασί ανέρωτο (άκρατος οίνος).

24. Συχνά έπαιζαν διάφορα παιχνίδια, όπως τον κότταβο • Το συμπόσιο τελειώνει με σπονδή σε θεούς, όπως στο Διόνυσο ή τον Ερμή. Οι συμποσιαστές έφευγαν ευχαριστημένοι, γιατί συνάντησαν φίλους, ακόνισαν το μυαλό τους και πήραν αρκετά διδάγματα.     

25. Η σημασία των αρωματικών φυτών • Τα αρωματικά φυτά και τα βότανα είχαν μια ιδιαίτερη θέση σε όλους τους αρχαίους λαούς. • Θεωρήθηκαν σαν η έκφραση της γενναιοδωρίας της μητέρας Φύσης, καθώς και η έκφραση της ομορφιάς. Και είναι γνωστό ότι, αν τα φυτά είναι παιδιά της Γης, είναι επίσης και παιδιά του Ουρανού, καθώς δέχονται επιδράσεις όχι μόνο από τον ήλιο αλλά και από τους πλανήτες.

26. Βασιλικός Οι αρχαίοι Έλληνες δεν εκτιμούσαν το φυτό καθώς πίστευαν ότι οι σκορπιοί προτιμούσαν να φωλιάζουν κάτω από τις γλάστρες του και ότι η έντονη μυρωδιά του ήταν είδος κατάρας. Οι νεοέλληνες αντίθετα με τους προγόνους τους εκτιμούν το φυτό και πιστεύουν ότι απωθεί τα κουνούπια. Το χρησιμοποιούν μάλιστα πολύ στην μαγειρική και το όνομά του προέρχεται από την Ελληνική λέξη βασιλιάς, και η ονομασία του στα αρχαία ήταν ώκιμον.

27. Δάφνη Η δάφνη θεωρούνταν το ιερό δέντρο του Απόλλωνα και στεφανώνονταν με αυτό οι ιερείς του αρχαίου θεού , οι νικητές των αγώνων ενώ ήταν και το σύμβολο της σοφίας και της νίκης. Ο Διοσκουρίδης αναφέρει ότι τα φύλλα της δάφνης είναι θερμαντικά και καταπραϋντικά και πως τα ξεραμένα φύλλα έχουν πιο δυνατό άρωμα από τα φρέσκα. Τα συνιστούσε εναντίον των ρευματισμών, της αρθρίτιδας, της δυσπεψίας και της αεροφαγίας.

28. Δεντρολίβανο ή ροσμαρίνος είναι φυτό θαμνώδες με φύλλα γραμμωτά σαν βελόνες ελάτου και μικρά γαλάζια άνθη που σχηματίζουν βότρυς. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι είναι τονωτικό του εγκεφάλου. Οι νεαροί σπουδαστές συνήθιζαν να φορούν γιρλάντες από δεντρολίβανο στον λαιμό ή να πλέκουν κλαδιά στα μαλλιά τους όταν είχαν εξετάσεις για να διεγείρουν τη μνήμη τους. Ήταν επίσης φυτό για την πνευματική κούραση και απολυμαντικό όταν καίγονταν. Στην αρχαία Ελλάδα έκαιγαν δενδρολίβανο για την αποφυγή της αρρώστιας και των κακών πνευμάτων και το όνομά του ήταν δενδρολίβυνον.

29. Θυμάρι Το Θυμάρι προέρχεται από τη λέξη θύμων, που σημαίνει θαρραλέος. Μάλιστα από τις μεγαλύτερες φιλοφρονήσεις των Αρχαίων Ελλήνων ήταν να λένε ότι "κάποιος μύριζε θυμάρι". Στην μαγειρική θεωρείται από τα καλύτερα μυρωδικά για το ψητό κρέας. Επίσης χρησιμοποιούταν στο μπάνιο και πίστευαν ότι ήταν πηγή κουράγιου .

30. Άνηθος Ήταν γνωστός στην Αρχαία Ελλάδα με τις ονομασίες άνηθον και άνησον και ήταν συνώνυμο της υγείας ευημερίας και μακροζωίας. Καμένοι σπόροι άνηθου τοποθετούνταν στις πληγές των στρατιωτών για αντιδυπτικό και απαγόρευε έτσι την βακτηριακή ανάπτυξη. Από τα άνθη του παρασκεύαζαν άρωμα ενώ το πρόσθεταν σε διάφορα κρασιά που είχαν την ονομασία ανηθίτης οίνος. Ακόμα, στεφάνωναν τους νικητές με ανθισμένα κλαδιά άνηθου, και με το αιθέριο έλαιο των καρπών τουάλειφαν το σώμα τους οι αθλητές γιατί το θεωρούσαν χαλαρωτικό και τονωτικό των μυών. Το βράδυ τοποθετούσαν τα φύλλα πάνω στα μάτια για να βοηθήσουν στον ύπνο.

31. Αιγόκερας – μάραθος . • Μακεδονήσιον-μαιντανός • Ερυσιμόν – αγριοκάρδαμο • Κύμινον –κύμινο • άνισον –γλυκάνισος • κοριάννον- κόλιανδρος • Ζιγγιβέρις – τζιντζερ • Καρυόφυλλο – κανελογαρρύφαλο • Κυναμώμον – κανέλα • Μίνθη –μέντα • Κόστος – αρωματική ρίζα –πιπέρι • Νάπι –σινάπι –μουστάρδα

32. Βιβλιογραφία • Σειρήνεια δείπνα (Andrew Dalby) • Η μαγειρική του βρετανικού μουσείου (εκ. Ερμείας ) • Η μαγειρική της αρχαιότητας (εκ . Παπαδήμα 2001 Andrew Dalby • Βικιπαιδεία

33. ΤΕΛΟΣ …