840 likes | 1.04k Views
XEÙT NGHIEÄM KHAÛO SAÙT ÑOÂNG CAÀM MAÙU. TS . Huỳnh Nghĩa Đại học Y Dược, TP HCM. Nội dung trình bày. Sinh lý đông – cầm máu Các xét nghiệm khảo sát đông-cầm máu Biện luận các xét nghiệm đông-cầm máu Biện luận-chẩn đóan các tình huống lâm sàng RL Đ-CM.
E N D
XEÙT NGHIEÄM KHAÛO SAÙT ÑOÂNG CAÀM MAÙU TS . Huỳnh Nghĩa Đại học Y Dược, TP HCM
Nội dung trình bày • Sinh lý đông – cầm máu • Các xét nghiệm khảo sát đông-cầm máu • Biện luận các xét nghiệm đông-cầm máu • Biện luận-chẩn đóan các tình huống lâm sàng RL Đ-CM
Hieåu vaø giaûi thích ñöôïc cô cheá ñoâng vaø caàm maùu Hieåu ñöôïc caùc xeùt nghieäm ñoâng vaø caàm maùu Tieáp caän voái beänh nhaân roái loaïn ñoâng caàm maùu Bieän luaän xeùt nghieäm ñoâng vaø caàm maùu Bieän luaän caùc tröôøng hôïp RL ñoâng- caàm maùu MUÏC TIEÂU
SINH LYÙ ÑOÂNG VAØ CAÀM MAÙU • 1.Sinh lyù ñoâng caàm maùu laø söï thaêng baèng kyø dieäu 2 quaù trình : • Ñoâng maùu Chaûy maùu • 2.bao goàm 3 giai ñoaïn : • * Giai ñoaïn caàm maùu sô khôûi • * Giai ñoaïn ñoâng maùu huyeát töông • * Giai ñoaïn Tieâu sôïi huyeát
SINH LYÙ GIAI ÑOAÏN CAÀM MAÙU SÔ KHÔÛI • 1. Caùc yeáu toá tham gia: • - Thaønh maïch • - Tieåu caàu • - Yeáu toá VIII Von-Willerbrand • - Fibrinogen • 2.Keát quûa: • Taïo thaønh nuùt chaën tieåu caàu , bòt kín caùc veát thöông nhoû
CHÖÙC NAÊNG CUÛA TIEÅU CAÀU • Caàm maùu sô khôûi: Taïo nuùt chaën TC • Ñoâng maùu huyeát töông : ( yếu tố 3) Pf3, ( yếu tố 4) Pf4 • Söï laønh veát thöông : yeáu toá co TC ( Thrombomodulin) • Phaûn öùng vieâm : chuyển hoaù Protaglandin • ÑOÄNG HOÏC VAØ BAÛO QUAÛN TIEÅU CAÀU • Taïo tuûy xöông, ra maùu ngoaïi bieân , 1/3 laùch, 2/3 maùu NB • Thời gian soáng 5-7 ngaøy, cheát ôû laùch vaø voõng noäi moâ • Baûo quaûn : To= 24oC, maùy laéc lieân tuïc, söû duïng : 6g-4N
XII, XI IX, VIII Ca+2 ÑÖÔØNG ÑOÂNG MAÙU NOÄI SINH • Đông máu nội sinh Phospholipid and Ca+2 Đông máu chung FX,FV,Ca+2 II IIa I Ia
ÑÖÔØNG ÑOÂNG MAÙU NGOAÏI SINH Đông máu ngọai sinh Tissue- factor Ca+2 F VII Phospholipid and Ca+2 Đông máu chung FX,FV,Ca+2 II IIa I Ia
ÑÖÔØNG ÑOÂNG MAÙU CHUNG IIThrombine XIII XIIIa fibrinogen 2 peptid Ca+2 Mono fibrin Fibrin soluble (FS) Fibrin insoluble (FI) Truøng hôïp
SÖÏ TÖÔNG TAÙC CUÛA 2 ÑÖÔØNG ÑOÂNG MAÙU XII XI IX VII VIIa VIII X V II THROMBIN
SÖÏ KHUYEÁC ÑAÏI CUÛA HIEÄN TÖÔÏNG ÑOÂNG MAÙU VIII VIIa VIIIa V Va Thrombin
CAÙC YEÁU TOÁ ÑOÂNG MAÙU BÒ TIEÂU THUÏ TRONG QUAÙ TRÌNH ÑOÂNG MAÙU I-II-V-VII VIII-IX-X XI-XII Tieåu caàu XI VII I II IX XII V X VIII Tieåu caàu MAÙU TOØAN PHAÀN HUYEÁT THANHCUÏC MAÙU ÑOÂNG
Yeáu toá toå chöùc XIIa fibrin PDF Anti-plasmin Urokinase Streptokinase GIAI ÑOAÏN TIEÂU SÔÏI HUYEÁT Plasminogen Plasmin ( X,Y,D,E ) ( Mãnh X, Y, D ( D-dimer , E…) Kích họat Ức chế
CAÙC XEÙT NGHIEÄM KHAÛO SAÙT ÑOÂNG-CAÀM MAÙU 1. Xeùt nghieäm khaûo saùt giai ñoïan caàm maùu sô khôûi: - Lacet - TS ( thời gian maùu chaûy ) - Ñeám tieåu caàu - Nghieäm phaùp co cuïc maùu 2. Xeùt nghieäm khaûo saùt giai ñoïan ñoâng maùu huyeát töông: - TCK , TCK hoån hôïp - TQ , TQ hh - Ñònh löôïng Fibrinogen - TT - D-dimer - Ñònh löôïng caùc yeáu toá 3. Xeùt nghieäm khaûo saùt giai ñoïan Tieâu sôïi huyeát : - Nghieäm phaùp Ethanol, Von-kaullar, PDF
THÔØI GIAN MAÙU CHAÛY (TS, BT ) ( Temps de saignement, Bleeding times) 1.Muïc ñích : - TM -Tieåu caàu - VIII von-willebrand - Fibrinogen 2.Kyõ thuaät : - Duke - Ivy 3.Keát quûa : -BT : 2-4phuùt - Baát thöôøng >6 phuùt - Hình daïng gioït maùu treân giaáy thaám 4.YÙ nghóa: - Beänh thaønh maïch - Beänh tieåu caàu - Beänh Von-willebrand - giaûm Fibrinogen<0,6g/l
Đếm số lượng tiểu cầu • Kỹ thuật bằng tay+ kính hiển vi quang học • Sai số : ± 30.000/mm3 • Tốn thời gian, không chuẩn xác • Máy tự động • Sai số : ± 5.000/mm3 • Nhanh : 5 phút, chuẩn xác • Kết qủa : • Bình thường : 200.000 – 400.000/mm3 • Giảm < 150.000/mm3 • Tăng > 500.000/mm3
NGHIEÄM PHAÙP CO CUÏC MAÙU 1.Muïc ñích : Khaûo saùt yeáu toá co tieåu caàu 2.Kyõ thuaät: 3.Keát quûa: Máu TP HC, BC ( caù ) TC ( chaøi löôùi) Fibrin ( löôùi ) 4 giôø 370C Khoâng co (+) (++) (+++) Aâm tính Döông tính
Nghiệm pháp co cục máu • Kết quả : • Bàn luận • Co cục máu (-) : • Giảm YT co TC • Giảm SLTC, Đa HC, Tăng Fibrinogen, Tăng BC • Co cục máu (+) : còn YT co tiểu cầu • Lọt lưới : giảm Fibrinogen (< 1g/l ) • Co cục huyết tương : Hemophilie • Bùi nhùi : Tiêu sợi huyết Bùi nhùi Lọt lưới Co cục huyết tương
BT : 30-50 giaây . Baát thöôøng > chöùng 10 giaây YÙ nghóa : 1. Thieáu huït caùc YT Ñoâng maùu noäi sinh 2. Khaùng ñoâng löu haønh
THÔØI GIAN CEPHALIN-KAOLIN HOÅN HÔÏP( TCKhh) 1.Muïc ñích : Phaùt hieän khaùng ñoâng löu haønh trong huyeát töông 2.Kyõ thuaät : ( HT beänh nhaân + HT bình thöôøng) HT hoån hôïp ( uû 1 giôø 2 giôø ) TCK hh 3.Keát quûa vaø yù nghóa: XN BN HH Beänh T C K Thieáu huït Khaùng ñoâng löu haønh
1. BT : 12-14”, Baát thöôøng > chöùng 2” 2. Taux de prothrombin BT : 70-100% Baát thöôøng< 60%3. INR ( International Normalized ratio) : BT <1.2
THÔØI GIAN TQ HOÅN HÔÏP( TQ hh) 1.Muïc ñích : Phaùt hieän khaùng ñoâng löu haønh trong huyeát töông 2.Kyõ thuaät : ( HT beänh nhaân + HT bình thöôøng) HT hoån hôïp ( không ủ) TQ hh 3.Keát quûa vaø yù nghóa: XN BN HH Beänh T Q Thieáu huït Khaùng ñoâng löu haønh
ÑÒNH LÖÔÏNG FIBRINOGEN 1.Muïc ñích : Ñònh löôïng yeáu toá I, toång hôïp GAN 2.Kyõ thuaät : - KT Keát tuûa nhieät (*) - KT Ño löôøng troïng löôïng ( chuaån nhaát) - KT Ño thôøi gian 3.Keát quûa : - BT : 2-4g/l - Giaûm < 1,5g/l - Taêng >6g/l 4. YÙ nghóa : - HC giaûm Fibrinogen : + Baåm sinh + Maéc phaûi : Suy gan, DIC, TSH tieân phaùt, Thuoác - HC taêng Fibrinogen : vieâm nhieãm maõn tính - HC RL caáu truùc phaân töû Fibrinogen di truyeàn hoaëc maéc phaûi
* BT: 18-20”, Baát thöôøng > chöùng 7” • * YÙ nghóa : - Giaûm Fibrinogen < 1g/l • - Taêng Fibrinogen > 6g/l • - RLCT PT Fibrinogen • - Khaùng ñoâng choáng Thrombin ( Heparin)
Bộ xét nghiệm đông máu tiền phẩu • Cầm máu sơ khởi • Thời gian máu chảy ( TS, BT) • Đếm số lượng tiểu cầu • Đông máu huyết tương • TQ ( PT) • TCK ( aPTT ) • Định lượng Fibrinogen
TIEÁP CAÄN VÔÙI BEÄNH NHAÂN CHAÛY MAÙU Tieàn caên, tuoåi, giôùi Hoäi chöùng xuaát huyeát Vò trí xuaát huyeát Töï nhieân , va chaïm Thaønh maïch Tieåu caàu ÑMHT
Vò trí xuaát huyeát Thaønh maïch Tieåu caàu Ñoâng maùu HT Döôùi da (++) va chaïm, töï nhieân (+++) Töï nhieân () va chaïm Nieâm maïc Khoâng coù xuaát huyeát (+++) Töï nhieân () va chaïm C Khôùp Noäi taïng Khoâng xuaát huyeát Khoâng xuaát huyeát Khoâng x/ huyeát (+++), töï nhieân (+++)töï nhieân (++) va chaïm
2. Coù RL ñoâng maùu ?: - Chaûy maùu baát thöôøng, töï nhieân - Hai vò trí khaùc nhau treân cô theà - Löôïng nhieàu, keùo daøi vaø khoâng caàm maùu 3. Phaân bieät Baåm sinh hay Maéc phaûi: - Tieàn caên : baûn thaân, gia ñình - Tuoåi xuaát hieän trieäu chöùng - Ñaëc tính thieáu huït: 1 YT hoaëc nhieàu YT 4. Lieân quan laâm saøng vaø xeùt nghieäm: - Laâm saøng RLÑM XN bình thöôøng - XN baát thöôøng LS khoâng chaûy maùu
Biện luận xét nghiệm đông máu : giảm : kéo dài BT : bình thường
Trường hợp 1 • BN nam, 8 tuổi • NV: XHDD + sốt nhẹ . • Khám : - XHDD đủ mọi dạng - Màu sắc đồng đều - Chi dưới > chi trên - Không XH thân mình - Không chảy máu niêm mạc - Sốt : 380C, Họng đỏ
Tiền căn : • NSV trước 2 – 3 ngày • Không có chảy máu bất thường BN , GĐ • Câu hỏi : • Định hướng LS • ĐN xét nghiệm
Vò trí xuaát huyeát Thaønh maïch Tieåu caàu Ñoâng maùu HT Döôùi da (++) va chaïm, töï nhieân (+++) Töï nhieân () va chaïm Nieâm maïc Khoâng coù xuaát huyeát (+++) Töï nhieân () va chaïm C Khôùp Noäi taïng Khoâng xuaát huyeát Khoâng xuaát huyeát Khoâng x/ huyeát (+++), töï nhieân (+++)t nhieân (++) va chaïm
TS = 7 phút ( TM xấu) SLTC = 345.000/mm3 TQ = 12’’ ( T=12’’) TCK= 36’’( T=38’’) Fibrinogen = 240mg/dl NP co cục máu = (+++) TPT nước tiểu = HC (++), Protein (++) Biện luận XN: TS : dài Thành mạch Tiểu cầu Von-Willerbrand Fibrinogen Tiểu cầu : bình thường ĐMHT : bình thường loại v-W và Fibrinogen Hướng LS: Bệnh thành mạch Đề nghị XN và KQ
Bệnh thành mạch Giảm độ bền thành mạch Tăng xuất tiết thành mạch Di truyền Mắc phải Mắc phải Virus Miễn dịch Marfan Sydrome Osler Rendu disease Vitamin C, A, PP Dòn TM : SS, già Vi trùng Ác tính
BN nữ, 24 tuổi NV: XHDD + rong kinh , chảy máu mũi, đau đầu . Khám : - XHDD đủ mọi dạng - Khắp nơi trên cơ thể - Chảy máu mũi, rong kinh - Thiếu máu nặng - Gan , lách không to Trường hợp 2 • Tiền căn : • Sốt, đau họng 2 – 3 ngày • Không có chảy máu bất thường BN , GĐ • Câu hỏi : • Định hướng LS • ĐN xét nghiệm
Vò trí xuaát huyeát Thaønh maïch Tieåu caàu Ñoâng maùu HT Döôùi da (++) va chaïm, töï nhieân (+++) Töï nhieân () va chaïm Nieâm maïc Khoâng coù xuaát huyeát (+++) Töï nhieân () va chaïm C Khôùp Noäi taïng Khoâng xuaát huyeát Khoâng xuaát huyeát Khoâng x/ huyeát (+++), töï nhieân (+++)t nhieân (++) va chaïm
TS = 7 phút ( TM tốt) SLTC = 14.000/mm3 TQ = 12’’ ( T=12’’) TCK= 36’’( T=38’’) Fibrinogen = 240mg/dl NP co cục máu = (- ) TPT nước tiểu = HC (++), Protein (++) Biện luận XN: TM : bình thường Tiểu cầu : giảm nặng ĐMHT : bình thường Hướng LS: ∆ : XHGTC Đề nghị XN và KQ
Xuất huyết giảm tiểu cầu Ngoại biên Tủy xương ( TW) T Đ Tăng phá hủy TC Suy tủy xương Do Miễn dịch Loạn sản tủy Cơ học Thiếu B12, folate DIC Xâm lấn tủy ( ác tính, nh.trùng ) Tăng bắt giử TC Cường lách Phối hợp / nguyên nhân khác Do thuốc Thai kỳ Chu kỳ HIV HLH
BN nữ, 15 tuổi NV: Rong kinh , chảy máu mũi, xhdd . Khám : - XHDD đủ mọi dạng - Chảy máu mũi, rong kinh - Thiếu máu trung bình - Gan , lách không to Tiền căn : Không có chảy máu bất thường GĐ. Dễ bầm tự nhiên hoặc va chạm Kinh kéo dài từ lúc có kinh lần đầu Câu hỏi : Định hướng LS ĐN xét nghiệm Trường hợp 3
Vò trí xuaát huyeát Thaønh maïch Tieåu caàu Ñoâng maùu HT Döôùi da (++) va chaïm, töï nhieân (+++) Töï nhieân () va chaïm Nieâm maïc Khoâng coù xuaát huyeát (+++) Töï nhieân () va chaïm C Khôùp Noäi taïng Khoâng xuaát huyeát Khoâng xuaát huyeát Khoâng x/ huyeát (+++), töï nhieân (+++)t nhieân (++) va chaïm
TS = 9 phút ( TM tốt) SLTC = 274.000/mm3 Độ TT tiểu cầu : giảm TQ = 12’’ ( T=12’’) TCK= 36’’( T=38’’) Fibrinogen = 280mg/dl NP co cục máu = (- ) TS dài TM : bình thường Tiểu cầu : SLBT, giảm chất lượng TC Bệnh von-Willerand Giảm Fibrinogen ĐMHT : bình thường Hướng LS: Bệnh lý tiểu cầu Đề nghị XN và KQ
Bệnh nhược năng tiểu cầu Mắc phải Di truyền Asp/ NSAID Thiếu YT co Giảm KD Halothan Do thuốc PNC. Cefa Hoa trị liệu Trống rổng Asp Like S. Receptor MDS/MPS Sig.transdu. Giảm hạt Giảm phóng xuất Giảm ngưng tập Giảm ng.tập Suy thận Giảm k. dính
BN nữ, 25 tuổi NV: Rong kinh , chảy máu mũi, xhdd . Khám : - XHDD đủ mọi dạng - Chảy máu mũi, rong kinh - Thiếu máu nhẹ - Gan , lách không to Tiền căn : Anh trai bị chảy máu bất thường từ nhỏ. Dễ bầm tự nhiên hoặc va chạm Kinh kéo dài từ lúc có kinh lần đầu Câu hỏi : Định hướng LS ĐN xét nghiệm Trường hợp 4
Vò trí xuaát huyeát Thaønh maïch Tieåu caàu Ñoâng maùu HT Döôùi da (++) va chaïm, töï nhieân (+++) Töï nhieân () va chaïm Nieâm maïc Khoâng coù xuaát huyeát (+++) Töï nhieân () va chaïm C Khôùp Noäi taïng Khoâng xuaát huyeát Khoâng xuaát huyeát Khoâng x/ huyeát (+++), töï nhieân (+++)t nhieân (++) va chaïm
Liên quan NST X Tính lặn Nam : mắc bệnh Nữ : mang gien NST thường Mang tính trội Cả nam, nữ đều bệnh Kiểu di truyền Nghĩ nhiều Lọai bỏ