1/31

1. TÜRKİYE’DE MARKALARIN KORUNMASIve556 SAYILI MARKALARIN KORUNMASI HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEİLE GETİRİLEN SİSTEM 17 Nisan 2008, Ankara 1/31

2. TARİHÇE • 1871 tarihli “ALAMETİ FARİKA NİZAMNAMESİ” • 1965 tarihli “MARKALAR KANUNU” • 1995 tarihli “MARKALARIN KORUNMASI HAKKINDA 556 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME” 2/31

3. 556 SAYILI MARKALARIN KORUNMASI HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME (KHK) • 556 sayılı KHK kapsamında marka tescil başvurularının incelenmesi, tescil edilmesi, başvuru / tescillere ilişkin değişiklik işlemlerinin gerçekleştirilmesi ve marka sicilinin tutulması görevi Türk Patent Enstitüsü’ne verilmiştir. • Türk Patent Enstitüsü Kuruluş Kanunu ve 556 sayılı KHK kapsamında başvuru sahiplerini Enstitü nezdinde temsil etme yetkisine sahip “marka vekilliği” müessesi oluşturulmuştur. • “Fikri – Sınai Haklar İhtisas Mahkemeleri” de sonradan kurulmuş ve marka korumasını da içeren biçimde işlemeye başlamıştır. • Bu biçimde marka koruması “Temsil, İnceleme – Kayıt ve Yargı” üçgeni marka vekilleri, TPE ve İhtisas Mahkemeleri kanalıyla daha profesyonel ve yetkin biçimde sağlanmaya başlamıştır. 3/31

4. 556 SAYILI MARKALARIN KORUNMASI HAKKINDA KHK’nin KAYNAKLARI • 89/104 sayılı Avrupa Topluluğu Direktifi ile getirilen hükümler. • Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) TRIPs Antlaşması (Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Antlaşması)’nda yer alan hükümler. • KHK’nın kendisinde yer almayıp KHK’nın Uygulama Şeklini gösterir Yönetmelik’de yer alan hükümlerin çoğunluğu 2005 yılında Marka Kanunu Antlaşması’ (Trademark Law Treaty - TLT)’na Türkiye’nin taraf olmasıyla değiştirilmiştir. Dolayısıyla, 556 sayılı KHK ile getirilen sistemin işleyişini düzenleyen ana metinlerden birisi de Marka Kanunu Antlaşması’dır. 4/31

5. MARKALARIN KORUNMASIYLA İLGİLİ ULUSLARARASI ANTLAŞMALAR • Sınai Mülkiyetin Korunması için Paris Sözleşmesi (Katılım 1925) • Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Antlaşması Eki Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Antlaşması (TRIPs) (Katılım 1995) • Markaların Tescilinde Malların ve Hizmetlerin Uluslararası Sınıflandırılmasıyla ilgili Nicé Antlaşması (Katılım 1996) • Markaların Figüratif Unsurlarının Sınıflandırılmasıyla ilgili Viyana Antlaşması (Katılım 1996) • Markaların Uluslararası Tesciliyle ilgili Madrid Protokolü (Katılım 1999) • Marka Kanunu Antlaşması (Katılım 2005) • Singapur Antlaşması(Türkiye tarafından imzalanmış, ancak henüz yürürlüğe girmemiştir) 5/31

6. TÜRK MARKA KORUMA SİSTEMİNE GENEL BAKIŞ • Tescile dayalı olarak kazanılan marka hakkı • Mutlak ret nedenlerine göre inceleme ve resen yapılan benzerlik incelemesi • İlan edilen başvuruların tesciline karşı 3. kişilerce itiraz hakkı • Marka vekilleri • İhtisas mahkemeleri • Uluslararası antlaşmalarla uyumlu yapılanma ve işleyiş • AB’nin marka konusundaki mevzuatına uygun kurulu sistem • Tüm kararların itiraz edilebilir nitelikte olması 6/31

7. 556 Sayılı KHK ile Getirilen Sistemin Temel Özellikleri (I) • Marka tescil başvurularının yapılacağı merci Türk Patent Enstitüsü’dür, • Enstitü’nün Markalar Dairesi Başkanlığı marka tescil başvurularının incelenmesinden sorumludur, • Markalar Dairesi Başkanlığı, başvuruları incelemenin yanısıra Marka Sicili’ni tutmak, başvuru ve tescillere ilişkin değişiklik işlemlerini yerine getirmekten sorumludur. 7/31

8. 556 Sayılı KHK ile Getirilen Sistemin Temel Özellikleri (II) • 556 sayılı KHK’nin 5inci maddesinde yer alan marka tanımı: “Marka, bir teşebbüsün mal veya hizmetlerini bir başka teşebbüsün mal veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla, kişi adları dahil, özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar malların biçimi veya ambalajları gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işaretleri içerir.” • Topluluk Marka Ofisiyle ilgili 40/94 sayılı AB tüzüğünün 4üncü maddesinde yer alan tanım da benzer niteliktedir: “Marka, bir teşebbüsün mal veya hizmetlerini bir başka teşebbüsün mal veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla, kişi adları dahil, özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar malların biçimi veya ambalajları gibi grafik gösterimi mümkün olan her türlü işaretten oluşabilir.” 8/31

9. 556 Sayılı KHK ile Getirilen Sistemin Temel Özellikleri (III) • TPE tarafından resen incelenen ret nedenleri (7nci madde): Aşağıda yazılı işaretler marka olarak tescil edilemez: a) 5 inci madde kapsamına girmeyen işaretler, b) Aynı veya aynı türdeki mal veya hizmetle ilgili olarak tescil edilmiş veya daha önce tescil için başvurusu yapılmış bir marka ile aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzer olan markalar, c) Ticaret alanında cins, çeşit, vasıf, kalite, miktar, amaç, değer, coğrafi kaynak belirten veya malların üretildiği, hizmetlerin yapıldığı zamanı gösteren veya malların ve hizmetlerin diğer karakteristik özelliklerini belirten işaret ve adlandırmaları münhasıran veya esas unsur olarak içeren markalar. d) Ticaret alanında herkes tarafından kullanılan veya belirli bir meslek sanat veya ticaret grubuna mensup olanları ayırt etmeye yarayan işaret ve adları münhasıran veya esas unsur olarak içeren markalar, e) Malın özgün doğal yapısından ortaya çıkan şeklini veya bir teknik sonucu elde etmek için zorunlu olan, kendine malın şeklini veya mala asli değerini veren şekli içeren işaretler, f) Mal veya hizmetin niteliği, kalitesi veya üretim yeri, coğrafi kaynağı gibi konularda halkı yanıltacak markalar, 9/31

10. 556 Sayılı KHK ile Getirilen Sistemin Temel Özellikleri (IV) g) Yetkili mercilerden kullanmak için izin alınmamış ve dolayısıyla Paris Sözleşmesinin 2 nci mükerrer 6 ncı maddesine göre reddedilecek markalar, h) Paris Sözleşmesinin 2 nci mükerrer 6 ncı maddesi kapsamı dışında kalan ancak kamuyu ilgilendiren, tarihi, külterel değerler bakımından halka mal olmuş ve ilgili mercilerin tescil izni vermediği diğer armalar, amblemler veya nişanları içeren markalar, ı) Sahibi tarafından izin verilmeyen Paris Sözleşmesinin 1 inci mükerrer 6 ncı maddesine göre tanınmış markalar, j) Dini değerleri ve sembolleri içeren markalar, k) Kamu düzenine ve genel ahlaka aykırı markalar. 10/31

11. 556 Sayılı KHK ile Getirilen Sistemin Temel Özellikleri (V) • 40/94 sayılı Topluluk Tüzüğü’nde ise belirtilen iki ayrı durum (grafik gösterimin mümkün olmaması – ayırt edici nitelikten yoksunluk) iki ayrı ret gerekçesi olarak düzenlenmiştir: • 40/94 sayılı Topluluk Tüzüğü 7nci madde: Aşağıdakiler tescil edilmeyecektir: a- 4üncü madde kapsamında belirtilen şartlara uymayan işaretler, b- Hiçbir ayırt edici özelliğe sahip bulunmayan markalar. • 556 sayılı KHK’nin 7/1-(a) bendi ise, 5inci madde kapsamına girmeyen işaretlerden bahsederek her iki ret durumunu da (grafik gösterimin mümkün olmaması – mallara / hizmetlere ilişkin ayırt edici nitelikten yoksunluk) kapsamına almıştır. 11/31

12. 556 Sayılı KHK ile Getirilen Sistemin Temel Özellikleri (VI) • TPE Markalar Dairesi Başkanlığı tarafından resen yapılan benzerlik incelemesi (556 sayılı KHK’nin 7/1-(b) bendi). • Resen yapılan benzerlik incelemesi AB üyesi ülkelerin markalara sağlayacağı korumanın esaslarını belirleyen 89/104 sayılı Direktifi aykırı değildir. • 89/104 sayılı Direktif AB üyesi ülkeleri nispi ret nedenlerini resen veya ilana itiraz üzerine incelemek konusunda serbest bırakmıştır. • AB üyesi ülkelerin bir kısmı önceden tescilli veya başvurusu yapılmış markalarla karıştırılma olasılığı bakımından incelemeyi resen yaparken (İskandinav ülkeleri, Doğu Avrupa ülkeleri…); bir kısmı (Almanya, İspanya…) bu incelemeyi yalnızca ilana itiraz üzerine yapmaktadır. • Topluluk Marka Ofisi (OHIM) de benzerlik incelemesini yalnızca ilana itiraz üzerine yapan ofisler arasındadır. 12/31

13. 556 Sayılı KHK ile Getirilen Sistemin Temel Özellikleri (VII) • WIPO Markalar, Endüstriyel Tasarımlar ve Coğrafi İşaretler Kanunları Daimi Komitesi’nin yaptığı anket sonuçlarına göre (http://www.wipo.int/edocs/mdocs/sct/en/sct_14/sct_14_5.doc) • Önceki markalarla benzerliği resen inceleyen bazı ülkeler: Avustralya, Brezilya, Kanada, Çin Halk Cum., Danimarka, Finlandiya, İrlanda, Japonya, Meksika, Yeni Zelanda, Norveç, Rusya Federasyonu, İsveç, Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri… • Önceki markalarla benzerliği yalnızca ilana itiraz üzerine inceleyen bazı ülkeler: Almanya, İspanya, Slovenya, Slovakya, Topluluk Marka Ofisi (OHIM)… 13/31

14. 556 Sayılı KHK ile Getirilen Sistemin Temel Özellikleri (VIII) İlana itiraz • İlana itiraz 556 sayılı KHK’nin 35inci maddesine göre 7nci veya 8inci madde hükümlerine dayanılarak yapılabilir. • İlana itiraz süresi, TPE’nce 7nci madde bakımından kısmen veya tamamen ilanına karar verilen marka başvurularının Resmi Marka Bülteni’nde yayım tarihinden itibaren başlayan 3 aydır. • İlana itiraz sahipleri; önceki benzer markalar, başvurular, tanınmışlık, eskiye dayalı kullanım, farklı sınai mülkiyet haklarından kaynaklanan koruma ile çatışma, vb. çeşitli gerekçelere dayanarak başvuruların ilanına karşı itiraz edebilirler. • İlana itirazlar, Markalar Dairesi bünyesindeki Yayıma İtiraz Birimi tarafından incelenmektedir. • Yayıma itiraz biriminin vereceği her türlü karara karşı Enstitü nezdinde yeniden itiraz edilmesi mümkündür. 14/31

15. 556 Sayılı KHK ile Getirilen Sistemin Temel Özellikleri (IX) Karara İtiraz • Enstitü tarafından verilen kararların tümüne karşı, kararın ilgilice tebellüğ tarihinden itibaren 2 aylık süre içerisinde itiraz edilebilir. • Enstitü kararlarına karşı yapılan itirazlar Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu tarafından incelenir. 15/31

16. 556 Sayılı KHK ile Getirilen Sistemin Temel Özellikleri (X) Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu (YİDK) • YİDK Enstitü’nün nihai karar organıdır. • YİDK, Enstitü Başkanı veya Başkan Yardımcısının başkanlığında en az iki üyenin daha katılımıyla, asgari 3 kişiden oluşan kurullarla karar verir. • YİDK kararlarına karşı kararın ilgilice tebellüğ tarihinden itibaren başlayan 2 ay içerisinde dava açılabilir. • Davanın açılacağı yetkili mahkeme “Ankara Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’dir. 16/31

17. 556 Sayılı KHK ile Getirilen Sistemin Temel Özellikleri (XI) • Karara itiraz incelemesinin ilk olarak kıdemli uzmanlar veya YİDK benzeri kurullar tarafından ofis içerisinde yapıldığı bazı ülkeler: Almanya, İspanya, OHIM, Japonya, Brezilya, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Türkiye... • Bunun yanısıra Fransa gibi kimi ülkeler de Ofis kararına karşı herhangi bir itiraz mekanizması bulunmayıp kararlara karşı doğrudan Mahkemeye dava açma yöntemi kullanılmaktadır. 17/31

18. 556 Sayılı KHK ile Getirilen Sistemin Temel Özellikleri (XII) Tescil Edilmiş Markaların Kullanılması Zorunluluğu • 14üncü madde; “Markanın, tescil tarihinden itibaren beş yıl içinde, haklı bir neden olmadan kullanılmaması veya bu kullanıma beş yıllık bir süre için kesintisiz ara verilmesi halinde, marka iptal edilir.” • Markanın kullanılmama nedeniyle hükümsüz kılınması yetkisi 42nci maddeye göre yetkili Mahkemeler’e aittir. • Birçok modern sınai mülkiyet sisteminde öngörülenin aksine 556 sayılı KHK ile getirilen sistemde, TPE’nin kullanılmama nedeniyle markaları hükümsüz kılma yetkisi bulunmamaktadır. 18/31

19. 556 Sayılı KHK ile Getirilen Sistemin Temel Özellikleri (XIII) 14üncü maddeye göre; • Tescilli markanın ayırt edici karakterini değiştirmeden markanın farklı unsurlarla kullanılması, •  Markanın yalnız ihracat amacıyla mal ya da ambalajlarında kullanılması, •  Markanın, marka sahibinin izni ile kullanılması, • Markayı taşıyan malın ithalatı, markanın kullanılması olarak kabul edilir. 19/31

20. 556 Sayılı KHK ile Getirilen Sistemin Temel Özellikleri (XIV) Marka Tescilinin Sağladığı Haklar • Tescilli bir markanın aynısının veya karıştırılma olasılığının oluşmasına yol verecek derecede benzerinin benzer mallar / hizmetler için kullanılması; • Tanınmış tescilli bir markanın aynısının veya benzerinin, tanınmış tescilli markanın ayırt edici karakterini zedeleyecek veya itibarından haksız kazanç sağlanmasını mümkün kılacak biçimde kullanılması; • durumlarında 9uncu madde kapsamında tescilli marka sahibinin kullanımın yasaklanmasını talep etme hakkı bulunmaktadır. 20/31

21. 556 Sayılı KHK ile Getirilen Sistemin Temel Özellikleri (XV) 9uncu madde kapsamında tescilli marka sahibi aşağıda sayılan nitelikteki kullanımların yasaklanmasını talep edebilir: • İşaretin mal veya ambalajı üzerine konulması, • İşareti taşıyan malın piyasaya sürülmesi veya bu amaçla stoklanması, teslim edilebileceğinin teklif edilmesi veya o işaret altında hizmetlerin sunulması veya sağlanması, • İşareti taşıyan malın ithali veya ihracı, • İşaretin, teşebbüsün iş evrakı ve reklamlarda kullanılması. 21/31

22. 556 Sayılı KHK ile Getirilen Sistemin Temel Özellikleri (XVI) Koruma Süresi ve Yenileme • 40ıncı maddeye göre tescilli markaların koruma süresi 10 yıldır. • 41inci maddeye göre tescilli markaların koruma sürelerinin dolmasını takiben (KHK’de belirtilen süre şartlarına uygun olarak) 10’ar yıllık periyotlarla yenilenmeleri mümkündür. 22/31

23. 556 Sayılı KHK ile Getirilen Sistemin Temel Özellikleri (XVII) Markalarla ilgili Çeşitli Talepler • Tescilli veya başvuru halinde bulunan markalar; devir, lisans, adres / unvan / nevi değişikliği, mal / hizmet listesinde sınırlandırma, feragat, bölünme, birleşme vb. işlemlere tabii olabilirler. • Belirtilen işlemlerin tamamı talep üzerine TPE tarafından sicile kaydedilir. 23/31

24. BAŞVURU İSTATİSTİKLERİ 24/31

25. KULLANICILAR İÇİN SON YILLARDA SAĞLANAN KOLAYLIKLAR ve KALİTE ARTIRIMINA YÖNELİK ÇALIŞMALAR (I) • TPE Online Hizmetleri i- Online başvuru takibi ii- Online marka araştırması iii- Online başvuru • Markalar Dairesi işlemlerinde artırılan hız • Seminerler, kurumiçi - kurumdışı toplantılar, basılı yayınlar, yazılı, görsel veya işitsel medya yoluyla bilinç ve bilgi düzeyinin artırılmasına yönelik faaliyetler • Enstitü kütüphanesi 25/31

26. KULLANICILAR İÇİN SON YILLARDA SAĞLANAN KOLAYLIKLAR ve KALİTE ARTIRIMINA YÖNELİK ÇALIŞMALAR (II) • Enstitü web sayfası aracılığıyla sağlanan duyuru hizmetleri • Enformasyon dairesi ve TPE Bilgi Merkezleri tarafından sağlanan hizmetler • İşlemlerin, incelemenin kalitesinin arttırılmasına yönelik çalışmalar 26/31

27. MARKA İNCELEME OFİSLERİNE YÖNELTİLEN ELEŞTİRİLER – OHIM ÖRNEKLEMESİ • Kaynak : Trademark World Review dergisi Eylül - Ekim 2006 sayısı “OHIM ve Topluluk Markası – Kullanıcıların Bakış Açısı” başlıklı makale – Yazan: John Batho • OHIM uzmanlarına erişimin kolay olmaması, • Bilgi isteklerine zamanında karşılık verilmemesi veya verilen bilginin yeterli bulunmaması, • OHIM’in eleştirilere kapalı olması, yapıcı olmaması, güvenirlik sorunu • OHIM’in uygulamaları konusunda katı olması, savunma pozisyonuna geçmesi, kullanıcılarla bütünleşmiş bir yapıda olmaması • Farklı birimlerin (inceleme, ilana itiraz, temyiz kurulu) kararları arasındaki uyumsuzluk, birimlerin kendi içlerinde verdiği kararlar arasındaki uyumsuzluk • Geç inceleme, OHIM’in inceleme anlamındaki yavaş performansı • Özellikle ilana itiraz, Temyiz Kurulu kararlarında karar kalitesinin düşmesi • Temyiz Kurulu (Board of Appeal – OHIM’in nihai karar organı)’nun kimi durumlarda yetki alanını aşıp, kendisini mahkeme yerine koyarak karar vermesi, yargı kararlarına uyumsuzluk • OHIM’in daha yüksek kalitede eleman çalıştırması gerekliliği 27/31

28. UYGULAMADA KARŞILAŞILAN BAŞLICA SORUNLAR (I) • Artan başvuru sayısı ile paralel olarak Markalar Dairesi Başkanlığı’nın tüm işlem birimlerinde artan işyükü. • Uzlaşma kültürünün yerleşmemiş olmasına dayalı olarak itiraz işlemlerinin uzaması, uzlaşma yönteminin genellikle tercih edilmemesi. • Başvuru sahiplerinin mal / hizmet listeleri kapsamını belirlemelerinde yönlendirilmemeleri, genellikle başvurusu yapılan sınıflarda yer alan malların / hizmetlerin tamamı için başvuru yapılması. • İlana itiraz hakkının uygulamada amacının dışında kullanılmaya başlanması. 28/31

29. UYGULAMADA KARŞILAŞILAN BAŞLICA SORUNLAR (II) • Başvuru kalitesinde gözlemlenen düşüş • 556 sayılı KHK ile tanımlanan modern kavram setinin uygulamada tam olarak yerleşememesi 29/31

30. MARKALAR KANUNU TASARISI • Kanun Hükmünde Kararname ile sağlanan marka korumasının kanunla sağlanması • Singapur Antlaşması hükümlerine uyumun sağlanması • 556 sayılı KHK’nin uygulamasında tecrübe edilen mevzuat anlamındaki aksaklıkların yeni tasarıda yer alan hükümlerle giderilmesi • 556 sayılı KHK ile düzenlenen modern marka koruması sisteminin koruma kapsamı daha geniş, anlaşılabilir, uygulanabilir yeni Kanun’la revize edilmesi 30/31

31. TEŞEKKÜR EDERİM Önder Erol ÜNSAL Marka Uzmanı onder.unsal@tpe.gov.tr 31/31