Arbeidsmarktbeleid en arbeidsmarktstatistiek, een siamese tweeling?

1. Arbeidsmarktbeleid en arbeidsmarktstatistiek, een siamese tweeling? PASO studiedag, Hotel Errera 4 maart 2003 Peter van der Hallen

2. Opzet • Vanuit ervaring 10-15j ‘Steunpunt WAV’ een terugblik geven op en een reflectie over onderlinge relatie arbeidsmarktbeleid-arbeidsmarktstatistiek in voorbije decennium

3. Siamese tweeling • Onlosmakelijk met elkaar verbonden • Hebben elkaar nodig om te kunnen ontwikkelen • Gemeenschappelijke voeding is de arbeidsmarktrealiteit, complexiteit vatten vormt uitdaging voor én arbeidsmarktbeleid én arbeidsmarktstatistiek

4. Complexe arbeidsmarktrealiteit vormt uitdaging • In the middle of the 20th Century, the labour market could predominantly be characterised in terms of (i) men working in manufacturing industries, doing a full time job and (ii) the unemployed finding work by registering or, later on, by claiming benefits (ONS, Review Framework LMS)

5. Complexe arbeidsmarktrealiteit vormt uitdaging • Nowadays the labour market is far more heterogeneous. Employment is dominated by the service sector, women play a major role in the labour market, ‘non-traditional working’ arrangements are the norm and there are multiple routes into employment. (ONS, Review Framework LMS)

6. Complexe arbeidsmarktrealiteit vormt uitdaging • The tasks facing labour market statisticians has become more and more complex. (ONS, Review Framework LMS)

7. Complexe arbeidsmarktrealiteit vormt uitdaging • The area of labour market policy has become increasingly involved. Labour market statistics underlie a raft of different needs, including macro-economic policy, employment and welfare policies and employment relations policies. (ONS, Review Framework LMS)

8. Complexe arbeidsmarktrealiteit vormt uitdaging • There is a sub-national dimension not least in relation to the statistical needs of the devolved administrations. Finally there are a range of EU policy and other international requirements which shape the information we collect and the way in which we collect it. (ONS, Review Framework LMS)

9. Monitoring als go-between • In jaren 90 is zowel op Europees niveau (de open coördinatiemethode als onderdeel van de European Employment Strategy ) als binnen de VR de beleidsmonitoring een vast onderdeel geworden van de beleidscyclus. (VR, Beleidsbrief Statistiek, 2004)

10. Monitoring, wat? • VR omschrijft dit zelf als ‘een continue activiteit binnen het hele proces van beleidsvoorbereiding, beleidsuitvoering en beleidsevaluatie. Ze bezorgt de beleidsmaker op een regelmatige basis informatie over de resultaten van het gevoerde beleid en de manier waarop deze behaald worden’. ( VR, Beleidsbrief Statistiek, 2004)

11. Monitoring, evaluatie? • Monitoring heeft de vraag naar statistieken doen toenemen (kwantiteit/kwaliteit) • Indicatoren creeëren kansen voor een transparanter en rationeler beleid en beheer. • Indicatoren kunnen zonder voldoende achtergrondkennis misbruikt worden of verkeerd geïnterpreteerd worden (VR, Beleidsbrief Statistiek, 2004, (Onderzoek St BOV, Prestatiemeting overheid )

12. Toename vraag • Doelgroepbeleid, verhoging werkzaamheid arbeidsgehandicapten • Indicator werkzaamheid arbeidsgehandicapten? • Welke sectoren tewerkgesteld? • Ontwikkeling vraagmodule • Nood aan permanente vraagstelling gecreeërd

13. Toename vraag • Doelgroepbeleid, verbetering positie allochtonen op de arbeidsmarkt • Vraag naar gegevens over arbeidsmarktpositie en nationaliteit • Vraag naar ‘hoe etisch verantwoord oorspronkelijke afkomst/ ethniciteit registreren’ if.v. gerichte doelgroepbegeleiding 2de/3de generaties zonder privacyschending

14. Toename vraag • Meer inzicht nodig in loopbaanpatronen, in dynamiek in/uittrede • Meer inzicht nodig op arbeidsmarkt-en jobmobiliteit • Meer inzicht nodig in evoluties aan vraagzijde arbeidsmarkt • Meer inzicht nodig in aansluitings/intredeprocessen • Inzicht vooral naar proces, structuur, naar stuurbare aspecten en verklaringslogica

15. Toename vraag • -> creatie Datawarehouse Arbeidsmarkt • -> creatie PASO-Panel • -> creatie SONAR-project

16. Toename vraag • Belangrijke evoluties voor Belgisch/Vlaams statistieklandschap, alle drie nood aan meer specifieke institutionele omkadering (want tot nu toe projectmatig gebeuren, geen expliciet voorwerp van institutioneel statistiekbeleid!)

17. Toename vraag • Nood aan dynamische gegevens bracht in veel landen beweging op gang naar beter op elkaar geïntegreerde basisdata (zgn. Arbeidsrekening systemen) • Nood aan inzicht in processen/logica bracht debat en samenwerking statistiekinstellingen-wetenschappers op gang

18. Toename vraag • WAV speelde rol in dit debat op Vlaams/federaal niveau (cfr hervorming EAK, uitbouw Datawarehouse) • Zulke samenwerking statistiekinstellingen-wetenschap is belangrijk voor initiatieven als Dwhouse, Paso, Sonar en zou institutioneel moeten verankerd

19. Transparanter, rationeler beleid Longitudinale analyse klassieke arbeidsmarkt- indicatoren (generatiekloof, seksekloof, nationaliteitskloof, scholingskloof ) wezen op structurele ongelijkheid in participatie -> evenredigheid van arbeidsdeelname werd basisprincipe, decretaal verankerd -> streven naar meer variatie en evenredigheid in participatie vergroot maatschappelijk draagvlak actieve welvaartsstaat

20. Verkeerde interpretaties? • Uitvergroting korte termijnschommelingen werkloosheid zonder te kijken naar weerkerende jaartrends • Gebruik van de ILO werkloosheid als maatstaf voor werkwilligheid werkzoekenden of internationale maatstaf gebruiken voor evaluatie ‘regionale arbeidsmarktprestaties’

21. Verkeerde interpretaties? • ‘1 op 3 belgen zijn lui’ • verschillen waalse, vlaamse, brusselse werkloosheidsgegevens (andere registratiemethode, intussen aangepast) • vrijwilligheid van deeltijdarbeid • VDAB vacaturegegevens interims

22. WAV terugblik • Monitoring als go between was conditio sine qua non voor de ‘vitaminisering’ van (vlaamse/belgische) statistiekontwikkeling en (?)- beleid • Monitoring geeft/gaf mogelijkheid tot kritische opvolging maar…..

23. WAV terugblik • Beleid moet interesse tonen voor monitoring • Monitoring moet altijd kritische reflectie kunnen blijven • Inschattingsfout beleid : Monitoring is ‘sturings ’element maar niet alle arbeidsmarktparameters zijn (regionaal) stuurbaar

24. WAV terugblik • Inschattingsfout beleid: monitoring toont voortgang (positief/negatief) van effecten maar met (veel) vertraging • op arbeidsmarktgebeuren drukken veel meer andere spelers dan beleid hun stempel • Monitoring verleidt tot sterke personalisering….

25. WAV terugblik • Transparantie wordt meestal sterker geapprecieerd als de boodschap positief klinkt, hoe negatiever de boodschap achter de cijfers, hoe minder enthousiast de transparantie wordt begroet • Beleid moet blijvend interesse tonen in monitoring, nu onderhevig aan klassieke slingerbeweging : eerst ‘te weinig informatie en gegevens’, dan ‘ te veel, we weten genoeg, we hebben geen cijfers nodig, actie’!

26. WAV terugblik • WAV functie inzake op gang brengen debat statistiekinstellingen-wetenschap rond welke data nodig, hoe bron-registratie verbeteren, wat inzamelen via administratieve registratie, wat via aanvullende survey was/is belangrijk en heeft dynamiek gecreeërd • Taakverdelingsdebat statistiek-wetenschap en vlaams/federaal moet dringend ten gronde gevoerd

27. WAV terugblik • Hoe complementair/versterkend werken in uitbouw geïntegreerd statistieksysteem dat bestaat uit : • -administratieve registratie binnen een Dwhouse concept • -aanvullende surveyinformatie

28. Basisdoelstelling statistisch systeem • Official statistics are expected, first and foremost, to give an accurate account of what is going on in society. Statistical offices must be able to provide relevant, reliable and up-to-date numerical information and support to decision makers (UN, Fundamental Principles of Official Statistics)

29. Basisdoelstelling statistisch systeem • Official Statistics must be compiled according to scientific methods and internationally recorded classifications and definitions. Protection of suppliers data must be unconditional. (UN, Fundamental Principles of Official Statistics)

30. Basisdoelstelling statistisch systeem • Official statistics provide an indispensable element in the information system of a democratic society, serving the government, the economy and the public with data about the economic, demographic, social and environmental situation. To this end, official statistics that meet the test of practical utility are to be compiled and made available on an impartial basis by official statistical agencies to honour citizens’ entitlement to public information. (UN, Fundamental Principles of Official Statistics)