Wrocław, 6.03.2006

1. Działanie 1.2. Infrastruktura ochrony środowiskaProjekty z zakresu gospodarki odpadamiSzkolenie dla potencjalnych projektodawców Krystyna Lesz, Ryszard Szpadt Wrocław, 6.03.2006

2. Rodzaje projektów • Organizacja i wdrażanie systemów selektywnego zbierania odpadów i recyklingu • Wdrażanie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi: sortownie, kompostownie, spalanie, instalacje mechaniczno-biologiczne, składowiska – budowa nowych, modernizacja, rekultywacja, likwidacja „dzikich” składowisk, • Budowa i modernizacja spalarni odpadów niebezp. • Zamykanie i rekultywacja składowisk odp. niebezp.

3. Rodzaje beneficjentów • jednostki samorządu terytorialnego • związki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego • podmioty wykonujące usługi publiczne, w których większość udziałów lub akcji posiada gmina, powiat lub województwo, w tym podmioty wykonujące te usługi na mocy odrębnej umowy • podmioty wybrane w wyniku postępowania przeprowadzonego na podstawie przepisów o zamówieniach publicznych wykonujące usługi publiczne na podstawie umowy zawartej z jednostką samorządu terytorialnego na świadczenie usług z zakresu ochrony środowiska • organy administracji rządowej w województwie • jednostki zaliczane do sektora finansów publicznych • spółki prawa handlowego nie działające w celu osiągnięcia zysku lub przeznaczające zyski na cele statutowe, w których większość udziałów lub akcji posiadają jednostki samorządu terytorialnego lub ich związki, porozumienia i stowarzyszenia

4. Prawo gospodarki odpadami • Ustawa Prawo ochrony środowiska … • Ustawa o odpadach …. • Ustawa o opakowaniach … • Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców.. • Ustawa o utrzymaniu czystości … • Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym… • Rozporządzenia wykonawcze do w/w ustaw

5. ZAPOBIEGANIE Zapobieganie Ograniczanie ilości Ograniczanie ilości Odzysk Odzysk Unieszkodliwianie Unieszkodliwianie Składowanie Składowanie Hierarchia postępowania z odpadami Działania Państwa stabilizujące system (przepisy prawa, opłaty, kary)

6. Najważniejsze zasady prawa gospodarki odpadami i ochrony środowiska • Zasada samowystarczalności (UE, Polska, województwo) • Zasada bliskości • Zanieczyszczający płaci • Zintegrowane podejście do środowiska • Dostęp obywateli do informacji o środowisku • Prawo obywateli do uczestniczenia w postępowaniu adm. • Zasada zapobiegania (prewencji) oddziaływaniu na środ. • Zasada przezorności

7. Cele gospodarki odpadami wynikające z prawa UE i polskiego -1 • Uzyskanie poziomów recyklingu (25 % / 55 %) oraz odzysku (50 % / 60 %) odpadów opakowaniowych do roku 2007 oraz 2014, • Zmniejszenie ilości składowanych odpadów biodegradowalnych o 25 % (2010), 50 % (2013) i 65 % (2020), w stosunku do roku 1995, • Zapewnienie, że wszystkie odpady będą przekształcane przed składowaniem

8. Cele ilościowe

9. Pozwolenia zintegrowane dla instalacji gospodarki odpadami komunalnymi Pozwolenia zintegrowanego wymagają: • Składowiska >10 Mg/d, 25.000 Mg, • Instalacje unieszkodliwiania > 50 Mg/d. Terminy uzyskania: • nowe instalacje – przed rozpoczęciem użytkowania, • istniejące inst. – pozwol. na użytk. przed 31.10.2000 - składowiska – do 30.04.2007, - pozostałe instalacje - do 30.09.2006

10. Terminy dla składowisk • Doposażenie składowisk do 31.12.2005 • Pozwolenie zintegrowane dla składowisk istniejących – do 30.04.2007 • Zamknięcie składowisk nie spełniających wymagań – najpóźniej do 31.12.2009 • Modernizacja składowisk przeznaczonych do dalszej eksploatacji do 31.12.2009 • Okres przejściowy dla dostosowania składowisk do połowy 2012, tylko dla części składowisk.

11. Cele ilościowe i jakościowe wynikające z prawa i planów gospodarki odpadami Cele dla innych odpadów niż opakowaniowe: budowlanych, wielkogabarytowych, zielonych i niebezpiecznych – plany gospodarki odpadami Ogólne wymagania dotyczące selektywnego zbierania przez gminy frakcji odpadów komunalnych (opakowaniowych i nieopakowaniowych), bez określenia ilości i rodzajów – ustawa o utrzymaniu czystości i porządku, plany gospodarki odpadami

12. Cele dla specyficznych odpadów

13. Wymagane selektywne zbieranie wybranych odpadów na Dolnym Śląsku, tys. ton/rok

14. Instalacje gospodarki odpadami komunalnymi

15. Stan istniejący – ocena realizacji KPGO • zmniejszenie ilości zbieranych odpadów komunalnych, • zagrożenie osiągnięcia wymaganych poziomów odzysku odpadów opakowaniowych, • brak możliwości realnej oceny czy Polska osiągnie wymagane poziomy redukcji odpadów biodegradowalnych (źle funkcjonują bazy danych o odpadach), • opóźnienia w realizacji zadań wynikających z planów gospodarki odpadami, • mała liczba projektów inwestycyjnych z zakresu gospodarki odpadami

16. Realizacja WPGO dla Dolnego Śląska

17. Realizacja WPGO dla Dolnego Śląska • zamknięcie i rekultywacja ok. 100 składowisk komunalnych • zamknięcie (modernizacja) składowisk odpadów niebezpiecznych • zmniejszenie ilości odpadów składowanych o ok. 40 % • przetwarzanie całej masy odpadów komunalnych przed składowaniem do roku 2015 – ograniczenie uciążliwości • odzysk surowców, kompostu, energii z odpadów • zastosowanie najlepszej dostępnej techniki (BAT) • monitoring odpadów • kontrola przepływu odpadów • wzrost odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych i innych z działalności gospodarczej • wzrost kontroli odpadów ze źródeł rozproszonych • wzrost świadomości ekologicznej • objęcie 100% mieszkańców zorganizowanym wywozem odpadów

18. Realizacja WPGO dla Dolnego Śląska Realizacja projektów w Obszarach: • Bolesławiecki - Trzebień, • Brzeg Dolny - współpraca z Wrocławiem, • Dzierżoniowski - impas lokalizacyjny, • Górowski - budowa i eksploatacja nowego składowiska, • Karkonoski – Karkonoskie Centrum Gospodarki Odpadami, • Kłodzki – projekt Zakładu w Ścinawce Średniej, Fund. Spójn. • Północno-Wschodni – projekt w Trzebnicy, • Świdnicki - składowisko w Jaroszowie, rozbudowa składowiska w Starym Jaworowie, • Wałbrzyski – rozbudowa składowiska w Boguszowie-Gorcach • Wrocławski - dobudowa stabilizacji w Sulęcinie, • Ząbkowicko-Strzeliński – „lipa” w Lipie, SITA – Wiązów, • Wrocław - Brzeg Dln., WPO Alba.

19. Realizacja WPGO dla Dolnego Śląska • uściślenie i korekta granic Obszarów, • zmniejszenie liczby Obszarów, • podejmowane są głównie inwestycje składowisk, brak instalacji przekształcania odpadów, • nie powinny być akceptowane do pomocy publicznej inwestycje zawierające wyłącznie budowę składowisk

20. Zatwierdzone projekty w ramach ZPORR z zakresu gospodarki odpadami Działanie 1.2 • zgłoszonych ogółem 30 projektów, w tym 1 z gospodarki odpadami • wybranych 15 (+1 rez.) na kwotę łączną 187,0 mln zł, dotacja 126,48 mln zł, w tym; Gmina Strzegom – rekultywacja składowiska odpadów komunalnych w Żółkiewce Koszt całkowity 7,69 mln zł, dotacja 5,77 mln zł

21. Zatwierdzone projekty w ramach ZPORR z zakresu gospodarki odpadami - Działanie 3.2 Gmina Świebodzice Rozbudowa składowiska w Starym Jaworowie i rozwój selektywnego zbierania odpadów w gminie Całkowity koszt 3,20 mln zł, dotacja 2,40 mln zł Gmina Boguszów-Gorce Rozbudowa składowiska + selektywne zbieranie Całkowity koszt 1,83 mln zł, dotacja 1,37 mln zł Gmina Wałbrzych Rekultywacja składowiska przy ul. Stacyjnej Całkowity koszt 4,76 mln zł, dotacja 3,57 mln zl

22. Selektywne zbieranie domowych odpadów opakowaniowych 2002 – tylko dane z WFOŚiGW 2003 – dane z WFOŚiGW oraz z Wrocławia (odfirm WPO Alba, SITA Wrocław, Trans-Formers) WFOŚiGW Firmy z Wrocławia Razem 2002 2597 2003 6378 2161 8539

23. Selektywne zbieranie domowych odpadów opakowaniowych

24. Udział odp.opak. dom. z miast i odp. z infrastr. w ogólnej masie opak. w 2007 a wymag. recykling

25. Odpady biodegradowalne WPGO dla Dolnego Śląska – w 1995 roku wytworzono łącznie ok. 366 tys. Mg odpadów biodegradowalnych (wg KPGO – ok. 345 tys. Mg) Odpady biodegradowalne: kuchenne i ogrodowe, zielone z terenów publicznych, papier i tektura opakowaniowe i nieopakowaniowe

26. Odpady biodegradowalne Jednostkowe ilości odpadów komunalnych i biodegradowalnych w roku 1995 (obliczenie szacunkowe) miasta - 322 kg/Mrok, biodegr. 48 % 155 kg/Mrok wsie - 160 kg/Mrok, biodegr. 30 % 47 kg/Mrok Dopuszczalne składowanie w 2010 roku 75 %, tj. miasta 155 x 0,75 = 116 kg/M rok wsie 47 x 0,75 = 35 kg/Mrok

27. Odpady biodegradowalne - przykład Gmina miejsko wiejska, rok 1995 20.000 mieszkańców miasta i 10.000 mieszkańców miejscowości wiejskich wytworzyło 20.000 x 155 + 10.000 x 47 = 3570 Mg odpadów biodegradowalnych Rok 2010 Gminny plan zakłada, że w 2010 roku prognozowane ilości odpadów biodegrad. wyniosą 200 kg/Mrok w miastach i 100 kg/Mrok na wsi. Dopuszcz. składowanie w 2010 roku: 3570 x 0,75 = 2678 Mg/rok Wymagany odzysk w 2010: 20.000 x 200 + 10.000 x 100 – 2678 = 2322 Mg/rok (46,4 % odpadów biodegr. wytworzonych w 2010)

28. Gospodarka odpadami biodegradowalnymi

29. Gospodarka odpadami biodegradowalnymi - 2006 Aktualnie – 4 instalacje biologiczne do przetwarzania odpadów biodegradowalnych o łącznej wydajności 22,0 tys. Mg/a (Lądek Zdrój, Ścięgny-Kostrzyca, Trzebień, Zgorzelec) Projektowane instalacje - 10 tys. Mg/a (Sulęcin) Łączna wydajność instalacji 2006 32 tys. Mg/a (optymistycznie) Po realizacji przyjętego poziomu selektywnego zbierania papieru (44,3 tys. Mg/a) oraz odpadów zielonych (9,7 Mg/a) do odzysku i/lub unieszkodliwiania pozostaje min. 49,0 tys. Mg/a Brakuje wydajności 49,0 – 32,0 = 17 tys. Mg/a

30. Odpady biodegradowalne – zmniejszenie składowania o 25 % w roku 2010 wariant optymistyczny – intensywne selektywne zbieranie

31. Odpady biodegradowalne – zmniejszenie składowania o 25 % w roku 2010 wariant optymistyczny – intensywne selektywne zbieranie Selekt. zbieranie: papieru opak. + nieopak.,odp. zielon., kuch.+ogrod. - 51,4% odp. biodegrad. (2010) Pozostałe 48,6% odp. biodegr. (2010) przekracza o 15% dopuszczalną ilość do składowania (75% roku 1995) Konieczne zwiększenie selektywnego zbierania • odp. zielonych z 50% do 75% (2010) • papieru opak. z 54% do 65% (2010) Nie potrzeba dodatk. przeróbki odpadów pozostałych, konieczne są instalacje tylko dla odpadów selektywnie zbieranych

32. Odpady biodegradowalne – zmniejszenie składowania o 25 % w roku 2010 wariant pesymistyczny – selekt. zbier. bez odp. kuch.+ogrod.

33. Odpady biodegradowalne – zmniejszenie składowania o 25 % w roku 2010 wariant pesymistyczny – selekt. zbier. bez odp. kuch.+ogrod. Selekt. zbieranie: papieru opak. + nieopak.,odp. zielon., - 28,7% odp. biodegrad. (2010) Pozostałe 71,3% odp. biodegr. (2010) przekracza o 70% dopuszczalną ilość do składowania (75% roku 1995) Konieczna jest dodatkowa przeróbka mechaniczno-biologiczna lub termiczna odpadów zmieszanych pozostałych po selektywnym zbieraniu

34. Wnioski • konieczna jest koordynacja gospodarki odpadami na poziomie województwa samorządowego, • realizowanych jest zbyt mało instalacji przetwarzania odpadów – wnioski o dofinanso-wanie dotyczą głównie rozbudowy składowisk, • nie będą osiągnięte wymagane poziomy redukcji składowania odpadów biodegradowalnych w roku 2006, zagrożone są także cele na rok 2010, • zagrożone jest osiągnięcie wymaganych poziomów odzysku odpadów opakowaniowych w 2007 roku,

35. Wnioski • poziom selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych jest bardzo niski, nawet przy wysokiej gęstości rozstawienia pojemników, • w 2003 r. udział opakowaniowych odpadów domowych w wypełnieniu poziomu recyklingu na Dolnym Śląsku wynosił tylko ok. 12 %, • czas na poważne wsparcie selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych przez wytwórców odpadów (zwiększone wpływy z opłat recyklingowych i produktowych)

36. Ocena oddziaływania na środowisko, OOŚ Podstawy prawne OOŚ • Dyrektywa OOŚ – 85/337/EWG • Dyrektywa Siedliskowa – 92/43/EWG • Dyrektywa Ptasia – 79/409/EWG • Ustawa Prawo ochrony środowiska (UPoś) – zmiany 28 lipca 2005 • Rozp. RM z 9.11.2004 w sprawie rodzajów przedsięwzięć..,. zmienione w dn. 10.05.2005 - Rozporządzenie OOŚ • Ustawa z 16.04.2004 o ochronie przyrody (UoP) • Ustawy: O planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Prawo budowlane, Prawo wodne, inne

37. Wytyczne OOŚ Wytyczne odnośnie postępowania w zakresie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z Funduszu Spójności Ministerstwo Gospodarki i Pracy Instytucja Zarządzająca Funduszem Spójności Sierpień 2005

38. Wymagane główne elementy OOŚ • Przeprowadzenie procedury tzw. screeningu • Zgodność treści raportu OOŚ z wymaganiami UPoś • Opiniowanie przedsięwzięcia przez organy ochr. środowiska • Przeprowadzenie konsultacji ze społeczeństwem • Przeprowadzenie postępowania OOŚ w kontekście transgranicznym – jeśli jest wymagane • Określenie przez organ wydający decyzję w jaki sposób uwzględnił opinie (3) i wyniki konsultacji społecznych (4) • Wskazanie czy przedsięwzięcie może znacząco oddziaływać na gatunki i siedliska Natura 2000 i czy zostało przeprowadzone stosowne postępowanie w tej sprawie

39. Procedura screeningu

40. Podział przedsięwzięć do raportu OOŚ • Przedsięwzięcia, mogące znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzenie raportu OOŚ jest obligatoryjne (przedsięwzięcia z grupy I) • Przedsięwzięcia, mogące znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzenie raportu OOŚ może być wymagane (przedsięwzięcia z grupy II) • Przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na obszary Natura 2000, nie będące przedsięwzięciami mogącymi znacząco oddziaływać na środowisko, wymienionymi w rozporządzeniu OOŚ (przedsięwzięcia z grupy III)

41. Rodzaje przedsięwzięć z zakresu gospodarki odpadami Grupa I • instalacje do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, w tym składowiska odpadów niebezpiecznych. • składowiska odpadów, niewymienione w pkt. 1, mogące przyjmować nie mniej niż 10 ton odpadów na dobę. • instalacje – z wyłączeniem instalacji spalających gaz wysypiskowy, słomę lub odpady z mechanicznej obróbki drewna, instalacji do unieszkodliwiania odpadów z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybactwa,łowiectwa oraz przetwórstwa żywności – do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów innych iż niebezpieczne przy zastosowaniu procesów termicznych lub chemicznych, w tym instalacje do krakingu odpadów

42. Rodzaje przedsięwzięć z zakresu gospodarki odpadami Grupa I c.d. 4. Stacje demontażu pojazdów, a także zakłady przetwarzania odpadów powstałych z tych pojazdów. 5. Punkty demontażu odpadów, a także zakłady przetwarzania odpadów z nich powstałych. 6. Bezzbiornikowe magazynowanie substancji w górotworze lub składowanie odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych, 7. Instalacje związane z postępowaniem z paliwem jądrowym lub odpadami promieniotwórczymi.

43. Rodzaje przedsięwzięć z zakresu gospodarki odpadami Grupa II • Punkty do zbierania lub przeładunku odpadów, w tym złomu. • Instalacje do przetwarzania lub przechowywania odpadów promieniotwórczych, (niewymienione w przedsięwzięciach, dla których raport jest obowiązkowy). • Instalacje związane z odzyskiem lub unieszkodliwianiem odpadów (niewymienione w przedsięwzięciach, dla których raport jest obowiązkowy).

44. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia • Wymagana dla planowanego przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko (rozp. OOŚ) lub inwestycji mogącej znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, nie będącej przedsięwzięciem mogącym znacząco oddziaływać na środowisko • Wydanie decyzji musi być poprzedzone postępowaniem w sprawie oddziaływania na środowisko, które przeprowadza się jednokrotnie dla tego samego przedsięwzięcia

45. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia Oderwanie decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych od decyzji inwestycyjnych (o warunkach zabudowy, lokalizacji celu publicznego, decyzji o pozwoleniu na budowę). Postępowanie OOŚ musi być przeprowadzone przed uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, o zatwierdzeniu projektu budowlanego, o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych, pozwolenia wodnoprawnego, ustaleniu lokalizacji autostrady lub drogi krajowej, a także przed dokonaniem zgłoszenia na prowadzenie robót budowlanych lub zmianę sposobu użytkowania dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko lub inwestycji mogącej oddziaływać na obszar Natura 2000.

46. Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach a inne decyzje w procesie inwestycyjnym • Nie ma konieczności uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przed decyzją ustalającą warunki zabudowy lub decyzją o lokalizacji celu publicznego • Decyzje nie mogą być jednak sprzeczne ze sobą • Decyzja o warunkach zabudowy „zastępuje” miejscowy plan zagosp. przestrz. – decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach ma być zgodna z planem --- wskazane jest przeprowadzenie postępowania OOŚ po ustaleniu warunków zabudowy, • Biorąc pod uwagę konieczność oceny wariantów przedsięwzięcia, zwłaszcza inwestycji mogących oddziaływać na obszary Natura 2000 – uzasadnione jest wydanie decyzji o warunkach zabudowy dla ustalonej lokalizacji po przeprowadzeniu postępowania OOŚ dla wariantowych lokalizacji

47. Zapytanie o zakres raportu OOŚ • Dla przedsięwzięć grupy I – obligatoryjne, gdy mogą wystąpić oddziaływania transgraniczne • Dla przedsięwzięć grupy II – obligatoryjnezapytanie o obowiązek wykonania raportu i jego zakres • Do zapytania dołączona jest informacja o planowanym przedsięwzięciu

48. Projekty mogące oddziaływać na obszary Natura 2000 Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na obszary Natura 2000 jako element OOŚ przedsięwzięć grupy I i II (mogących znacząco oddziaływać na środowisko) • Odrębny rozdział raportu OOŚ poświęcony oddziaływaniu na obszar Natura 2000 • Nacisk na wariantowanie (lokalizacji, rozwiązań technicznych, harmonogramu robót itp.) Odrębne postępowanie w sprawie oddziaływania projektu na obszary Natura 2000 dla przedsięwzięć grupy III (nie zaliczanych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko)

49. Streszczenie raportu OOŚ w językuniespecjalistycznym Ważny jest układ i zakres streszczenia raportu – powinien odzwierciedlać zakres całego raportu, obejmować podsumowanie każdego rozdziału raportu i odpowiadać każdemu elementowi raportu OOŚ, a w szczególności: • Opis projektu, lokalizacja, wielkość projektu, • Opis działań w celu zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań na środowisko, • Dane dla określenia prawdopodobnego oddziaływania projektu na środowisko, jego główne elementy, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy elementami, • Opis przeanalizowanych rozwiązań wariantowych i uzasadnienie wybranego rozwiązania, • Inne niezbędne informacje specyficzne dla projektu.

50. Obszary Natura 2000 – Dolny Ślask Lista potencjalnych obszarów Natura 2000 www.mos.gov.pl/ strony_tematyczne/natura 2000