ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΟΙΝΗΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ

1. ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΟΙΝΗΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΕΚΔIΚΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑΓιάννης Ευσταθόπουλος

2. Η επιβολή του νεοφιλελευθερισμού στον δημόσιο τομέα • Νεοφιλελεύθερα επιχειρήματα περί «εγγενούς» αναποτελεσματικότητας των δημοσίων επιχειρήσεων σε σύγκριση με τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα. • Εικόνα περί μη παραγωγικών/σπάταλων/διεφθαρμένων δημοσίων επιχειρήσεων VS αποτελεσματικών και καινοτόμων ιδιωτικών επιχειρήσεων. • Νεοφιλελεύθερο δόγμα: «Οι ΔΕΚΟ συνιστούν αναχρονιστικό θεσμό, αιτία και σύμπτωμα της αναπτυξιακής υστέρησης. Οι ιδιωτικοποιήσεις αποτελούν θεμέλιο λίθο του εκσυγχρονισμού της ελληνικής οικονομίας».

3. Νεοφιλελεύθερο δόγμα… • «Ο πλούτος και η πρόοδος αυτής της χώρας οφείλεται κυρίως στα 3.800.000 εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα που όλοι συνταξιοδοτούνται μετά τα 60, ενώ τα σημερινά δεινά καθώς και αυτά που έρχονται οφείλονται στον δημόσιο τομέα και τους διαχειριστές του»

4. Μια άκρως προβληματική ανάλυση (Ι) • Χρήση ιδιωτικοοικονομικών δεικτών οδηγεί σε άνισες συγκρίσεις μεταξύ ΔΕ και ΙΕ. • Η μεγιστοποίηση της κερδοφορίας δεν αποτέλεσε σχεδόν ποτέ πρωτεύοντα στόχο των ΔΕ. • Αξιολόγηση με εναλλακτικά κριτήρια για μια πλειάδα στόχων δημοσίων συμφέροντος όπως η συμβολή στην κοινωνική, οικονομική και εδαφική συνοχήκαι η υλοποίηση μακροπρόθεσμων επενδύσεων. • Σύνολο δραστηριοτήτων που απλά δεν θα είχαν πραγματοποιηθεί από τις ιδιωτικές επιχειρήσεις.

5. Μια άκρως προβληματική ανάλυση (ΙΙ) • Πρωτόγνωρες περιπτώσεις εταιρικώνσκανδάλων ή παταγώδους αποτυχίας «κορυφαίων» επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα με άκρως αποσταθεροποιητική επίδραση στην παγκόσμια οικονομία: • Enron (ενέργεια) • Worldcom (τηλεπικοινωνίες)  «Dot com bubble» • Lehman Brothers και άλλων τραπεζών στον χρηματοπιστωτικό κλάδο. • Κανένα ιδιοκτησιακό καθεστώς δεν μπορεί να θεωρηθεί, από τη φύση του, απρόσβλητο από φαινόμενα απομείωσης της αποτελεσματικότητας (Κανελλόπουλος, 1992).

6. Μια άκρως προβληματική ανάλυση (ΙΙΙ) • Καταγραφή έντονων αμφισβητήσεων της αποτελεσματικότητας των ιδιωτικοποιήσεων στην Δυτική Ευρώπη εκ μέρους πολιτών και τοπικών δημόσιων αρχών. • Επαναφορά υπό δημόσιο έλεγχο επιχειρήσεων του τομέα της ενέργειας, του νερού και άλλων υπηρεσιών κοινής ωφέλειας. • Πρόσφατα παραδείγματα από Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία.

7. Τομέας του Νερού Γαλλία & Ιταλία

8. Το παράδειγμα της Grenoble (Γαλλία) • Από τις πρώτες και πιο εμβληματικές περιπτώσεις ανάκτησης του ελέγχου ιδιωτικοποιημένων επιχειρήσεων από το δημόσιο (2001). • REMUNICIPALISATION.ORG • Αίτια της απόφασης: διαφθορά, αδικαιολόγητες αυξήσεις τιμών, έλλειψη επενδύσεων (SUEZ). • Νέα δημόσια εταιρία: συγκράτηση τιμών, αύξηση επενδύσεων, αποεμπορευματοποίηση νερού. • Νέα κριτήρια λειτουργίας: ευρεία συμμετοχή εργαζομένων στην διοίκηση αλλά και πολιτών μέσω των θεσμοθετημένων Επιτροπών Χρηστών.

9. Η σειρά του Παρισιού (2010) • Ανάκτηση ελέγχου από τον Δήμο μετά από 26 έτη παραχώρησης σε πολυεθνικές του νερού (SUEZ, VEOLIA) • Θεαματικά αποτελέσματα έπειτα από μόλις 1 έτος λειτουργίας υπό δημόσιο έλεγχο

10. Μείωση στις τιμές από το 2009 κατά 11% για 1η φορά από το 1985

11. Αλλά όχι μόνο… • Ετήσια εξοικονόμηση 35 εκατομμυρίων ευρώ από την μη διανομή κερδών σε μετόχους και από την δραστική μείωση του κόστους λειτουργίας και συντήρησης της επιχείρησης χωρίς υποβάθμιση ποιότητας και της επενδυτικής προσπάθειας… • Δραστική επίσης βελτίωση της κοινωνικής αποτελεσματικότητας: • Καθολική ενίσχυση των χρηματοδοτικών και υποστηρικτικών υπηρεσιών για τη πρόληψη και διαχείριση των περιπτώσεων αδυναμίας πληρωμής λογαριασμών του νερού. • Υλοποίηση δράσεων σε νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα για την εξοικονόμηση νερού. • Ενίσχυση των δημόσιων σημείων δωρεάν διάθεσης νερού. • Χρηματοδότηση και συμμετοχή σε δράσεις ενίσχυσης για την πρόσβαση σε πόσιμο νερό πολιτών σε χώρες του 3ου κόσμου (διεθνής αλληλεγγύη).

12. Δημοψήφισμα για το Νερό στην Ιταλία (12-13 Ιουνίου 2011) • «Ιταλικό Φόρουμ για τον Νερό»Forum Italiano dei movimenti per l'acqua • Εκστρατεία εθνικής εμβέλειας από εκατοντάδες φορείς και οργανώσεις πολιτών για την διεξαγωγή δημοψηφίσματος ενάντια στον «νόμο Ronchi» που προβλέπει την υποχρεωτική ιδιωτικοποίηση των οργανισμών υδροδότησης της χώρας. • Η κατάθεση 1.400.000 υπογραφών στο Ανώτατο Δικαστήριο της Ρώμης επιτρέπει την διεξαγωγή δημοψηφίσματος (12-13 Ιουνίου 2011). • Πρώτη νίκη = Ανάδειξη στην δημόσια συζήτηση της έννοιας του Δημόσιου Αγαθού. • Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί μια μετωπική σύγκρουση με την κυβερνητική πολιτική, αλλά, κυρίως, με τις πολυεθνικές του νερού που αναπτύσσουν ισχυρά λόμπι σε όλη την υφήλιο για την εμπορευματοποίηση του νερού.

13. Τομέας της Ενέργειας Γερμανία & Γαλλία

14. Οι Δήμοι ανακτούν τον έλεγχο από το ολιγοπώλιο της ενέργειας (Γερμανία) • Σημαντικά τμήματα του τομέα ενέργειας ανακτώνται σήμερα από τον δημόσιο τομέα στην Γερμανία. • Αγορά της 5ης μεγαλύτερης εταιρίας παραγωγής ενέργειας (Steag) από μια σύμπραξη 7 Δήμων στην Βόρεια Ρηνανία Βεστφαλία (Stadtwerke Konsortium Rhein-Ruhr). • Η κίνηση αυτή μειώνει δραστικά την εξάρτηση των Δήμων από τις κυρίαρχες ενεργειακές επιχειρήσεις της χώρας (Eon, RWE, Vattenfall). • Συνολικά, πάνω από 30 νέες δημοτικές ενεργειακές επιχειρήσεις (Stadtwerke) έχουν δει το φως από το 2007. • Μεγάλος αριθμός συμβάσεων μεταξύ δήμων και ενεργειακών επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα λήγουν φέτος, γεγονός που θέτει τις βάσεις για μια μαζική επαναφορά του τομέα της ενέργειας υπό δημόσιο έλεγχο. • Ανατροπή της φιλική προς την (ιδιωτική) επιχειρηματικότητα πολιτικής ατζέντας της Μέρκελ…

15. Από κοινού Δράσεις Συνδικάτων & Πολιτών (Γαλλία – Ενέργεια) • Πρωτοβουλίες διαρθρωμένες γύρω από την διεκδίκηση του Δικαιώματος στην Ενέργειας. • «Δικαίωμα πρόσβασης όλων των πολιτών σε μια ελάχιστη ποσότητα ενέργειας, ανεξάρτητα από την εισοδηματική τους κατάσταση» (Vakaloulis, 2002). • Πρωταγωνιστικό ρόλο στην στήριξη αυτών των πρωτοβουλιών έχει διαδραματίσει ο Μιχάλης Βακαλούλης (Παρίσι VIII) σε συνεργασία με εργαζόμενους της CGT(Γενική Συνομοσπονδία Εργαζομένων).

16. Ενδεικτικές πρωτοβουλίες… • Πρωτοβουλία πολιτών «Δικαίωμα στην Ενέργεια – Στοπ στις Διακοπές Ρεύματος» με εξαιρετικά υπεύθυνες, ολοκληρωμένες και αποτελεσματικές δράσεις για την ανάδειξη και πρακτική αντιμετώπιση του προβλήματος της ενεργειακής ένδειας. • Πρωτοβουλία εργαζομένων της CGT στην Γαλλική Εταιρία Ηλεκτρισμού (EDF) με τίτλο «Ρομπέν των Δασών», που από το 2004 επανασυνδέουν σε ένδειξη αλληλεγγύης, και χωρίς την συγκατάθεση της διοίκησης, την παροχή ρεύματος σε χιλιάδες νοικοκυριά που αδυνατούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους.

17. Διδάγματα από την διεθνή εμπειρία και προκλήσεις για την Ελλάδα των ιδιωτικοποιήσεων…

18. Διαπίστωση 1η • Τα σημερινά κινήματα αντίστασης στις αυξήσεις των υποδομών και υπηρεσιών κοινής ωφέλειας δεν αποτελούν ούτε ελληνική ιδιαιτερότητα ούτε πρωτοβουλία κάποιων «τζαμπατζήδων». • Ευρωπαϊκή δυναμική αντίστασης στις επιπτώσεις των πολιτικών εμπορευματοποίησης των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας που εφαρμόζονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά τη διάρκεια της τελευταίας 20ετίας.

19. Διαπίστωση 2η • Ιδιωτικοποιήσεις στην Ελλάδα προμηνύουν νέες μεγάλες αυξήσεις στις τιμές των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας. • Ήδη έχουν σημειωθεί υπέρογκες αυξήσεις στο πλαίσιο του μνημονίου στα τιμολόγια των ΔΕΚΟ (βλέπε σχετικά «Μαύρη Βίβλο»). • 1/3 περίπου των πολιτών αντιμετώπιζαν δυσκολίες ήδη από το 2009 στην πληρωμή των οικιακών λογαριασμών (νερό, ηλεκτρικό ρεύμα, φυσικό αέριο, κ.λπ.) σύμφωνα με στοιχεία της Ετήσιας Έκθεσης Οικονομικών και Κοινωνικών Δεικτών για τα Ελληνικά Νοικοκυριά της VPRC. • Εφαρμογή μνημονίου αναμένεται να εκτοξεύσει αυτό το ποσοστό…  Κοινωνικό αποκλεισμό!

20. Διαπίστωση 3η • Η ποινικοποίηση της πρωτοβουλίας αντίστασης ενάντια στις αυξήσεις εγείρει ανησυχίες αναφορικά με τη στάση των επιχειρήσεων που θα ιδιωτικοποιηθούν έναντι των νοικοκυριών που αδυνατούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους. • Δεν υπάρχουν στην Ελλάδα ολοκληρωμένες πρακτικές αναφορικά με την αποφυγή των δυσμενών επιπτώσεων που προκύπτουν από τη διακοπή της παροχής ρεύματος, νερού, τηλεφωνικών συνδέσεων εξαιτίας αδυναμίας πληρωμής λογαριασμών. • Σε αντίθεση με τις αστικές συγκοινωνίες ή τις εθνικές οδούς, δεν υφίστανται ανάλογες προϋποθέσεις για την εναντίωση στις ανατιμήσεις όσον αφορά τις υπηρεσίες ηλεκτρισμού, ύδρευσης και τηλεπικοινωνιών («Δεν πληρώνω» συνεπάγεται διακοπή της παροχής). • Το γεγονός αυτό καθιστά επιτακτική την ανάπτυξη συλλογικών πρωτοβουλιών με την συμμετοχή πολιτών, εργαζομένων στις ΔΕΚΟ και κοινωνικών οργανώσεων ικανών: • να προβάλλουν με συστηματικό τρόπο το μείζον αυτό πρόβλημα • να διεκδικήσουν λύσεις στα πρότυπα και σε σύνδεση με τις πρόσφατές επιτυχίες και κοινωνικούς αγώνες σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.