OĞUZLAR

1. OĞUZLAR • Oğuz adı “ok” kelimesinden gelmektedir. Ok, Türkçede aynı zamanda “kabile” manasındadır. • Oğuz Yabgu DevletiOğuzlar 10. yy. ilk yarısında, merkezi Yeni-kent olan bir devlet kurmuşlardı. Başta Yabgu unvanı verilen bir yönetici bulunuyordu. • Oğuzlar Müslüman olduktan sonra Müslüman komşuları onlara Müslüman Türk anlamında gelen TÜRKMENadını vermişlerdir. • Günümüzde; Türkmenistan, İran, Irak, Suriye, Azerbaycan, Türkiye, Kıbrıs ve Balkanlarda yaşayan Türkler Oğuz boyundandır İslamiyeti kabul eden Oğuzlar Büyük Selçuklu, Türkiye Selçuklu, Osmanlı, Akkoyunlu, Karakoyunlu ve Safevi Devleti’ni kurmuşlardır.

4. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ • Kurulduğu Yer: Horasan.Kurucusu: Tuğrul Bey. • Kuruluş Tarihi:1040* Selçuklular, Oğuzların Üçok kolunun Kınık boyundandır. * Büyük Selçuklu Devleti’ne, bu boydan olan Selçuk Bey adını verdi. * Selçuk Bey, Oğuzlar Devleti’nde subaşı iken, Oğuz Devleti’nin Yabgusu ile arasında çıkan anlaşmazlık yüzünden kendisine bağlı gruplarla güneye inerek Seyhun ırmağı yakınlarındaki Cent şehrine yerleşti (930-935).

5. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ • Selçuk Bey:* Cent şehrinde İslamiyet’i kabul etti. * Birçok Türk boyunu yönetimi altına aldı. * Samanoğulları ile Karahanlılar arasındaki savaşta, daha güçsüz olan Samanoğullarına yardım etti. Karşılığında toprak aldı. Arslan Yabgu: * Selçuk Bey’in ölümünden sonra yerine oğlu Arslan Yabgu geçti. * Selçukluların güçlenmesini istemeyen Gazneli Sultan Mahmut, Arslan Yabgu’yu tutuklattı.

7. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ • Tuğrul Bey:* Tuğrul ve Çağrı Bey kardeşler Arslan Yabgu’nun tutuklanmasından sonra Selçukluların başına geçerek ülkeyi idare ettiler. Dağılmak üzere olan Selçukluları yeniden toparladılar* Gaznelilere karşı başarılı savaşlar yaptılar. * Gaznelilerle ait olan Horasan’ın önemli şehirlerinden Merv,Nişabur ve serahs havalisini aldılar (1038). • *1038’de Nişaburda Tuğrul Bey adına hutbe okuttu. B.Selçuklu-Gazneliler mücadelesi Dandanakan Savaşıyla (1040) son buldu • NOT: Hutbe Türk İslam devletlerinde bağımsızlık sembolü kabul edilmektedir.

8. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ • Dandanakan Savaşı (1040):Büyük Selçuklu Devleti ile Gazneliler arasında yapıldı. Sebepleri: * Gazneliler’in Selçukluları Horasan’dan çıkarmak istemeleri.* Selçukluların kendilerine yurt arayışı içinde olmaları. • Sonuçları: 1-Gazneliler yenilgiye uğratıldı ve yıkılma sürecine girdi. 2-Büyük Selçuklu Devleti kuruldu (1040). 3-Büyük Selçuklu Devletinin batı yönünde ilerleyişi hızlanmıştır.

10. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ • *Tuğrul Bey, Dandanakan savaşından sonra Selçuklu Prenslerini çeşitli bölgelerin fethi için görevlendirdi • *Tuğrul Bey Selçuklu devletinin sınırlarının genişletilmesi yeni bir yurt edinmek amacıyla batıya yönelerek doğu Anadolu’ya girdi ve B.Selçuklularla-Bizans arasında Pasinler Savaşı (1048) yapıldı • NEDENLERİ: • Dandanakan Savaşı’ndan sonra Selçukluların batı yönünde ilerlemeleri. • Bizanslıların, Türklerin Anadolu’ya girmelerini engellemek istemeleri. •  PASİNLER SAVAŞI: * Selçuklular ile Bizanslılar arasında yapıldı.* Gürcüler Bizanslılara yardım etti. SONUÇLARI: • Pasinler Savaşı, Selçuklular ile Bizanslılar arasında yapılan ilk savaştır • Doğu Anadolu, B.Selçukluların denetimine girmeye başladı.

11. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ • Abbasi halifesinin, Şii Büveyhoğullarının baskılarına karşı Selçuklulardan yardım istemesi üzerine Tuğrul Bey, Bağdat Seferine çıkarak 1055 Abbasileri Şii Büveyhoğullarının baskısından kurtardı. 1-Böylece Türk-İslam dünyasının siyasi koruyuculuğu Selçukluların eline geçti. 2-Bu olaydan sonra İslam Dünyasının dini lideri Abbasiler oldu

12. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ • Alp Arslan (1063-1072): • Tuğrul Beyin 1063 te vefatı üzerine yerine Çağrı Beyin oğlu Sultan Alpaslan hükümdar olarak başa geçti. • * Önce iç işlerini düzeltti. Çıkan ayaklanmaları bastırdı.(Kutalmış isyanı, Nizamülmülk’ün vezir yapılması)* Bizans üzerine sefere çıkılarak Doğu Anadolu’da başarılı savaşlar yapıldı. Birçok şehirler alındı. • Özellikle Hıristiyanlarca kutsal sayılan Ani Kalesinin fethi (1064)İslam dünyasında büyük sevinç yaratmıştır. • 1067 de Kirman Meliki olan kardeşi Kara Kavurd Beyin başlattığı isyanı bastırdı

13. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ • Alparslan döneminde fetihler hızlanmış ve Anadolu üzerine akınlar yapılmıştır. • Anadolu’ya yapılan Türk akınlarını durdurmak ve yerleştikleri yerlerden çıkarmak üzere büyük bir ordu ile Bizans İmparatoru’nun harekete geçtiğini haber alan Sultan Alparslan, Suriye Seferi’ni yarıda bırakarak Doğu Anadolu’ya gelmiş, Selçuklular ile Bizans arasında yapılan Malazgirt Savaşı (1071) Türklerin zaferiyle sonuçlanmıştır • Savaşın kazanılmasında:a-Sultan Alp Arslan sahte geri çekilme planı uygulayarak Bizans ordusunu merkezden ayırması. b-Bu sırada Bizans ordusunda bulunan Peçenek ve Uzların Selçuklu tarafına geçmesi. • Pusuya yatan Türk askerlerinin seri hücumu ile Bizans ordusunun büyük bir yenilgiye uğramasında önemli rolü olmuştur.

14. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ • MALAZGİRT SAVAŞI (26 Ağustos 1071):Selçuklular ile Bizanslılar arasında yapıldı. NEDENLERİ: 1-Bizans’ın, Anadolu’ya yapılan Türk akınlarını önlemek ve • 2-Doğu Anadolu’da giderek güçlenen Selçuklu egemenliğine karşı koymak istemesidir.

15. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ • ÖNEMİ: • 1-Malazgirt zaferi ile Anadolu’nun kapısı Türklere açıldı. Türkler Anadolu’ya yerleşmeye başladı. • 2-İslam dünyası üzerindeki Bizans baskısı sona erdi. • 3-Doğu Roma İmp. İlk defa papalıktan yardım isteyerek Haçlı seferlerinin düzenlenmesine neden oldu • 4-Alparslan, Anadolu’yu komutanlarına ikta olarak verdi. Bu olay, Anadolu’da ilk Türk Beyliklerin kurulmasına zemin hazırlandı • Alp Arslan, Maverâünnehir (Batı Karahanlılar) üzerine sefere çıkar. Ancak burada esir alınan bir kale komutanı tarafından hançerlenir ve 25 Kasım 1072'de vefat eder

16. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ • Melikşah (1072-1092): • Alparslan’ın ölümü üzerine yerine oğlu Melikşah geçti. Anadolu’nun ve Suriye’nin fethi bu dönemde gerçekleşti. Selçukluların sınırlarının en fazla genişlediği devir bu dönem olmuştur. • Bu dönemde Selçuklu devletin sınırları doğuda Seyhun ırmağı, Batıda Akdeniz ve Marmara, Kuzeyde Kafkas Dağları, Güney’de Mısır ve Basra körfezine kadar uzandı. • Selçukluların en parlak dönemidir. • Süleyman Şah tarafından İznik başkent olmak kaydıyla Türkiye Selçuklu devleti kuruldu. • 1092 senesinde, önce Selçukluların ünlü veziri Nizamülmülk, Hasan Sabbah'ın fedailerinden bir Batıni tarafından; arkasından Sultan Melikşah, Bağdat'ta zehirlenerek şehit edildiler.

17. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ • Melikşah’ın ölümünden sonra oğulları arsında taht kavgaları başladı ve ülkede ayaklanmalar çıktı • Fetret Dönemi (1092-1118) • Melikşah’ın ölümünden sonra oğulları Mahmud, Berkyaruk, Sencer ve Mehmed Tapar arasında tahta kavgaları başladı. • Bu döneme Sultan Sencer son vererek devleti yeniden toparladı.

18. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ • Sultan Sencer Dönemi (1118-1157) •  Sultan Sencar kardeşlerini yenerek fetret devrine son  verip devleti yeniden toparladı. •  KATVAN SAVAŞI (1141) • Büyük Selçuklu Devleti ile Karahıtaylar arasında yapılan Katvan Savaşı’nda Selçuklular yenilgiye uğradı (1141). Maveraünnehir elden çıktı ve SELÇUKLU DEVLETİ YIKLIŞ SÜRECİNE GİRDİ • Sultan Sencer'in bu yenilgisinden faydalanmak isteyen Gur hükümdarı Alâeddin Hüseyin, yıllık vergiyi vermemek ve B.Selçuklulara olan bağlılıktan kurtulmaya çalışıyordu. • Büyük kuvvetlere sahip olan Gurlular üzerine yürüyen Sultan Sencer, 1152'de yaptığı muharebede Gur ordusunu yenerek, Katvan'da kaybedilen itibarı yeniden sağladı.

19. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ • Bundan sonra ayaklanan Oğuzlar üzerine gidildi. Fakat Sultan Sencer esir düştü. Esaretten kurtuldu ama bir süre sonra 1157’de öldü. • Sultan Sencer’in ölümüyle Büyük Selçuklu Devleti yıkıldı (1157). • Selçuklu devletinin zayıflaması üzerine Atabeyler bulundukları bölgelerde bağımsızlıklarını ilan ederek kendi adlarına devlet kurdular. • ATABEY: • Atabeylikler Ülke idaresini öğrenmek için çeşitli bölgelere gönderilen şehzadeleri eğitmek ve onlara vekillik etmekle görevlendirilen tecrübeli komutanlara Atabey denilmektedir.

20. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ Büyük Selçuklu Devleti’nin Yıkılmasından Sonra Kurulan Devletler SELÇUKLU ATABEYLİKLERİ 1. Salgurlar (Fars) Atabeyliği 1147-1284 2. İldenizler (Azerbeycan) Atabeyliği 1146-1225 3.Beğ-Teginoğulları (Erbil) Atabeyliği 1146-1232 4. Böriler veya Dımaşk (Şam) Atabeyliği 1128-1154 5. Zengiler (Musul, Halep) Atabeyliği - 1127-1259 1-Irak -Horasan Selçukluları 1119/1194 2-Kirman Selçukluları 1048/1187 3-Suriye Selçukluları 1069/1118 4-Türkiye Selçukluları 1077/1308

21. BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ Büyük Selçuklu Devleti’nin Yıkılma Sebepleri: 1-Ülkenin hanedan üyeleri arasında paylaştırılması ve taht kavgaları, 2-Atabeylerin, merkezi otoritenin zayıflamasıyla bağımsızlıklarını ilan etmeleri, 3-Haçlı Seferlerinin meydana getirdiği sarsıntılar, 4-Türkmenlerin küstürülmesi, 5-Abbasilerin, eski güçlerine kovuşmak için Selçuklular aleyhine çalışmalarıdır. 6-Katvan Savaşı’nın yıkıcı etkisi, 7-Bâtınilerin çalışmalarıdır.